Του Νικόλα Ζηργάνου
Αντρες με μαύρα λάβαρα, με ένα κοράνι κι ένα Καλάσνικοφ σε κάθε χέρι, διαφεντεύουν από χθες το Δυτικό Ιράκ (αλλά και την Ανατολική Συρία), μια τεράστια περιοχή με έκταση όση η Πορτογαλία, και έχουν de facto ανακηρύξει το χαλιφάτο του Ιράκ και του Λεβάντε. Οι σουνίτες τζιχαντιστές της τρομοκρατικής οργάνωσης ISIL, που μάχονται ενάντια σε όλους όσοι δεν υποτάσσονται στην εξουσία τους, προελαύνουν και καταλαμβάνουν τη μία μετά την άλλη τις δυτικές επαρχίες του Ιράκ. Χθες, πήραν τη γενέτειρα του Σαντάμ Χουσεΐν, Τικρίτ, μόλις 120 χιλιόμετρα απόσταση από την πρωτεύουσα Βαγδάτη, την Τρίτη έθεσαν υπό τον έλεγχό τους την πόλη Μπατζίλ, στις παρυφές της οποίας βρίσκεται το μεγαλύτερο διυλιστήριο πετρελαίου της χώρας, και κατέλαβαν την επαρχία Νινευί και τη στρατηγικής σημασίας πρωτεύουσά της, Μοσούλη, όπου βρίσκονται από τις σημαντικότερες πετρελαιοπηγές του Ιράκ, ενώ επίσης κατέχουν μεγάλα τμήματα των επαρχιών του Κιρκούκ και Σαλαχελντίν.
Με τις πρόσφατες σαρωτικές νίκες τους οι ισλαμιστές του ISIL επεκτείνουν πλέον την εξουσία τους πέραν της τεράστιας σε έκταση επαρχίας Ανμπάρ, που ελέγχουν εδώ και μήνες, καθώς και της πόλης-σύμβολο της σουνιτικής εξέγερσης κατά των Αμερικανών, Φαλούτζα, σχεδόν σε όλο το σουνιτικό Ιράκ.
Στη Μοσούλη, την οποία έχουν εγκαταλείψει μισό εκατομμύριο κάτοικοι που έχουν αναζητήσει καταφύγιο στο γειτονικό -και ασφαλές- ιρακινό Κουρδιστάν- οι αντάρτες κατέλαβαν και το τουρκικό προξενείο. Συνέλαβαν ομήρους τον πρόξενο Οζτούρκ Γιλμάζ, πρώην σύμβουλο του πρωθυπουργού Ερντογάν και άλλα 48 άτομα που υπηρετούσαν στο προξενείο, μεταξύ των οποίων και άντρες των τουρκικών ειδικών δυνάμεων, και τους μετέφεραν σε άγνωστη τοποθεσία.
Ζητούν λύτρα
Κρατούμενοι των φονταμενταλιστών στη Μοσούλη είναι και 31 Τούρκοι οδηγοί βυτιοφόρων για τους οποίους ζητούν λύτρα πέντε εκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, η Αγκυρα διαπραγματεύεται την απελευθέρωση των συνολικά 80 ομήρων και ο υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, απείλησε με σκληρά αντίποινα. Ο Τούρκος πρεσβευτής στο ΝΑΤΟ ζήτησε έκτακτη συνεδρίαση για να εξεταστεί η κατάσταση και η Ουάσινγκτον έδειξε πρόθυμη να εξοπλίσει με επιθετικά όπλα τη Βαγδάτη, όχι όμως και να επανέλθει με στρατιώτες στην κόλαση του Ιράκ.
Ο Νταβούτογλου έχει μέσω της ΜΙΤ ανοιχτή γραμμή με το ISIL, καθώς η εξτρεμιστική οργάνωση χρησιμοποιεί τουρκικό έδαφος για να μεταφέρει αντάρτες, όπλα και προμήθειες μέσω της Τουρκίας προς τη Συρία. Οι Κούρδοι της περιοχής κατηγορούν την Αγκυρα ότι συνεργάζεται με τους φονταμενταλιστές και τους χρησιμοποιεί στον ακήρυχτο πόλεμο κατά του καθεστώτος Ασαντ. Το ISIL είχε αρχικά τις βάσεις του στο Ιράκ, για να επεκταθεί και στη γειτονική Ανατολική Συρία και να κυριαρχήσει απέναντι σε όλες τις άλλες ισλαμικές οργανώσεις. Αρχικά, η οργάνωση ήταν συνδεδεμένη με την Αλ Κάιντα, αλλά στη συνέχεια, όταν μετέφερε τη δράση της και στη Συρία, επήλθε ρήξη με τον διάδοχο του Οσάμα Μπιν Λάντεν, Αϊμάν Ζαχράουι, και ενεπλάκη σε έναν ενδο-ισλαμικό εμφύλιο. Το ISIL δεν αποδέχεται να δρα στην περιοχή της καμία άλλη ισλαμική οργάνωση, ενώ ταυτόχρονα καταδιώκει τους χριστιανούς, τους Κούρδους, τις μειονότητες αλλά και τους σιίτες, ενάντια στους οποίους έχει κηρύξει θρησκευτικό πόλεμο. Η επιτυχία του ISIL και η τραγική αδυναμία της (σιιτικής) κεντρικής κυβέρνησης της Βαγδάτης να το αντιμετωπίσει -ελλείψει των Αμερικανών πεζοναυτών που έχουν εγκαταλείψει το Ιράκ- αλλά και ο στρατηγικός κίνδυνος που αντιπροσωπεύουν οι τζιχαντιστές σουνίτες για τους Κούρδους, τόσο του Ιράκ, όσο και της Συρίας, μπορεί να αποδειχτούν καταλύτες εξελίξεων και ανακατατάξεων που θα διαμορφώσουν μια εντελώς νέα κατάσταση στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, ιδίως αν καρποφορήσει η συμφωνία της Τεχράνης με την Ουάσινγκτον για το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Ηδη, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράκ, κουρδικής καταγωγής, Χοσιάρ Ζεμπάρι, δήλωσε από την Αθήνα, όπου βρέθηκε για τη συνάντηση μεταξύ Ε.Ε. και των χωρών του Αραβικού Συνδέσμου, ότι «η κατάσταση στη Μοσούλη είναι δραματική» και πως ελπίζει ότι «μέσω της στενότερης συνεργασίας ιρακινής και κουρδικής κυβέρνησης θα μπορούσε από κοινού να αντιμετωπιστεί καλύτερα η κατάσταση». Κούρδοι αξιωματούχοι δήλωσαν επίσης ότι αναμένουν επίσημο αίτημα της Βαγδάτης για να αναλάβουν δράση κατά του ISIL.
Ηδη, ένοπλοι Κούρδοι, «πεσμεργκά», έχουν καταλάβει θέσεις του ιρακινού στρατού στη μεθόριο με τη Συρία, αλλά και στις παρυφές του ιρακινού Κουρδιστάν, καθώς οι κυβερνητικοί στρατιώτες αποσύρθηκαν από τον φόβο των τζιχαντιστών. Σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της επέλασης των ανταρτών του ISIL οι Ιρακινοί στρατιώτες και αστυνομικοί εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και η μόνη αξιόμαχη δύναμη που μπορεί να σταματήσει την επέλαση των τζιχαντιστών στο Βορειο-δυτικό Ιράκ είναι οι Κούρδοι μαχητές.
Απειλούνται τεμένη
Στον Νότο, οι σιίτες έχουν σημάνει συναγερμό, καθώς απειλούνται από τους εξτρεμιστές σουνίτες τα ιερά τεμένη τους, ιδίως στη Σαμάρα. Σιίτες πολιτοφύλακες άνοιξαν τις αποθήκες με τα όπλα και μοίρασαν Καλάσνικοφ σε εθελοντές για να υπερασπιστούν τους ιερούς τόπους και ο πρωθυπουργός Νούρι αλ Μαλίκι κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Αν υπάρξει συνεννόηση μεταξύ Κούρδων και σιιτών του Ιράκ για την αντιμετώπιση του κοινού εχθρού, τότε θα είναι η πρώτη φορά που εμμέσως, Αμερικανοί και Ιρακινοί, Τούρκοι και Κούρδοι, σιίτες και μετριοπαθείς σουνίτες θα έχουν συστρατευθεί κατά των εξτρεμιστών σουνιτών.
Η προοπτική αυτή μπορεί να ανατρέψει όλα τα δεδομένα, τόσο στο Ιράκ, όσο και -ιδίως- στη Συρία, με τους Κούρδους να αναδεικνύονται δύναμη σταθερότητας και να κάνουν ακόμη ένα βήμα προς την ανεξαρτησία τους. Η νίκη του ISIL μπορεί να αποδειχτεί «Πύρρειος» και να συσπειρώσει όλους τους μεγάλους παίκτες εναντίον του, σε μια μάχη μέχρις εσχάτων, με έπαθλο τη Μεσοποταμία.
Καταδικάζει την επίθεση
Δήλωση του υπουργού Εξωτερικών, Ευάγγελου Βενιζέλου, σχετικά με την κατάληψη του τουρκικού γενικού προξενείου στη Μοσούλη και το πρόσφατο κύμα βίας στο Ιράκ:
«Προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία το κύμα βίας και αποσταθεροποίησης που πλήττει τη φίλη χώρα του Ιράκ.
Καταδικάζουμε με τον πλέον απερίφραστο τρόπο την κατάληψη του τουρκικού Γενικού Προξενείου στη Μοσούλη και ευχόμαστε την ταχεία απελευθέρωση των ομήρων και τον άμεσο τερματισμό όλων των βίαιων δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην υπονόμευση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της ευημερίας του ιρακινού λαού».
