→Ελάχιστη πρόοδος σημειώθηκε ώστε να περιοριστεί η υπερβολική επιρροή των λόμπι, να υπάρξουν αυστηροί κανόνες και να ανοίξει η σκηνή των Βρυξελλών σε μεγαλύτερο δημόσιο έλεγχο

→Στις διαπραγματεύσεις για το Σύμφωνο Υπερατλαντικής Συνεργασίας για το Εμπόριο και τις Επενδύσεις (ΤΤΙΡ) η Κομισιόν έχει διεξαγάγει τουλάχιστον 119 «απόρρητες» συναντήσεις με επιχειρηματικούς ομίλους, που πέτυχαν -ανάμεσα στα άλλα- την υιοθέτηση της αποκαλούμενης «ρυθμιστικής συνεργασίας», που θα επιτρέπει στα λόμπι να μετέχουν στη συγγραφή νομοθετικών κειμένων

Της Χριστίνας Πάντζου

«Αυτή η Επιτροπή και οι επίτροποι ακούνε όλα τα ενδιαφερόμενα μέλη. Αλλά συγχρόνως παίρνουν αυτόνομες και ανεξάρτητες αποφάσεις στη βάση του τι πιστεύουν ότι είναι καλύτερο για την Ευρώπη και τους Ευρωπαίους». Με αυτήν τη δήλωση απάντησε ο επίτροπος Διαφάνειας Μάρος Σέφτσοβιτς σε έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Επιχειρήσεων (CEO). Και μόνο ο τίτλος της αποτελεί καταπέλτη: «Τα πεπραγμένα μιας Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ομηρία: η “Μαύρη Βίβλος” της επιχειρηματικής ατζέντας της δεύτερης θητείας του Μπαρόζο στην Κομισιόν».

Τα στοιχεία που συγκέντρωσε το CEO αποδεικνύουν πως η Επιτροπή, ένα αποφασιστικό πλην μη αιρετό όργανο, που δεν είναι υπόλογο σε κανέναν, επί Μπαρόζο βάθυνε τις στενές της σχέσεις «νοσηρού τύπου» με τα λόμπι των μεγάλων επιχειρήσεων, που την παγίδεψαν στα συμφέροντά τους: «Η δεύτερη προεδρία Μπαρόζο αποτέλεσε τη χειρότερη Ευρωπαϊκή Επιτροπή μακράν.

Με την κρίση πέτυχε να διευρύνει τις αρμοδιότητές της και χρησιμοποίησε τις νέες εξουσίες της για να επιβάλει πολιτικές που προασπίζονται απόλυτα τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων σε βάρος των πολιτών».

Τα αρχεία της ντροπής

Την τελευταία πενταετία, μεγάλοι τραπεζικοί και επιχειρηματικοί όμιλοι μέσω πανίσχυρων λόμπι, ομάδων εμπειρογνωμόνων που κυριαρχούνται από αυτά και της τεράστιας επιρροής που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τούς επέτρεψε να έχουν, πέτυχαν να εκμεταλλευτούν την κρίση για να επιβάλουν την ατζέντα τους σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τη λιτότητα, τον περιορισμό των εργασιακών δικαιωμάτων, τη γεωργία, τις κλιματικές αλλαγές, τα μεταλλαγμένα κ.λπ. Αυτή την πραγματικότητα στοιχειοθετεί η έκθεση, καταγράφοντας με ονόματα και αριθμούς πρακτικές που αντιστρατεύονται κάθε κώδικα δεοντολογίας. Η Κομισιόν αντεπιτίθεται καταγγέλλοντας την έκθεση ως «υποκινούμενη» και υποστηρίζοντας πως διαστρεβλώνει τα γεγονότα.

Αλλά μερικά μόνο από τα δεκάδες παραδείγματα που αναλύει αρκούν για να κατανοήσει κανείς τους μηχανισμούς διαπλοκής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων στην Ε.Ε.: για τη μεταρρύθμιση του τραπεζικού συστήματος που πυροδότησε την κρίση και θα στοιχίσει 1,6 τρισ. ευρώ στα δημόσια ταμεία της Ευρώπης, η Κομισιόν διεξήγαγε στενό διάλογο με τις ευρωπαϊκές τράπεζες για τις θέσεις τους, δημιουργώντας ομάδες εμπειρογνωμόνων των οποίων τα 34 από τα 42 μέλη προέρχονταν χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και λόμπι. Η διασύνδεση επηρέασε βαθιά τη μεταρρυθμιστική ατζέντα, δίνοντας προτεραιότητα στα κέρδη των τραπεζών παρά σε μέτρα αποτροπής νέας φούσκας.

Με το ξέσπασμα της κρίσης, η Κομισιόν έσπευσε (ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2010 με το πακέτο των έξι σημείων) να υιοθετήσει λιτότητα, έλεγχο προϋπολογισμών με επίκεντρο τη μείωση των κοινωνικών παροχών, μισθών και συντάξεων και τον περιορισμό των εργατικών δικαιωμάτων. Οι πρώτοι που πανηγύρισαν ήταν η Βusiness Europe (ένωση βιομηχάνων όπου μετέχει και ο ΣΕΒ) και η Ευρωπαϊκή Στρογγυλή Τράπεζα των Βιομηχάνων (ERΤ, μια κλειστή λέσχη της ελίτ των Ευρωπαίων εργοδοτών), δηλώνοντας: «Χαιρόμαστε που βλέπουμε μεγάλο μέρος των συστάσεών μας να περιλαμβάνονται στο νομοθετικό πακέτο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».

Τον Μάρτιο του 2013, η γερμανική κυβέρνηση φιλοξένησε στο Βερολίνο συνάντηση στην οποία μετείχαν η καγκελάριος Μέρκελ, ο Γάλλος πρόεδρος Ολάντ, ο Μπαρόζο και δεκάδες επιχειρηματίες μέλη της ΕRT, οι οποίοι αξιοποίησαν την ευκαιρία για να επαναδιατυπώσουν το αίτημά τους για «περαιτέρω εκσυγχρονισμό των μέτρων προστασίας της εργασίας, περιλαμβανομένης της μείωσης του χρόνου προειδοποίησης απολύσεων και αποζημιώσεων». Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μιας Ομάδας Εργασίας σε θέματα ανταγωνιστικότητας με επικεφαλής τον Γκέρχαρντ Κρόμε της Siemens και τον Ζαν Λουί Μπεφά της Suez.

Το αρχικό σχέδιο συζήτησης για τα θέματα κλιματικής αλλαγής και περιορισμού των εκπομπών καυσαερίων συντάχθηκε από τον αξιωματούχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρτιν Οέστραπ, που έως το 2011 ήταν λομπίστας του Business Europe και φρόντισε να ακουστεί ηχηρά η φωνή των ενώσεων χημικών (CEFIC), χάλυβα (Eurofer), τσιμέντου (Cembureau), της ERT και του Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου. Η προνομιακή αυτή σχέση επισφραγίζεται με ημερίδες, δεξιώσεις και επίσημα δείπνα που οργανώνουν εκπρόσωποι των πολυεθνικών και στις οποίες παρίστανται αξιωματούχοι της Κομισιόν και επίτροποι. Ο επίτροπος Ενέργειας Γκίντερ Ετινγκερ συζήτησε τους στόχους περιορισμού των εκπομπών καυσαερίων για το 2030 με στελέχη της Royal Dutch Shell σε δείπνο γενεθλίων ενός από τους ανώτατους συμβούλους της DaimlerChrysler!

Η θολή διαφάνεια

Στις διαπραγματεύσεις για το Σύμφωνο Υπερατλαντικής Συνεργασίας για το Εμπόριο και τις Επενδύσεις (ΤΤΙΡ) η Κομισιόν έχει διεξαγάγει τουλάχιστον 119 «απόρρητες» συναντήσεις με επιχειρηματικούς ομίλους, που πέτυχαν -ανάμεσα στα άλλα- την υιοθέτηση της αποκαλούμενης «ρυθμιστικής συνεργασίας», που θα επιτρέπει στα λόμπι να μετέχουν στη συγγραφή νομοθετικών κειμένων.

Το 79% των οργανώσεων που έκαναν λόμπι για τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής εκπροσωπούν τα συμφέροντα της αγροτοβιομηχανίας. Μία από τις πολλές απόπειρες διευκόλυνσης των στόχων τους ήταν η πρόταση της Κομισιόν να εγκαταλειφθεί η πολιτική της μηδενικής ανοχής απέναντι στον κίνδυνο μόλυνσης από μη εγκεκριμένα μεταλλαγμένα. Πρόκειται για πάγια θέση του λόμπι βιοτεχνολογίας που προωθήθηκε από τη FEFAC (βιομηχανίες ζωοτροφών) και την EuropaBiο, εταιρείες τροφίμων όπως η Unilever, και την ομάδα λόμπι της βιομηχανίας τροφίμων FoodDrinkEurope.

Η Κομισιόν, αντί να απαντήσει στις δεκάδες συγκεκριμένες αναφορές που περιέχονται στην έκθεση, προχώρησε σε γενικόλογες διακηρύξεις: «Σε θέματα διαφάνειας και λόμπι αυτή η Επιτροπή έχει ένα σύνολο κανόνων από τους ισχυρότερους στον κόσμο». Αλλά ουσιαστικά ελάχιστη πρόοδος σημειώθηκε ώστε να περιοριστεί η υπερβολική επιρροή των λόμπι, να υπάρξουν αυστηροί κανόνες και να ανοίξει η σκηνή των Βρυξελλών σε μεγαλύτερο δημόσιο έλεγχο. Αναπάντητο έμεινε το σκάνδαλο δωροδοκίας του επιτρόπου Υγείας Τζον Ντάλι από την καπνοβιομηχανία για να επηρεάσει τη σχετική κοινοτική νομοθεσία. Ο Ντάλι παραιτήθηκε, αλλά η Κομισιόν σωπαίνει φτάνοντας να αποκρύψει κρίσιμα έγγραφα από τον δημόσιο έλεγχο.

Οσο για το Μητρώο Διαφάνειας, που καθιερώθηκε το 2011 και θα κατέγραφε ποιος κάνει λόμπι, σε ποια θέματα και πόσα δαπανά, είναι εθελοντικό και απέχει πολύ από το να αποτυπώνει ενδελεχώς τους λομπίστες και τη δράση τους. Είναι ενδεικτικό πως 450 από 700 ομάδες λόμπι, που ασκούν πιέσεις για τη μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, δεν είναι εγγεγραμμένες στο Μητρώο Διαφάνειας, ανάμεσά τους οι Goldman Sachs, HSBC, UBS, Royal Bank of Scotalnd, Banco Santander…

Το Ευρωκοινοβούλιο έχει ζητήσει τη θέσπιση υποχρεωτικού Μητρώου, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιτίθεται και ο Μπαρόζο δεν προχώρησε καν σε έναν αυστηρό κώδικα δεοντολογίας των επιτρόπων που θα τους υποχρεώνει να δημοσιοποιούν τις συναντήσεις τους με λομπίστες και θα έθετε περιορισμούς στο σύνηθες φαινόμενο επίτροποι και αξιωματιούχοι της Ε.Ε. να γίνονται λομπίστες και λομπίστες να προσλαμβάνονται στα όργανα της Ε.Ε.

«Η απερχόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφήνει πίσω της το θλιβερό προηγούμενο να θέτει τις μεγάλες επιχειρήσεις στο τιμόνι σημαντικού αριθμού ευρωπαϊκών πολιτικών. Ετσι όπως λειτουργεί η Κομισιόν, αποτελεί όνειδος για τις δημοκρατικές παραδόσεις της Ευρώπης. Χρειάζονται επείγουσες μεταρρυθμίσεις», καταλήγει η έκθεση. Θέτοντας συγχρόνως και βασικές προκλήσεις για το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ανάληψη δράσης που θα αντιστρέψει αυτή την τάση.