Είχε χρόνια εμμονή μαζί της ο σκηνοθέτης. Την συναντά τώρα σε έναν μονόλογο που έγραψε η Ρούλα Γεωργακοπούλου. Η Μαρία είναι αποφασισμένη να μιλήσει για όλα. Για τον μύθο του μοιραίου της έρωτα με τον Καρυωτάκη. Για τη φυματίωση που την έστειλε στον θάνατο στα 28 της χρόνια
Της Εφης Μαρίνου
Τρία τα πρόσωπα: Η Μαρία ομιλούσα. Η Φωνή από το ραδιόφωνο. Η Γάτα περιφερόμενη…
Η Φωνή σαν «πυροβολισμός» δίνει την εκκίνηση: «Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός συμβουλεύει τους ασθενείς με φυματίωση να είναι εύθυμοι, να έχουν θάρρος, να μην φιλούν ποτέ κανένα και να μην πίνουν οινοπνευματώδη. Οι φρόνιμοι δύσκολα γίνονται φθισικοί και δύσκολα αποθνήσκουν από φθίσιν. Η θεραπεία είναι ζήτημα υπομονής και θελήσεως».
Είναι το κείμενο «Οδός Πολυδούρη», που έγραψε η Ρούλα Γεωργακοπούλου κι έγινε παράσταση από τον Θοδωρή Γκόνη, με ερμηνεύτρια την Ιωάννα Παππά. Ενας πολυμορφικός μονόλογος για την πρόωρα χαμένη ποιήτρια που ανεβαίνει από τις 8 Μαΐου στο Θέατρο Βασιλάκου. Η «Οδός Πολυδούρη» σαν τον δρόμο που «περπατούν» όλες οι γυναίκες του κόσμου.
Η Μαρία Πολυδούρη, καθιστή στη μέση του δωματίου ξηλώνει ένα πλεκτό ρούχο ανάλογα με τον ρυθμό των λόγων της. Πάνω από το κάθισμά της κρέμεται αναπνευστήρας από πλεξιγκλάς. Kατά αραιά διαστήματα περνάει μια γάτα. Η Μαρία είναι αποφασισμένη να μιλήσει απόψε ,«κι ας τη δέσουνε». Κι όσο θα τα λέει -δεν λείπει η ειρωνεία, ο σνομπισμός, το αστείο, το τραγικό από τον λόγο της- τόσο θα ξηλώνει το φόρεμά της μέχρι να μείνει γυμνή. Ο θυμός της ζωντανεύει πολέμιους και φίλους του φεμινισμού που εκείνη υπερασπίστηκε: τους Ροΐδη, Παλαμά, Καρκαβίτσα, Καμπούρογλου. Αποδομεί τον μύθο του μοιραίου της έρωτα με τον Καρυωτάκη κι αυτόν της φυματίωσης, που την έστειλε στον θάνατο μόλις 28 χρόνων.
Ο Θοδωρής Γκόνης είχε χρόνια εμμονή με την Πολυδούρη.
«Ισως για όλα να ευθύνεται η λεωφόρος Μεσογείων. Είναι ο δρόμος που τα 30 τελευταία χρόνια, σταθερά, τρέχω και δεν φτάνω πάνω κάτω -πηγαίνοντας σαν Μαραθωνοδρόμος- να επισκεφτώ αγαπημένους μου ανθρώπους. Στα σπίτια τους ή σε νοσοκομεία. Προσπερνώντας την Κατεχάκη –και τον Καρυωτάκη- το μάτι μου ήταν στο «Σωτηρία» και η σκέψη μου πάντα στην Πολυδούρη, θέλοντας και μη.
Αυτή είναι η αφορμή. Η αιτία είναι κάτι πολύ πιο βαθύ, πολύ πιο παλιό, αλλά αυτό θα μου επιτρέψετε να το κρατήσω μυστικό, το χρειάζομαι για την παράσταση που ετοιμάζουμε. Μου δίνει ενέργεια, κουράγιο».
• Διαλέξατε τη λοξή, σημαίνουσα γραφή της Ρούλας Γεωργακοπουλου να μιλήσει για την ποιήτρια.
«Μου αρέσει η γραφή και ο τρόπος της Ρούλας. Μου αρέσει και η καταγωγή της, το σταθερό φόντο που έχουν τα θέματά της, η γυναικεία της ματιά. Οπότε δεν είχα καμιά αμφιβολία για το αποτέλεσμα. Και πράγματι πήραμε στα χέρια μας ένα σπουδαίο και πολύ δύσκολο κείμενο. Τώρα να δούμε κάβουρα πώς τα πηδάς τα κάρβουνα, είπα στον εαυτό μου. Βέβαια συνεργάζομαι με μια σπουδαία ηθοποιό, την Ιωάννα Παππά, και την σκηνογράφο Ελένη Στρούλια, δεν είμαι μόνος μου –ευτυχώς- σε αυτό το εγχείρημα».
• Πώς στήνεται η παράσταση;
«Δεν πρόκειται για μια προσωπογραφία της Μαρίας Πολυδούρη. Πρόκειται για τον δρόμο που άνοιξε η Μ. Πολυδούρη, την οδό που κατοικείται απ’ όλες τις γυναίκες του κόσμου, από την Κλεαρέτη Δίπλα –Μαλάμου έως τη Σίλβια Πλαθ. Από όλες τις ποιήτριες του κόσμου. Ακόμα και από αυτές, που δεν έχουν γράψει ούτε έναν στίχο. Κυρίως απ’ αυτές. Εχοντας αυτό σαν οδηγό, σαν G.P.S -και έναν μονόλογο Λερναία Υδρα- βρεθήκαμε ηθελημένα πολύ μακριά από την Πολυδούρη, για να καταλάβουμε τελικά πως η απόσταση είναι που σε φέρνει κοντά σ’ ένα τέτοιο πρόσωπο. Η απόσταση σου επιτρέπει την συνάντηση».
• Γιατί επιμένετε στη λογοτεχνία επί σκηνής;
«Η λογοτεχνία, νομίζω, ήταν και είναι το μόνο ασφαλές καταφύγιο, το σίγουρο συνάλλαγμα, που θα μας ταξιδεύει στους αιώνες. Δεν κινδυνεύει από υποτίμηση ό,τι και αν συμβεί, σε όποιον συνασπισμό, σε όποιον αστερισμό και αν βρεθούμε. Είναι η ομάδα μας».
• Διαθέτετε μια μακράς διάρκειας θητεία στην καλλιτεχνική διεύθυνση ΔΗΠΕΘΕ. Πιστεύετε ότι αντέχουν ακόμα;
«Για το υπουργείο Πολιτισμού δεν υπάρχουν. Αυτό, όσο ζοφερό και απαράδεχτο κι αν είναι, έχει ενδιαφέρον, γιατί θα δείξει, θα αποδείξει πόσο οι τοπικές κοινωνίες θέλουν πραγματικά να έχουν -μέσα σε αυτές τις δύσκολες ώρες- θέατρο επαγγελματικού επιπέδου και όχι κάτι μεταξύ σχολικού και ερασιτεχνικού. Από εκεί και πέρα, βέβαια, πρέπει να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας. Για να μην ακουστεί στο τέλος το “Τοιούτος έπρεπε ημίν αρχιερεύς”».
• Ακούστηκε ότι πολιτεύεστε με το Ποτάμι. Παραπληροφόρηση;
«Οταν ο Σταύρος Θεοδωράκης ανέφερε το όνομά μου, μίλησε για φίλους και συνομιλητές και όχι για συμμετέχοντες στην πολιτική του κίνηση. Η δική μου συνεργασία αρχίζει και τελειώνει με τα κείμενα στο “Protagon”. Εως εκεί».
• Τι σημαίνει για σας σήμερα Αριστερά;
«Θα ήθελα πάρα πολύ να μπορούσα να δώσω τον ορισμό της. Δεν τον έχω. Δεν ξέρω πια. Με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι, που προτιμούν ν’ αφιερωθούν στο έργο τους αρνούμενοι να διαλέξουν στρατόπεδο. Αυτοί που αναλαμβάνουν την ευθύνη έστω και ενός ελάχιστου έργου. Μακάρι τελικά να είναι αυτό η νέα Αριστερά!»
* INFO: Θέατρο Βασιλάκου (Προφ. Δανιήλ 3 και Πλαταιών, Κεραμεικός, τηλ.: 210-3470707) «Οδός Πολυδούρη» της Ρούλας Γεωργακοπούλου. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης. Σκηνικά-κοστούμια: Ελένη Στρούλια. Μουσική: Αλέξανδρος Γκόνης. Χορογραφία: Χριστίνα Σουγιουλτζή. Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας. Παίζει: Ιωάννα Παππά. Πέμπτη έως Κυριακή, 9 μ.μ. για 16 παραστάσεις. Συμπαραγωγή Θεατρικού Οργανισμού Ακροπόλ – ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας.
…………………………………………………………………………………..
Ιωάννα Παππά: Χωρίς ντροπή και αυτολογοκρισία
Η Ιωάννα Παππά, φιντανάκι ακόμα, πρωτοβγήκε στο θέατρο με το «Μελτεμάκι» που σκηνοθετούσε ο Θοδωρής Γκόνης. Τώρα η ταλαντούχα ηθοποιός τον ξανασυναντά έμπειρη και ουσιαστική πάνω στην τέχνη της, μετρώντας πια ένα πλούσιο βιογραφικό σημαντικών ρόλων και συνεργασιών.
«Αυτή είναι η δεύτερή μας συνεργασία με τον Θοδωρή Γκόνη. Η πρώτη ήταν το καλοκαίρι του 2000, στην παράσταση “Το Μελτεμάκι” του Π. Χορν, που ήταν και η πρώτη μου εμφάνιση στο θέατρο μετά τη Σχολή. Δηλαδή, συναντιόμαστε ξανά μετά από 14 χρόνια, σ’ ένα αρκετά δύσκολο εγχείρημα, αλλά εξαιρετικά γοητευτικό. Πρόκειται για μια συνεργασία με πολύ διάλογο, ευφάνταστη και δημιουργική. Βρισκόμαστε και οι δυο σε μια στιγμή της δουλειάς μας και της ζωής μας, που μας αφορά το επί της ουσίας και φυσικά η έννοια του “παιχνιδιού” στο θέατρο, οπότε ανάλογα “ξοδεύουμε” και το χρόνο των προβών μας. Η θεματολογία του κειμένου–μονόλογου της Ρούλας Γεωργακοπούλου (“Οδός Πολυδούρη”) ορίζει ένα πεδίο αναζήτησης, όπου τα όρια δεν είναι ευκρινή και δεν περιορίζουν».
• Τελικά η λογοτεχνία μπορεί να έχει ισχυρό θεατρικό λόγο;
«Θα δανειστώ ένα απόσπασμα από το βιβλίο της Χριστίνας Ντουνιά “Τα Ποιήματα – Μαρία Πολυδούρη”: “Ο σημερινός αναγνώστης (θεατής-δημιουργός, συμπληρώνω), αντιμέτωπος με μια πραγματικότητα που παρουσιάζεται θρυμματισμένη, αποσπασματική και χωρίς νόημα, στρέφεται στις καλλιτεχνικές δημιουργίες που μνημειώνουν αυθεντικές εμπειρίες και αναδεικνύουν νέες πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης, που προσφέρουν τους πόρους και τη δυνατότητα να προσανατολιστεί, να δώσει νόημα στη ζωή του, και να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του και τη σχέση του με τον άλλο. Η Πολυδούρη είναι μια από τις ισχυρότερες φωνές που αποκρίνονται σε αυτήν την αναζήτηση”. Η λογοτεχνία φαίνεται πως παρέχει αυτήν την έμπνευση, που έχει ανάγκη το θέατρο για να επικοινωνήσει άμεσα και αυθεντικά με την εποχή. Κι αυτό γιατί η έκφραση σε ένα λογοτεχνικό έργο είναι πιο ελεύθερη σε σχέση με τον θεατρικό λόγο, οπότε δίνεται η δυνατότητα για παράλληλη αναφορά σε πολλά επίπεδα και διαφορετικά ζητήματα».
• Πώς είναι η μοναξιά της σκηνής για τον ηθοποιό;
«Το ζητούμενο είναι η απόλυτη έκθεση του προσώπου στο κοινό, αφηγούμενο την ιστορία του. Σε αυτόν το μονόλογο καλούμαι να κατακτήσω μια σκηνική απελευθέρωση, χωρίς ντροπή και αυτολογοκρισία, με απίστευτη ετοιμότητα στις ρυθμικές εναλλαγές, τεχνική και βαθιά γνώση του υλικού, και θεωρητικά και πρακτικά. Χαριτολογώντας, ονομάσαμε την υποκριτική, που ανακαλύπτουμε ότι μας ζητείται σε αυτή τη διαδικασία, “υποκριτική της Λερναίας Υδρας”. Επειδή ακριβώς είναι ένα κείμενο πολλών φωνών, είναι πολλές και οι μάσκες του ενός προσώπου, της ηρωίδας μας».
• Ποιο στοιχείο από τη ζωή και το έργο της Μαρίας Πολυδούρη είναι κυρίαρχο στην παράσταση;
«Οι φράσεις που συνδέονται άμεσα με την παράστασή μας είναι από την Ανεπίδοτη Επιστολή, η οποία αρχίζει ως εξής: “Ισως το γράμμα αυτό να μην διαβαστεί ποτέ, από κανέναν, αλλά στ’ αλήθεια δεν με νοιάζει […] Τώρα είμαι κάπου αλλού και ζω –αν τούτη δω η κατάσταση θεωρείται ζωή– μέσα από τις αναμνήσεις μου”».
