ΤΟΥΡΚΙΑ-ΣΥΡΙΑ Το οδοιπορικό δύο Ελλήνων φωτογράφων, που επισκέφτηκαν έναν καταυλισμό ξεριζωμένων στη μια πλευρά των συνόρων και βομβαρδισμένες περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες στην άλλη πλευρά
Κείμενο – φωτογραφίες των Παναγή Χρυσοβέργη & Κωνσταντίνου Κωνσταντίνου*
Η κλιμακούμενη βία στη Συρία έχει οδηγήσει πάνω από 100.000 Σύρους πρόσφυγες να βρουν καταφύγιο στη γειτονική Τουρκία. Αποφασίσαμε, αρχές Δεκεμβρίου, να πραγματοποιήσουμε ένα αυτοχρηματοδοτούμενο φωτογραφικό ταξίδι στην Τουρκία, στην περιοχή Killis όπου και χωροθετείται το μεγαλύτερο «container city» Σύρων προσφύγων στην ευρύτερη περιοχή Gaziantep, ακριβώς δίπλα στα τουρκο-συριακά σύνορα. Απευθυνθήκαμε στην τουρκική πρεσβεία της Αθήνας για τις απαραίτητες άδειες και μας έκανε εντύπωση ότι ήταν πολύ εξυπηρετικοί.
Μέσα Δεκεμβρίου φτάσαμε στο Killis και περιμένοντας το λεωφορείο για το στρατόπεδο, ξαφνικά μας ρωτάει ένας Σύρος στα ελληνικά: «Από Αθήνα είστε; Με λένε Αλαντίν αλλά δυστυχώς εγώ δεν έχω λυχνάρι». Σύρος στην καταγωγή, 45 χρόνων, με την οικογένειά του να κατοικεί στη Δαμασκό, ο Αλαντίν έφυγε το 2008 από την Ελλάδα όπου δούλευε ως υπεύθυνος σε εργοστάσιο παπουτσιών στην Καλλιθέα για 10 χρόνια.
Ο ίδιος, έχοντας διαβατήριο, μετά τα τελευταία θλιβερά γεγονότα στη Δαμασκό, επέστρεφε να παραλάβει την οικογένειά του έτσι ώστε να κατευθυνθούν όλοι μαζί προς το camp. Οταν τον ρωτήσαμε πώς είναι η ζωή στη Δαμασκό, μας απάντησε: «Η γυναίκα μου, μαζί με τα δύο παιδιά μου, είναι κλεισμένοι σε σπίτι ενός συγγενικού μου προσώπου, επειδή το δικό μας καταστράφηκε. Φως και νερό δεν υπάρχει, ενώ το ψωμί πωλείται λαθραία σε απαγορευτικές τιμές».
Αποχαιρετήσαμε τον Αλαντίν στα σύνορα, τα οποία θα διέσχιζε παράνομα για να δει την οικογένειά του, ενώ μας παρακάλεσε αν μπορούμε με κάποιον τρόπο να τον βοηθήσουμε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Αν και έχει δέκα χρόνια ένσημα του ΙΚΑ, δεν μπορεί να πάρει βίζα εισόδου. Μας εξομολογήθηκε ότι υπάρχει κι άλλος δρόμος. Το κόστος για να βγουν πλαστά διαβατήρια για μια οικογένεια είναι 4.000-6.000 δολάρια, τα οποία όμως δεν έχει.
Φτάνοντας στο Killis Camp, μας έκαναν εντύπωση τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας. Τα πάντα ελέγχονται στα πρότυπα ασφάλειας αεροδρομίου. Ενα τέταρτο μετά παραλάβαμε τα press pass και οι υπεύθυνοι του στρατοπέδου μας καλωσόρισαν. Στο πολύ καλά οργανωμένο camp, οι πρόσφυγες, κυρίως γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, ήταν αρκετά φοβισμένοι και καχύποπτοι αρχικά με τον φακό. «Δεν γνωρίζουμε πού θα καταλήξουν οι φωτογραφίες», μας έλεγαν. Οι γυναίκες, λόγω θρησκείας, σπάνια θα δεχτούν να φωτογραφηθούν. Ομως πολλοί άλλοι, κυρίως νέοι, ήταν ιδιαίτερα ανοιχτοί.
Ο Μοχάμεντ, ένας νεαρός 27 χρόνων, παντρεμένος με παιδί, ζει στο στρατόπεδο με την οικογένειά του εδώ και μήνες. Ονειρό του είναι να μεταναστεύσουν στην Ευρώπη. Δεν δίστασε να μας προσκαλέσει στο κοντέινέρ του προσφέροντάς μας τσάι και καπνό. Κάθε στιγμή δεν σταματούσε να μας γνωρίζει στους φίλους του, τονίζοντάς τους πόσο σημαντικό είναι να βγούνε αυτές οι εικόνες στον υπόλοιπο κόσμο. Το όνειρό του για την Ευρώπη, μονόδρομος πια, καθώς, όπως μας είπε, το σπίτι του ανήκει πλέον στα χιλιάδες ερείπια που άφησε αυτός ο εμφύλιος στο Χαλέπι.
Μας αποχαιρέτησε λέγοντας: «Μακάρι να μπορούσα να σας εξηγήσω πόσο σημαντικό πράγμα είναι για εμάς η ελευθερία μας».
Φύγαμε από το στρατόπεδο την ώρα που βράδιαζε, γιατί απαγορεύεται η παραμονή επισκεπτών τη νύχτα.
Την επόμενη μέρα, ήρθαμε σε επαφή με τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό και περάσαμε τα σύνορα. Ακριβώς πάνω στα όρια, σε συριακό έδαφος, χιλιάδες πρόσφυγες στρατοπεδεύουν σε προσωρινές εγκαταστάσεις και περιμένουν τη σειρά τους για να περάσουν νόμιμα στην Τουρκία. Εδώ οι άνθρωποι δείχνουν κουρασμένοι, ανήσυχοι, ανασφαλείς, με την κάλυψη των βασικών τους αναγκών μετέωρη. Εικόνες πείνας και δυστυχίας, εικόνες προσφυγιάς. Παντού είναι έντονη η παρουσία του Ελεύθερου Συριακού Στρατού. Μας προειδοποίησαν ότι οι καθεστωτικοί δεν βλέπουν καθόλου καλά τους ξένους δημοσιογράφους.
Με αυτοκίνητο και συνοδεία ανταρτών κατευθυνθήκαμε οδικώς προς την ισοπεδωμένη πόλη Azaz. Στη διαδρομή, ο πόλεμος έχει αφήσει παντού τη σκιά του. Συναντάμε στο αντίθετο ρεύμα (που οδηγεί στην Τουρκία) δεκάδες αυτοκίνητα, γεμάτα από κόσμο και με προσωπικά αντικείμενα στις σχάρες, να ανεβαίνουν προς τα σύνορα. Ανά διαστήματα υπαίθριοι πωλητές με μπιτόνια βενζίνης, πουλάνε καύσιμα της μαύρης αγοράς, αφού τα βενζινάδικα είναι όλα βομβαρδισμένα. Στην Αzaz αντικρίσαμε μια πόλη από συντρίμμια. Βομβαρδισμένα τζαμιά, σχολεία, νηπιαγωγεία, κυβερνητικά κτίρια, σπίτια και δρόμοι, όλα ερείπια.
Σε αυτό το μικρό χρονικό διάστημα, στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, χρωστάμε ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που μοιράστηκαν μαζί μας τις προσωπικές τους εμπειρίες και μας βοήθησαν να καταλάβουμε βαθύτερα τι θα πει να είσαι πρόσφυγας αλλά και αντάρτης. Ενα ταξίδι που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ.
*Φωτογράφοι στα ΤΕΙ Αθήνας
