Του Γιώργου Σταματόπουλου

«Είμαι πολύ θυμωμένος μ' όσα συμβαίνουν στη χώρα» μου λέει φίλος, στο τηλέφωνο. «Ξέρω ότι ο θυμός μου δεν οδηγεί πουθενά και ότι αν επικρατήσει πλήρως μέσα μου, θα με οδηγήσει σε άλογες πράξεις που δεν θα με τιμούν, ούτε και την ίδια την πραγματικότητα».

Τον κατανοώ. Ατιμος, σκοτεινός, ανέ- λεγκτος, ατιθάσευτος ο θυμός του ανθρώπου, σμπαραλιάζει κάθε λογική αλληλουχία, ανατρέπει την τακτοποίηση της συμπεριφοράς, ξεριζώνει παγιωμένες αντιλήψεις, ισοπεδώνει πρόσωπα και πράγματα· αφού εκραγεί ο θυμωμένος, ξεχνά τους λόγους που τον οδήγησαν σ' αυτή την έκρηξη. Συνέρχεται από την ταραχή και τη βία, αλλά πλέον έχει ήδη διαμορφώσει μια διαφορετική πραγματικότητα που δεν είναι καθόλου φιλική μαζί του ή είναι τελείως ξένη από την προηγούμενη κοσμοεικόνα του.

Ποια δύναμη κρύβεται πίσω από τον θυμό, πού κατοικεί αυτή η δύναμη; Γνωρίζουμε τα καταστροφικά της αποτελέσματα, εντούτοις δεν μπορούμε, αδυνατούμε να αντισταθούμε στην επικυριαρχία της επί της ύπαρξής μας. Τι τραβάει το ασθενές πλάσμα ο άνθρωπος.

Ευτυχώς που γνωρίζουμε τουλάχιστον την αδυναμία μας, κάπως σωζόμαστε λόγω αυτής της γνώσης, τουλάχιστον λογοτεχνικά. «Νικώμαι κακοίς» (στη δύναμη του κακού υποτάσσομαι) βάζει τη Μήδεια ο Ευριπίδης να λέει: Μανθάνω μεν οία δραν μέλλω κακά, θυμός δε κρείσσων των εμών βουλευμάτων, όσπερ μεγίστων αίτιος κακών βροτοίς (αντιλαμβάνομαι τι κακό πρόκειται να πράξω, όμως τη λογική μου τη νικά ο θυμός μου· αυτός είναι η αιτία για τα μεγαλύτερα δεινά του ανθρώπου).

Το απόσπασμα είναι κάρφος εν τω οφθαλμώ όλων που ερμηνεύουμε τις πράξεις των ανθρώπων με μέτρο τη λογική της συνύπαρξης, χωρίς να αφήνουμε κάποιο περιθώριο δικαιολόγησης στους κατειλημμένους από θυμό, γινόμενοι έτσι ανίεροι, άτεγκτοι δικαστές. «Συγκρατήσου», λέω στον φίλο, «διοχέτευσε τον θυμό σου στο φως και στα ύδατα, στον ορίζοντα. Επίνευσε στη σκοτεινότητά του αλλά απαλλάξου κάπου έξω από την κοινωνία, μην ξεσπάσεις πάνω της, πάνω σε ανθρώπους. Καιροφυλακτούν οι δημοσιογράφοι, η αστυνομία, η Δικαιοσύνη, οι πολιτικοί.

Πρόσεχε. Είναι αδίστακτοι όλοι τούτοι, μερικοί μάλιστα και με αριστερό πρόσημο. Αυτά. Δεν μπορώ να σε βοηθήσω κάπως αλλιώς».

Σιωπή. «Σ' ευχαριστώ», μου απαντά σε λίγο, «μου 'κανες την καρδιά περιβόλι» και με αποχαιρετά ήσυχα, σαν να καταπραΰνθηκε κάπως ο θυμός του. Δεν παίζουμε με τέτοια συναισθήματα, δεν εξυπνακίζουμε, δεν κομπάζουμε. Δείχνουμε, απλώς, κατανόηση και προσπαθούμε να φτιάξουμε έναν χώρο-χρόνο όπου τον κύριο λόγο θα έχει ο λόγος, ο διάλογος, η φιλική ατμόσφαιρα. Κάθε προσπάθεια σωφρονισμού φαντάζει μάταιη και ίσως επικίνδυνη. Κάπως πρέπει να μετουσιωθεί ο θυμός σχεδόν όλων των Ελλήνων που προκαλούν τα μνημόνια και οι εξαιρετικά ακαλαίσθητοι, εξουσιομανείς πολιτικοί της χώρας. Να μετριασθεί είναι δύσκολο, μπορεί να αλλάξει, όμως, ο ρους της οργής του προς ηπιότερες μορφές. Κάπως να τιθασευτεί, να αλλοιωθεί, να κατασταλάξει ίσως και να μετατραπεί σε εφαλτήριο για λογικά άλματα εναλλακτικών μορφών επικοινωνίας αλλά και εναλλακτικές μορφές οργάνωσης της κοινωνίας, για άλλους τρόπους διακυβέρνησης (αυτοοργανωτικούς και λοιπά).

gstamatopoulos@efsyn.gr