Του Πέτρου Μανταίου
Το φθινόπωρο του 2003, που επισκέφτηκα πρώτη –δυστυχώς και τελευταία έως τώρα– φορά την Πόλη, κατηφόριζα, τέσσερα πρωινά, από το Ταξίμ, που ήταν το ξενοδοχείο, τη λεωφόρο του Πέραν μέχρι το τούνελ. Δεν πρόφταινα να θαυμάζω τις παλιές πολυκατοικίες∙ ένα είδος μουσείου ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής, φημισμένων αρχιτεκτόνων, τουλάχιστον μισού αιώνα: αρτ νουβό, αρτ ντεκό… κάθε αρχιτεκτονική γραφή με αποτύπωμα. Πολλές, αλίμονο, ακατοίκητες πλέον τότε, να προσπαθούν, μες στην εγκατάλειψη, να διηγηθούν την, στο μεγαλύτερο μέρος, ρωμαίικη ακμή της Πόλης, από τον 19ο αιώνα ίσαμε τα τέλη του ’50, αρχές ’60, που διώχτηκε ή εξωθήθηκε στην υπερορία το μεγαλύτερο τμήμα του ελληνισμού της Πόλης.
Βέβαια τότε, το 2003, η παλιά Πόλη ήταν πια το ελάχιστο, ξεχωριστό, μέσα σε άμορφη μάζα απρόσωπων, γιγάντιων πολυκατοικιών που εκτεινόταν 30 χιλιόμετρα ανατολικά του Βοσπόρου κι άλλα τόσα δυτικά. Εντονα υποβαθμισμένη: πολλές από τις παλιές εξαίσιες πολυκατοικίες είχαν καταληφθεί από άστεγους της ανατολικής Τουρκίας, κυρίως Κούρδους. Μια Πόλη μεταναστών, στην ουσία αδημογράφητη, με πληθυσμό που υπολογιζόταν 15-17 εκατομμύρια, όπου καθημερινά συνέρρεαν περίπου 3-4 εκατομμύρια∙ έμπαιναν πρωί, έβγαιναν βράδυ. Παρόμοιες, υποθέτω, αναλογίες ισχύουν και σήμερα. Αυτές, πιστεύω, οδήγησαν στις περσινές συγκρούσεις στο Ταξίμ.
Διαβάζω τώρα στη συνεπέστατη (κάθε μήνα επί 47 χρόνια!) εφημερίδα των Κωνσταντινουπολιτών της Αθήνας «ο Πολίτης» (φύλλο Απριλίου) ότι οι μνημειώδεις πολυκατοικίες στο Πέραν, με σχέδιο, εργολαβικής, είμαι βέβαιος, επινόησης που εκτελεί το κυβερνών κόμμα Ερντογάν (άριστες οι σχέσεις του Τούρκου πρωθυπουργού με τους εργολάβους), με την ονομασία «Επιστροφή στην αστικοποίηση», προτού κατεδαφιστούν (αυτό σημαίνει «επιστροφή στην αστικοποίηση»: έξωση καταληψιών, σύγχρονα κτίρια, θεαματική εκτίναξη τιμών) λεηλατούνται σήμερα από αρπακτικά των κατεδαφίσεων. Μεταλλικές και ξύλινες κατασκευές υψηλής τέχνης οδεύουν σε χυτήρια και παλιατζίδικα, παρά τις διαμαρτυρίες Τούρκων αρχιτεκτόνων. Χώρια που της «επιστροφής» προηγήθηκαν εκβιασμοί παλαιών ιδιοκτητών να ξεπουλήσουν όσο όσο.
