ΟΥΚΡΑΝΙΑ – Αρνήθηκαν την πρόταση-παρέμβαση Πούτιν για αναβολή του δημοψηφίσματος οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές στο Λουγκάνσκ και το Ντονιέτσκ. Σε εξέλιξη νέα διαμεσολαβητική προσπάθεια για την αποκλιμάκωση της κρίσης με «μπροστάρη» τον ΟΑΣΕ

→Για επικοινωνιακό τρικ του Ρώσου προέδρου, προκειμένου να αποφύγει τις κυρώσεις, κάνουν λόγο Δυτικοί αναλυτές

Της Μαργαρίτας Βεργολιά

Υπό κανονικές συνθήκες, η σημερινή «Ημέρα της Νίκης» για την 69η επέτειο από την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας θα ήταν μια μεγαλοπρεπής γιορτή για όλες τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Κάτι τέτοιο δεν πρόκειται όμως να συμβεί φέτος στην Ουκρανία…

Οι περισσότερες εκδηλώσεις ακυρώθηκαν, με φόντο τον ακήρυκτο εμφύλιο στα ανατολικά και με την επίκληση φόβων για προβοκάτσιες. «η κυβέρνηση είναι ενήμερη για τα σκοτεινά σχέδια των Ρώσων δολιοφθορέων και των πρωτοπαλίκαρών τους», αναφέρει χαρακτηριστικά σε ανακοίνωσή του ο Ουκρανός μεταβατικός πρωθυπουργός Γιάτσενιουκ. Οπου τελικά γίνουν εορταστικές εκδηλώσεις -από το Κίεβο έως το εξεγερμένο Χάρκοβο- θα διεξαχθούν υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας.

Για τη Ρωσία, αντίθετα, θα είναι μια ακόμη ευκαιρία για επίδειξη ισχύος, μετά και τις χθεσινές (προγραμματισμένες από τον περασμένο Νοέμβριο, σύμφωνα με διευκρίνιση του Κρεμλίνου) στρατιωτικές ασκήσεις, μετά πολλών δοκιμαστικών εκτοξεύσεων βαλλιστικών, αλλά και μικρότερου βεληνεκούς πυραύλων.

Για σήμερα, λοιπόν, στη Μόσχα ετοιμάζεται παραδοσιακά μεγάλη στρατιωτική παρέλαση. Εδώ και ημέρες, εν τω μεταξύ, οι φήμες οργιάζουν πως με το πέρας της ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν θα κάνει και μία -γεμάτη συμβολισμούς και διπλωματικά μηνύματα- «επίσκεψη» στα de facto ρωσικά πια εδάφη της Κριμαίας, στην εκεί στρατιωτική παρέλαση. Το θέμα συζητήθηκε μέχρι και τηλεφωνικά χθες μεταξύ του Ρώσου προέδρου και της Γερμανίδας Καγκελαρίου Μέρκελ, χωρίς όμως να δοθεί κάποια σαφής απάντηση.

«Περίπλοκη κατάσταση»

«Εάν ο Βλαντίμιρ Πούτιν παρευρεθεί και στη στρατιωτική παρέλαση στην Κριμαία», τόνισε σε τηλεοπτική συνέντευξη ο Γερμανός ΥΠΕΞ Φ. Σταϊνμάγερ, «θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο μία ήδη περίπλοκη κατάσταση», την ώρα μάλιστα που βρίσκονται σε εξέλιξη διπλωματικές προσπάθειες υπό τον ΟΑΣΕ για αποκλιμάκωση της ουκρανικής κρίσης.

Αυτή βέβαια δεν είναι ακόμη ορατή στο «ομιχλώδες» διπλωματικό πεδίο, καθώς οι πρωταγωνιστές της συνεχίζουν την ανταλλαγή μπερδεμένων μηνυμάτων, απειλών και τελεσιγράφων. Χθες, με μυστηριώδη… παρρησία, οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές στις ανατολικές ουκρανικές περιφέρειες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ έπραξαν μάλλον το αδιανόητο: απέρριψαν την προτροπή-παρέμβαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να αναβάλουν το δημοψήφισμά τους υπέρ της αυτονόμησης, που έχουν προγραμματίσει για την ερχόμενη Κυριακή, στις 11 Μαΐου.

Ο εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου ανέφερε ότι το Κρεμλίνο «δεν έχει ακόμη επαρκή πληροφόρηση» για την απόφαση των αυτονομιστών, δείχνοντας ως υπεύθυνο το Κίεβο, που είχε ήδη ανακοινώσει ότι, είτε με το δημοψήφισμα είτε χωρίς, η στρατιωτική επιχείρηση στα ανατολικά θα συνεχιστεί, καθώς και ότι είναι μεν έτοιμο για εθνικό διάλογο, αλλά «όχι με τρομοκράτες».

Ο ίδιος ο Πούτιν κατηγόρησε την κυβέρνηση Γιάτσενιουκ για «ανεύθυνη πολιτική». Ενώ το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών επανήλθε δριμύτερο στο μείζον ζήτημα των προεδρικών ουκρανικών εκλογών της 25ης Μαΐου, χαρακτηρίζοντας εκ νέου «παράλογη» κάθε σκέψη για στήσιμο καλπών στην παρούσα συγκυρία.

«Θεωρώ απίθανο ο Ρώσος πρόεδρος να μη γνώριζε εξαρχής ποια θα ήταν τελικά η αντίδραση των ρωσόφωνων αυτονομιστών», παρατηρεί η Μαρία Λίπμαν, Ρωσίδα αναλύτρια στο ινστιτούτο γεωπολιτι- κών αναλύσεων Moscow Carnegie Center. «Αυτήν μπορεί άλλωστε να επικαλεστεί το Κρεμλίνο για να επιχειρηματολογήσει στο ότι ο πληθυσμός στα ανατολικά της Ουκρανίας δεν παίρνει εντολές από τη Μόσχα, ότι η Ρωσία δεν τους ασκεί κανέναν έλεγχο. Αυτό είναι το μήνυμα που θέλει να περάσει τελικά ο Πούτιν». Υπάρχουν πάντως ακόμη δύο πιθανές παράμετροι στη νέα στρατηγική της Μόσχας. Η μία είναι ότι τη μεσολαβητική προσπάθεια έχει αναλάβει ένας διεθνής οργανισμός, ο ΟΑΣΕ, κι όχι η Ουάσινγκτον ή οι Βρυξέλλες. Η δεύτερη συνίσταται στο ότι διαχωρίζοντας -έστω και τεχνητά- τη θέση του από αυτή των αυτονομιστών της ανατολικής Ουκρανίας, ο Πούτιν παίρνει αποστάσεις ασφαλείας από ένα δημοψήφισμα που η Δύση έχει ήδη θέσει ως «κόκκινη γραμμή» για την επιβολή απευθείας οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της ρωσικής οικονομίας. Αυτή η τακτική -όσο προσχηματική κι αν είναι- φαίνεται μάλιστα ότι έχει ήδη αρχίσει να κάνει πιο βαθύ το χάσμα μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης. Κι έτσι, την ώρα που η Ουάσινγκτον έκανε λόγο για ρωσικούς ελιγμούς και ο πρόεδρος Ομπάμα άνοιγε τον δρόμο για κατάργηση της αδασμολόγητης εισαγωγής ρωσικών εμπορευμάτων, η Ε.Ε. δήλωνε ενθαρρημένη από τη νέα στάση του Κρεμλίνου, σε αναμονή «μετά τα λόγια και έργων».

Ο Γερμανός ΥΠΕΞ χαιρέτισε «τον εποικοδομητικό τόνο» του προέδρου Πούτιν, επισημαίνοντας εκ νέου τον κίνδυνο η κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία να έχει ήδη αποκτήσει «τη δική της δυναμική». Ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Ολάντ ανακοίνωνε ότι «ως ο αντιπρόσωπος του ρωσικού λαού, ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα είναι ευπρόσδεκτος στις τελετές» της 6ης Ιουνίου για την 70ή επέτειο της συμμαχικής απόβασης στη Νορμανδία. Λίγο αργότερα, ο Λευκός Οίκος έσπευσε να διευκρινίσει ότι στις εκδηλώσεις δεν προβλέπεται συνάντηση μεταξύ των προέδρων ΗΠΑ και Ρωσίας…

Μέχρι τότε, βέβαια, μπορεί να έχει κυλήσει πολύ νερό στο ουκρανικό αυλάκι. Από χθες βρίσκεται στο Κίεβο ο γ.γ. του ΟΑΣΕ, Λαμπέρτο Ζανιέρ, κομίζοντας στην κυβέρνηση Γιάτσενιουκ τον «οδικό χάρτη» για την αποκλιμάκωση της κρίσης. Αργά το βράδυ, το ουκρανικό ΥΠΕΞ χαρακτήρισε το σχέδιο «βάση συζήτησης». Λίγο νωρίτερα, ο μεταβατικός πρωθυπουργός της Ουκρανίας είχε προαναγγείλει ότι τα συμβούλια των περιφερειών θα μπορούν να αποφασίσουν για την επίσημη χρήση της ρωσικής γλώσσας. Οτι «ένας ευρύς εθνικός διάλογος για το νέο Σύνταγμα έχει ήδη αρχίσει». Και ότι η κυβέρνησή του έχει ήδη υποβάλει νομοσχέδιο για τη διεξαγωγή ενός «εθνικού, εποικοδομητικού δημοψηφίσματος», παράλληλα με τον α’ γύρο των προεδρικών εκλογών της 25ης Μαΐου, που όμως «μέχρι σήμερα δεν έχει τύχει της στήριξης του Κοινοβουλίου».

Σύμφωνα πάντως με έρευνα της αμερικανικής εταιρείας δημοσκοπήσεων Pew Research Center -που διενεργήθηκε προ μηνός, πριν από την αιματηρή δηλαδή εξέλιξη του ακήρυκτου εμφυλίου- το 77% των Ουκρανών δήλωνε ότι θέλει να παραμείνει αδιαίρετη η χώρα του: 93% στα δυτικά και 70% στα ανατολικά της χώρας.