Η φρίκη της Οδησσού αναγκάζει τους Ευρωπαίους να επανεξετάσουν τη στάση τους απέναντι στο ουκρανικό δράμα, προτού η κατάσταση ξεφύγει από κάθε έλεγχο

Της Μαργαρίτας Βεργολιά

Διπλή η μάχη γύρω από την ουκρανική κρίση, εξελίσσεται σταθερά πια σε δύο επίπεδα -στρατιωτικό και διπλωματικό-, με τον χρόνο όμως τώρα να πιέζει. Πρώτο χρονικό σημείο αναφοράς δεν είναι καν η 25η Μαΐου -ημέρα των ευρωεκλογών και του α´ γύρου των κρίσιμων προεδρικών εκλογών στην Ουκρανία- αλλά η Κυριακή 11 Μαΐου, οπότε οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές στα ανατολικά θέλουν να κάνουν το δικό τους δημοψήφισμα, με το ερώτημα της απόσχισης από την Ουκρανία…

Με αυτόν λοιπόν τον χρονικό ορίζοντα, οι επιχειρήσεις του ουκρανικού στρατού συνεχίζονται γύρω από το Σλαβιάνσκ, όπου ο υπουργός Εσωτερικών Αβάκοφ ανακοίνωσε χθες μέσω Facebook πως «οι τρομοκράτες έχασαν συνολικά 30 μέλη», αποφεύγοντας όμως κάθε αναφορά σε απώλειες στις τάξεις των αμάχων.

Παράλληλα, ολίγον… μυστηριωδώς, οι ουκρανικές αρχές διέταξαν την «προσωρινή διακοπή» όλων των πτήσεων από και προς το αεροδρόμιο του Ντονέτσκ, χωρίς να δώσουν εξηγήσεις. Για την ακρίβεια, έγραφε χθες ο ανταποκριτής των «New York Times» στη Μόσχα, Ντέιβιντ Μ. Χέρστσενχορν, σταδιακά «μπλόκαραν όλες τις διεθνείς πτήσεις στα εξεγερμένα ανατολικά της χώρας» και «μέχρι νωρίς το απόγευμα, όλη η εναέρια κυκλοφορία εντός της Ουκρανίας έδειχνε να έχει σταματήσει»!

Εκτακτα μέτρα ασφαλείας

Εκφράζοντας φόβους για κλιμάκωση της βίας με «υποκινούμενες από τη Ρωσία προβοκάτσιες» -όπως χαρακτηριστικά ανέφερε σε τηλεοπτική συνέντευξή του ο μεταβατικός πρόεδρος Τουρτσίνοφ- οι Αρχές του Κιέβου ανακοίνωσαν, εν τω μεταξύ, τη λήψη έκτακτων μέτρων ασφαλείας και στην ουκρανική πρωτεύουσα, εν όψει των επίσημων εορτασμών της Παρασκευής για την Ημέρα της Νίκης του Κόκκινου Στρατού επί των ναζιστών του Γ´ Ράιχ.

Η ατμόσφαιρα δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο φορτισμένη, μετά και την ασύλληπτης κτηνωδίας τραγωδία στην Οδησσό, για την οποία ορισμένα ρωσικά ΜΜΕ ανεβάζουν τον αριθμό των νεκρών ακόμη και σε πάνω από 100! Χθες, ένα 24ωρο μετά την απομάκρυνση σύσσωμης της ηγεσίας της τοπικής αστυνομίας και την ανάπτυξη νέων ειδικών μονάδων στην πόλη από… αγνώστου ταυτότητος «ακτιβιστές πολίτες» -κατά τη φρασεολογία Αβάκοφ- ο Ουκρανός πρόεδρος Τουρτσίνοφ βρήκε νέο «αποδιοπομπαίο τράγο». «Καθαίρεσε» λοιπόν τον τοπικό κυβερνήτη και ολιγάρχη Βλαντιμίρ Νεμιρόβσκι -τον είχε διορίσει μόλις έναν μήνα πριν η φιλοδυτική κυβέρνηση του Κιέβου- και τον αντικατέστησε με έναν έτερο ολιγάρχη και ανεξάρτητο βουλευτή, τον Ιγχορ Παλίστια.

Βλέποντας το αδιέξοδο στην Ουκρανία να παγιώνεται και τους κινδύνους για διάχυση της κρίσης να αυξάνονται, οι Ευρωπαίοι -με πρώτους τους Γερμανούς- αναζητούν επειγόντως μια νέα λύση, προτού η κατάσταση στη «γειτονιά» τους ξεφύγει από κάθε έλεγχο.

«Οι αποτροπιαστικές εικόνες από την Οδησσό δείχνουν ότι απέχουμε μόλις λίγα βήματα από μια στρατιωτική σύγκρουση», προειδοποίησε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ, σε κοινή συνέντευξη σε τέσσερις μεγάλες ευρωπαϊκές εφημερίδες.

«Είμαι πεπεισμένος ότι αγωνιζόμαστε απέναντι σε μια κατάσταση που έχει πια αποκτήσει τη δική της δυναμική», είχε αναφέρει λίγο νωρίτερα σε τηλεοπτική συνέντευξή του. «Υπάρχουν ομάδες στην ανατολική Ουκρανία που δεν υπακούουν ούτε στο Κίεβο, ούτε στη Μόσχα», πρόσθεσε ο Γερμανός ΥΠΕΞ, αφήνοντας έτσι μισάνοιχτο το διπλωματικό «παράθυρο» στη Μόσχα για νέες διαπραγματεύσεις.

Οι προοπτικές της λεγόμενης «Γενεύης II» -ούτε έναν μήνα μετά την επίτευξη της ειρηνευτικής, πλην ανεφάρμοστης, συμφωνίας της τετραμερούς Διάσκεψης της Γενεύης- εξετάστηκαν χθες ενδελεχώς στο περιθώριο της συνόδου των ΥΠΕΞ του Συμβουλίου της Ευρώπης, στη Βιέννη.

Διάλογος κωφών

Οι επικεφαλής της ρωσικής και ουκρανικής διπλωματίας είχαν μάλιστα μια σύντομη συνάντηση, που φαίνεται όμως ότι εξελίχθηκε και αυτή σε «διάλογο κωφών». «Εάν η Ρωσία είναι έτοιμη να στηρίξει τις προεδρικές εκλογές της 25ης Μαΐου και να εξαλείψει κάθε απειλή, κάθε στήριξη στα εξτρεμιστικά στοιχεία της Ουκρανίας, τότε είμαστε κι εμείς έτοιμοι να συμμετάσχουμε σε τέτοιου είδους συναντήσεις», δήλωσε ο Ουκρανός ΥΠΕΞ, Αντρίι Ντέστσιτσα, για να λάβει «πληρωμένη» απάντηση από τον Ρώσο ομόλογό του.

«Το να προγραμματίζονται εκλογές, την ώρα που ο στρατός στρέφεται εναντίον μέρος του πληθυσμού, δεν είναι κάτι συμβατό. Δεν μιλάμε για το Αφγανιστάν!», ξεκαθάρισε ο Σεργκέι Λαβρόφ, αφήνοντας να εννοηθεί με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι η Μόσχα δεν θα αναγνωρίσει το όποιο ουκρανικό εκλογικό αποτέλεσμα, υπό τις παρούσες συνθήκες. «Το να συναντηθούμε, με την αντιπολίτευση στο σημερινό ουκρανικό καθεστώς να είναι απούσα από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δύσκολα θα μπορούσε σε κάτι να βοηθήσει», επισήμανε, επιμένοντας στην εφαρμογή της συμφωνίας της 17ης Απριλίου.

Αυτή επιγραμματικά προβλέπει τον αφοπλισμό -έναντι αμνηστίας- όλων των ένοπλων ομάδων, τον τερματισμό των καταλήψεων δημόσιων κτιρίων και την άμεση έναρξη εθνικού διαλόγου στην Ουκρανία, με αντικείμενο τις συνταγματικές τροποποιήσεις. «Εχουμε ανάγκη μια κατάπαυση του πυρός εν όψει των εκλογών», απηύθυνε εν είδει έκκλησης ο πρόεδρος του ΟΑΣΕ, Ντιντιέ Μπουρκχάλτερ, από τη Βιέννη, λίγο πριν αναχωρήσει για τη σημερινή, μεσολαβητική του αποστολή στο Μόσχα. Οπως όμως τόνισε -πιθανόν με προφητική διάθεση- και ο εκπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, Ρούπερτ Κόλβιλ, «απομένουν ακόμα 20 ημέρες για να επαναφέρουμε την ηρεμία και να καταστήσουμε δυνατή τη διεξαγωγή των εκλογών, είναι ωστόσο πολύ μικρό το χρονικό διάστημα κι αυτό είναι ανησυχητικό».

Ακόμη πιο αποκαλυπτική ήταν πάντως η χθεσινή τοποθέτηση του ανώτατου διοικητή του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, Αμερικανού πτέραρχου Φίλιπ Μπρίντλοβ. «Πιστεύω πλέον ότι η πιο πιθανή πορεία δράσης είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν να συνεχίσει να κάνει αυτό που κάνει, να υποτιμά (την ουκρανική κυβέρνηση), δημιουργώντας αναταραχές, προσπαθώντας να θέσει τα θεμέλια για ένα αποσχιστικό κίνημα και διασφαλίζοντας έτσι πάτημα στην ανατολική Ουκρανία. Νομίζω τώρα ότι ο (πρόεδρος) Πούτιν είναι σε θέση να επιτύχει τους στόχους του στην περιοχή», κατέληξε, «χωρίς να χρειαστεί καν να περάσουν τα σύνορα οι ρωσικές δυνάμεις»!

Επίδειξη δύναμης

Καθώς εκστομίζονταν αυτές οι -όχι τυχαία επιλεγμένες- λέξεις, το ρωσικό υπουργείο Αμυνας ανακοίνωνε ότι θα δαπανήσει περί τα 2,5 δισ. δολ. μέχρι το 2020 για να επεκτείνει τον στόλο της χώρας στη Μαύρη Θάλασσα και την εγκατάσταση νέων αμυντικών συστημάτων στην Κριμαία. Την ίδια ώρα, από την Ουάσινγκτον, ο επικεφαλής της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ στον Ειρηνικό, πτέραρχος Χέρμπερτ Κάρλαϊλ, ανέφερε πτήσεις ρωσικών πολεμικών αεροσκαφών γύρω από το νησί-αμερικανική βάση Γκουάμ, αλλά και πάνω από τις ειδυλλιακές ακτές της Καλιφόρνιας!