Του Πέτρου Μανταίου

Την Κυριακή, τουλάχιστον όσοι θα πάμε να ψηφίσουμε, θα νιώσουμε και κάπως Ευρωπαίοι πολίτες. Ευρωπαϊστές είτε ευρωσκεπτικιστές, οραματιστές είτε διαψευσμένοι, ανεπιφύλακτοι είτε με επιφυλάξεις, θα έχουμε ο καθένας στην καρδιά την πατρίδα του, και (ελπίζω) στο μυαλό την Ευρώπη. Αν όχι σαν κοινή πατρίδα ενός ευελπιστούμενου μέλλοντος, τουλάχιστον σαν κοινότητα χωρών, με διαφορές αλλά και προσδοκίες πως, έστω κι έτσι, τα πράγματα είναι πιο πιθανό να καλυτερέψουν μες στο κοινό ευρωπαϊκό μας σπίτι, από όσο στα σαρανταδυό διάσπαρτα χωριά της… Γαλατίας.

Και αυτό είναι, νομίζω, το καλό: Οτι ο κάθε Ευρωπαίος, στα εκατομμύρια των Ευρωπαίων που θα ψηφίσουν στις προσεχείς ευρωεκλογές, αντιλαμβάνεται, με τον δικό του τρόπο, την έννοια Ευρωπαίος και την έννοια πολίτης. Αλλος δίνει στην έννοια Ευρωπαίος νόημα γεωγραφικό, άλλος ιστορικό, πολιτικό ή οικονομικό. Τη δε έννοια πολίτης, άλλος τη βλέπει συμμετοχική στα κοινά, δραστική σε καθετί που αντιδρά στο κοινό συμφέρον, πηγή λαϊκής κυριαρχίας, αποφασιστικό έλεγχο στα κέντρα εξουσίας κ.λπ. κ.λπ.

Το ζήτημα είναι πώς να βρεθεί τρόπος, οι έννοιες Ευρωπαίος και πολίτης να πάψουν να λειτουργούν –όσο και όπως λειτουργούν– μεμονωμένα και να συγχωνευτούν, ώστε οι δύο μαζί να συνθέσουν το ενιαίο σύνολο του Ευρωπαίου πολίτη. Ετσι, πιστεύω, ξεκίνησε το μεγάλο, ειρηνιστικό, πολιτικό εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως αναδύθηκε μέσα από τα ερείπια της Ευρώπης.

Ο δρόμος προβλέπεται μακρύς και δύσκολος, με αντιφάσεις, παλινδρομήσεις, κυριαρχίες και επικυριαρχίες, που βάζουν σε πρώτη μοίρα κράτη και εθνικές πολιτικές και σε δεύτερη την Ευρώπη. Ακόμα χειρότερα: ισχυρά κράτη, με άκρως συντηρητικές κυβερνήσεις και πολιτικές, επιβάλλουν σε αδύναμα κράτη όρους παραμονής εθνικής υποτέλειας. Αυτή η διαλυτική πολιτική των ισχυρών είναι αυθαίρετο στο αρχικό ευρωπαϊκό οικοδόμημα και πρέπει να κατεδαφιστεί. Οι ευρωεκλογές ίσως δείξουν κάποιο δρόμο προς την ευρωπαϊκή νομιμότητα…