Του Γιώργου Τσιάρα
Ακτιβιστές της Greenpeace τοποθετούν ένδειξη για μεταλλαγμένα αγροτικά προϊόντα σε χωράφι
Η νέα ρύθμιση δίνει μεν πρώτη φορά περιθώριο σε όσες χώρες-μέλη το επιθυμούν να αρνούνται την καλλιέργεια «μεταλλαγμένων» στα εδάφη τους, αλλά κατά τα άλλα είναι βέβαιο πως θα οδηγήσει στη μεγαλύτερη –και ευκολότερη– «διείσδυση» των συγκεκριμένων αγροτικών προϊόντων στα ευρωπαϊκά χωράφια και… πιάτα.
Στην πράξη, η «ελληνική» πρόταση προβλέπει ότι τα κράτη που διαφωνούν με την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων ειδών στο έδαφός τους πρέπει να προσφεύγουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία με τη σειρά της θα ζητά από τις εταιρείες να αποκλείουν τα κράτη αυτά όταν καταθέτουν αιτήματα για νέες καλλιέργειες. Ωστόσο, ακόμα και οι χώρες-μέλη που αρνούνται τις «μεταλλαγμένες» καλλιέργειες δεν θα μπορούν να απαγορεύουν τη διέλευση από το έδαφός τους των εγκεκριμένων, γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, ενώ κανείς δεν απαντά ουσιαστικά στο φλέγον ζήτημα του ποιος θα ελέγχει τα ίχνη μεταλλαγμένων προϊόντων στα διάφορα επεξεργασμένα τρόφιμα που διακινούνται στις ευρωπαϊκές αγορές.
Αρχικά, η Γερμανία (που σκοπεύει να εφαρμόσει διά νόμου επίσημο εμπάργκο καλλιέργειας στο έδαφός της) και η σταθερή πολέμιος των μεταλλαγμένων Γαλλία (όπου πριν από λίγες μέρες το ανώτατο δικαστήριο απαγόρευσε την καλλιέργεια τροποποιημένου καλαμποκιού) εξέφρασαν αντιρρήσεις, θεωρώντας ότι το νέο νομικό πλαίσιο θα γίνει πλέον υπερβολικά ευνοϊκό για τις πολυεθνικές εταιρείες βιοτεχνολογίας. Τελικά όμως πείστηκαν και τάχθηκαν υπέρ της πρότασης, η οποία, όπως είναι φανερό και από τις αντιδράσεις, φέρει την υποστήριξη πανίσχυρων αγροχημικών και βιοτεχνολογικών επιχειρήσεων και του ευρωπαϊκού «λόμπι» τους, του EuropaBio.
Αλλωστε, η Βρετανία –που παραδοσιακά προωθεί τα μεταλλαγμένα– πανηγυρίζει: όπως ανέφερε εκπρόσωπος του υπουργείου Γεωργίας και Περιβάλλοντος, «η πρόταση θα βοηθήσει στην απεμπλοκή από το δυσλειτουργικό πλαίσιο της Ε.Ε. για την έγκριση γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών».
Τα προβλήματα του ευρωπαϊκού συστήματος αδειοδότησης αναδείχτηκαν τον Φεβρουάριο, όταν οι αρμόδιοι υπουργοί των χωρών-μελών της Ε.Ε. απέτυχαν να συμφωνήσουν για το εάν θα επιτρέψουν την καλλιέργεια ενός νέου γενετικά τροποποιημένου καλαμποκιού. Τυπικά, οι χώρες-μέλη δεν είχαν το περιθώριο να αρνηθούν τις εγκεκριμένες καλλιέργειες για μη επιστημονικούς λόγους (διάβαζε: λόγω της αντίδρασης της κοινής γνώμης). Σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανόνες, η αδυναμία λήψης απόφασης σήμαινε ότι η νέα ποικιλία έπρεπε να εγκριθεί αυτόματα και υποχρεωτικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία όμως μπροστά στο αδιέξοδο δέχτηκε να αναβάλει την απόφασή της.
Περιμένουν αδειοδότηση
Μέχρι σήμερα, η Ε.Ε. έχει εγκρίνει την καλλιέργεια τεσσάρων γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών, ωστόσο μόνο μία από αυτές, το καλαμπόκι MON810 της Monsantο, εξακολουθεί να καλλιεργείται και σήμερα, κυρίως στην Ισπανία. Η καλλιέργεια των υπόλοιπων, δύο ειδών καλαμποκιού (ΒΤ176 και Τ25) και της πατάτας Amflora, τελικά εγκαταλείφθηκε, ενώ σε αναμονή της έγκρισής τους βρίσκονται άλλα επτά αιτήματα, μεταξύ άλλων για το καλαμπόκι TC1507 της Pioneer, θυγατρικής του αμερικανικού ομίλου DuPont, στην αδειοδότηση του οποίου έχουν διαφωνήσει δημόσια 19 χώρες-μέλη.
Σε κάθε περίπτωση, το νέο κοινοτικό «deal» θα τεθεί προς επικύρωση στις 12 Ιουνίου στη σύνοδο των υπουργών Περιβάλλοντος στο Λουξεμβούργο, ενώ στη συνέχεια πρέπει να πάρει πράσινο φως και από το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μια εξέλιξη που αναμένεται μέχρι το τέλος του έτους. Γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες καλλιεργούνται ευρέως στις ΗΠΑ, την Ασία και αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής, ενώ αρκετές χώρες της Ε.Ε. πιέζουν για έγκριση νέων καλλιεργειών και στην Ευρώπη. Ωστόσο, οι αντιδράσεις και άλλων χωρών που διαφωνούν με τα «μεταλλαγμένα» μπλόκαραν εδώ και χρόνια τη διαδικασία.
