Τον Απρίλιο έγιναν 60 επιθέσεις εναντίον αστυνομικών τμημάτων οδηγώντας την κυβέρνηση να ανακοινώσει πως η δράση των συμμοριών θα εμπίπτει πλέον στον Αντιτρομοκρατικό Νόμο
Της Χριστίνας Πάντζου
Ο θρύλος λέει πως πήραν το όνομά τους από το «μαραμπούντα», ένα είδος σαρκοβόρου μυρμηγκιού που καταστρέφει ό,τι συναντά στον δρόμο του. Εφάμιλλες σε αγριότητα, οι συμμορίες των «Μάρας» έχουν αποδυθεί σε ένα νέο κύκλο βίας στο Ελ Σαλβαδόρ, λίγο πριν αναλάβει τα ηνία ο πρόεδρος Σάντσες Σερέν.
Μετά τις εκλογές του Μαρτίου, η χώρα γνωρίζει κύμα επιθέσεων εναντίον αστυνομικών και μια αιματηρή βεντέτα ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες, οδηγώντας στην μεγαλύτερη κλιμάκωση της βίας εδώ και δύο χρόνια. Οι αρχές καταγγέλλουν την ύπαρξη ενός οργανωμένου σχεδίου που ξεδιπλώνεται ενώ οι βασικές ομάδες των «Μάρας», η Μ13 και η Μ18, επεκτείνουν το πεδίο δράσης τους και την εδαφική κυριαρχία τους, βαθαίνουν τη διείσδυσή τους σε κοινωνικούς και κρατικούς θεσμούς, ενισχύουν τη συμμετοχή τους στο εμπόριο ναρκωτικών και τους πληρωμένους φόνους και αυξάνουν την επιχειρησιακή τους ικανότητα και τον οπλισμό τους, τον οποίο πλέον προμηθεύονται και από ένα από τα πιο διαβόητα καρτέλ του Μεξικού, τους Ζέτας.
Οι «Μάρας» γεννήθηκαν τη δεκαετία του ’80 στο Λος Αντζελες όπου πολλοί νέοι βρήκαν καταφύγιο από τον εμφύλιο του Ελ Σαλβαδόρ (κι άλλων κεντροαμερικανικών χωρών). Δομήθηκαν ως πυρήνες προστασίας από άλλες συμμορίες -κυρίως μεξικανικές-, στη βάση των εδαφών που έλεγχαν, δηλαδή οδών όπως η 18η και η 13η, που συμπλήρωσαν το όνομά τους: Μ13 και Μ18. Με το τέλος του εμφυλίου και την απέλασή τους από τις ΗΠΑ, εγκαταστάθηκαν στις φτωχογειτονιές των πατρίδων τους, μετατρέποντας το αποκαλούμενο «βόρειο Τρίγωνο» της Κεντρική Αμερικής (Ελ Σαλβαδόρ, Ονδούρα, Γουατεμάλα) σε μία από τις πιο βίαιες περιοχές του πλανήτη. Στο Ελ Σαλβαδόρ, όπου περισσότερο από το 50% των φόνων διαπράττονται από τους «Μάρας», εκτιμάται ότι έχουν κάπου 70.000 ενεργά μέλη, ενώ 10.000 βρίσκονται στη φυλακή.
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες κυβερνήσεις, των οποίων οι κατασταλτικές πολιτικές επιδείνωσαν την εγκληματικότητα, η κυβέρνηση του απερχόμενου προέδρου Μαουρίσιο Φούνες ξεκίνησε διάλογο μαζί τους πετυχαίνοντας τον Μάρτιο του 2012 εκεχειρία που υπέγραψαν από τη φυλακή οι ηγέτες των βασικών συμμοριών των «Μάρας» της χώρας. Χάρη στη συμφωνία, αλλά και στα κονδύλια για επανένταξη νέων που μετείχαν σε αυτές, οι φόνοι μειώθηκαν από 14 την ημέρα, σε 6 πέρσι.
Αυτή η μοναδική στη Λατινική Αμερική εμπειρία μείωσης της βίας φαίνεται ότι τώρα πνέει τα λοίσθια. Το πρώτο τρίμηνο φέτος οι φόνοι αυξήθηκαν σε 9 την ημέρα. Μόνο τον Απρίλιο έχουν γίνει 60 επιθέσεις εναντίον αστυνομικών τμημάτων οδηγώντας την κυβέρνηση να ανακοινώσει πως η δράση των συμμοριών θα εμπίπτει πλέον στον Αντιτρομοκρατικό Νόμο. Την επομένη της ανακοίνωσης διαπράχτηκαν 17 φόνοι.
Πολλοί εκτιμούν πως πρόκειται για μια επίδειξη δύναμης με σκοπό να εκμαιεύσουν παραχωρήσεις από την κυβέρνηση του επίσης πρώην αντάρτη Σερέν, που αναλαμβάνει τον Ιούνιο και έχει υποσχεθεί νέο διάλογο με την κοινωνία των πολιτών αλλά και με συμμορίες για να βρεθούν λύσεις στα προβλήματα ασφάλειας της χώρας. Συνεπικουρούμενοι από μια τεράστια εκστρατεία μεγάλων ΜΜΕ και ισχυρών οικονομικών συμφερόντων (η ιδιωτική αγορά ασφάλειας εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 600 εκατ. δολάρια τον χρόνο), συντηρητικοί βουλευτές καταγγέλλουν την κυβέρνηση για… εγκληματική συνενοχή. Επιμένοντας πως μόνη λύση είναι η επαναφορά της θανατικής ποινής για τα μέλη των συμμοριών, φτάνουν ακόμη και να εγκωμιάζουν τη δράση Ταγμάτων Θανάτου που έδρασαν και στον εμφύλιο: «Ισως οι πράξεις τους δεν είναι νόμιμες, αλλά είναι ηθικές γιατί οι πολίτες έχουν κουραστεί με την εγκληματικότητα»!
