Ένα κλασικό μυθιστόρημα όπου με μοναδικό χιούμορ και αφηγηματική ευρηματικότητα ο Σάμουελ Μπάτλερ καυτηριάζει την εποχή του.

Μαζί με τον “Ζοφερό Οίκο” του Ντίκενς, τον “Μόμπυ Ντικ”του Χέρμαν Μέλβιλ, το «Αρμαντέιλ», του Γουίλκι Κόλινς (από τα οποία, τα περισσότερα τα έχουμε δωροθετήσει μέσω της εφημερίδας – όλα ανήκουν στην απίστευτη σειρά Orbis Literae, των εκδόσεων Gutenberg), «Η κοινή ανθρώπινη μοίρα» του Σάμουελ Μπάτλερ, επίσης βικτωριανό μυθιστόρημα, ημιαυτοβιογραφικό, ανήκει σε αυτά τα βιβλία που ονομάζουμε “στέρεους πυλώνες της δυτικής λογοτεχνίας”. Βιβλία, που όλοι μας πρέπει να διαβάσουμε στη ζωή μας και παιδιά μεχρι την ηλικία των 15 θα πρεπει να γνωρίζουν!

Με το βιβλίο αυτό, ο συγγραφέας στηλιτεύοντας με τραγικότητα και καυστικό χιούμορ την εποχή του, κερδίζει ένα στοίχημα απ' αυτά που μπαίνουν μία φορά μόνο σ' ολόκληρη τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου· προσπαθεί να βιώσει κριτικά το παρόν του, ατενίζοντας ταυτόχρονα – με συγκλονιστική διορατικότητα – το αύριο. Και τα καταφέρνει! Υψώνει ανάστημα κατά της καταπίεσης της εκπαίδευσης της εποχής

Σάμουελ Μπάτλερ – βιογραφικό

Ο Άγγλος συγγραφέας και μελετητής, Σάμουελ Μπάτλερ (Samuel Butler,1835-1902) γεννήθηκε από εύπορους γονείς στο Λονδίνο. Σπούδασε σε ανώτερα ιδρύματα και πήρε μια βαθύτατη μόρφωση που του επέτρεψε από τη μια να διευρύνει το πνεύμα του και από την άλλη, ν’ αποκτήσει μία μάλλον απαισιόδοξη αντίληψη για τον κόσμο. Πέρασε μια περιπετειώδη ζωή ασχολούμενος με ετερόκλητα πράγματα που αποδεικνύουν το ανήσυχο του χαρακτήρα του. Δεν παντρεύτηκε ποτέ, πάντα στο πλευρό του ήταν η φημισμένη πόρνη της εποχής, Λούσι Δουμάς, ωστόσο είχε και άνδρες εραστές.

Ένα πνεύμα ζωντανό, φωτεινό αλλά και βαθύτατα συντηρητικό, πράγμα περίεργο καθώς ακολουθούσε τα πλέον ανανεωτικά ρεύματα της εποχής. Πίστευε, για παράδειγμα, ακράδαντα στη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου, η οποία στάθηκε το θεμέλιο πάνω στο οποίο στήριξε τη δομή του δικού του κοινωνικοπολιτικού συστήματος.

Γιος αγγλικανού πάστορα, αρνήθηκε να συνεχίσει τη σταδιοδρομία του πατέρα του, την οποία είχε ξεκινήσει, και πήγε στη Ν. Ζηλανδία όπου έκανε τον…. κτηνοτρόφο! Το 1864 γύρισε στη Μ. Βρετανία και από τότε αφιερώθηκε αποκλειστικά στη λογοτεχνία. Ορθολογιστής κριτικός (όλο το έργο του χαρακτηρίζεται από κριτικό ορθολογισμό), σατιρίζει σκληρά τη θρησκεία, την ηθική και την επιστήμη της βικτοριανής εποχής. Όμως ο Μουρ και ο Σουίφτ, έτσι και ο Μπάτλερ καταφεύγει στη μορφή του φανταστικού μυθιστορήματος, για να γελοιοποιήσει την παθητική και αυτοϊκανοποιημένη αισιοδοξία του συγχρόνου του κόσμου. Εκτός από έργα κριτικής και φιλοσοφικές μελέτες, δημοσίευσε ταξιδιωτικά βιβλία, όπως είναι οι ενδιαφέρουσες εντυπώσεις του από την Ιταλία στο Άλπεις και εκκλησίες του Πεδεμόντιου και του Τικίνου (1881).

Ασχολήθηκε αρκετά με τα ομηρικά προβλήματα, όπως μαρτυρούν οι μεταφράσεις του – σε πεζό λόγο! – της Ιλιάδας και της Οδύσσειας και η μελέτη του «Το χιούμορ του Ομήρου και άλλα δοκίμια» (1913, που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του).

Πρόδρομος του νεώτερου αγγλικού μυθιστορήματος, αποτελεί ασφαλώς με την αυστηρή, ευφυέστατη και βίαιη κριτική του, ένα σημείο ρήξης με τη βικτοριανή εποχή, επηρεάζοντας, ανάμεσα σε άλλους, ακόμα και τον Μπέρναρ Σο.

Αποφθέγματα

«Αξίζει να ζει κανείς; Αυτό είναι μια ερώτηση για ένα έμβρυο και όχι για έναν άνθρωπο.»

«Ο κόσμος δεν κυβερνιέται πάντα από το ατομικό συμφέρον. Μάταια κάθε προσπάθεια για να τον αλλάξουμε. Να προσπαθήσουμε μόνο να εναρμονίσουμε το ατομικό συμφέρον, όσο μπορούμε περισσότερο, με αυτό των συνανθρώπων μας.»

«Το έργο κάθε ανθρώπου, είτε αυτό είναι λογοτεχνία, είτε μουσική, είτε πίνακες, είτε αρχιτεκτονική, είτε οτιδήποτε άλλο, είναι πάντα ένα πορτρέτο του εαυτού του.»
«Το χειρότερο δυστύχημα που μπορεί να βρει έναν άνθρωπο είναι να χάσει τα χρήματά του, το επόμενο να χάσει την υγεία του και το τρίτο να χάσει την υπόληψή του.»

«Οι ληστές ζητούν τα λεφτά ή τη ζωή σου. Οι γυναίκες και τα δυο.»

Επιμέλεια: ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ – [email protected]