→Οι ελίτ καταγγέλλουν τις οικονομικές πολιτικές που «δίνουν επιδόματα σε αλήτες και τεμπέληδες» και οι νοσταλγοί της δικτατορίας ζητούν την επέμβαση του στρατού για «να δώσουμε τέλος στις φρικαλεότητες που γίνονται στη Βραζιλία του Εργατικού Κόμματος»
Της Χριστίνας Πάντζου
Η πρόεδρος της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσσεφ υποδέχεται στη Βραζιλία την καγκελάριο της Γερμανίας Αγκελα Μέρκελ για να δουν μαζί τον ποδοσφαιρικό αγώνα Γερμανίας – Πορτογαλλίας
REUTERS/Ueslei Marcelino
Με αποδοκιμασίες και χυδαίες εκφράσεις υποδέχτηκαν την πρόεδρο Ντίλμα Ρούσεφ πολλοί μεσοαστοί και αστοί που μπόρεσαν να διαθέσουν ώς και 745 δολάρια (πολύ περισσότερα από έναν βασικό μισθό) για να δουν στο γήπεδο «Αρένα» τον πρώτο αγώνα του Μουντιάλ. Η αντιπολίτευση έσπευσε να ερμηνεύσει αυτές τις εκδηλώσεις ως εκφράσεις της «διογκούμενης δυσαρέσκειας του λαού», έστω κι αν τα λαϊκά στρώματα δεν απουσίαζαν από το γήπεδο. Και ο πολιτικός μέντορας της Ρούσεφ και πρώην πρόεδρος Λούλα προειδοποίησε πως η εκστρατεία για τις προεδρικές του Οκτωβρίου υπάρχει κίνδυνος να είναι βίαιη «γιατί η ελίτ έχει καταφέρει να αφυπνίσει το μίσος εισάγοντάς το στην καμπάνια».
Το τελευταίο διάστημα κόμματα της δεξιάς αντιπολίτευσης επιχειρούν να καρπωθούν τις λαϊκές κινητοποιήσεις. Οι ελίτ καταγγέλλουν τις οικονομικές πολιτικές που «δίνουν επιδόματα σε αλήτες και τεμπέληδες». Τα κοινωνικά δίκτυα βρίθουν από σποτ εναντίον της «Βουλγάρας κομμουνίστριας». Και οι νοσταλγοί των πέτρινων χρόνων της δικτατορίας ζητούν την επέμβαση του στρατού για «να δώσουμε τέλος στις φρικαλεότητες που γίνονται στη Βραζιλία του Εργατικού Κόμματος».
Σ’ αυτό το εσωτερικό μέτωπο έρχεται να προστεθεί κι ένα κύμα δημοσιεύσεων από διεθνή οικονομικά έντυπα που τονίζουν τις «αποτυχίες» της κυβέρνησης, τον αυξανόμενο πληθωρισμό, την επιβράδυνση της ανάπτυξης, τον «προβληματικό υπερτροφικό» δημόσιο τομέα και ερμηνεύουν τις κινητοποιήσεις ως «διαμαρτυρία απέναντι στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης», που απειλεί την επανεκλογή της Ρούσεφ.
Δεν είναι μια καινούργια στρατηγική. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν σειρά προοδευτικών κυβερνήσεων αναδύθηκαν στη Λατινική Αμερική, η Δεξιά της ηπείρου μαζί με τους οικονομικούς και μιντιακούς εκπροσώπους της αναγκάστηκαν να αλλάξουν στόχευση. Αδυνατώντας να διαψεύσουν τα επιτεύγματα αυτών των κυβερνήσεων, τη μείωση της φτώχειας, την εγγύηση της κάλυψης των βασικών αναγκών του πληθυσμού, την άμβλυνση των ανισοτήτων, τη δημιουργία εναλλακτικών χώρων έκφρασης και συμμετοχής του, εστιάζουν τόσο σε υπαρκτά προβλήματα που μεγεθύνουν κατά βούληση όσο και σε φανταστικά που ανταποκρίνονται στις επιδιώξεις τους. Ανασφάλεια και εγκληματικότητα, «άλωση θεσμών», «ενδημική διαφθορά», «κακές υπηρεσίες» έγιναν σημαία τους και στη Βραζιλία -όπως τόνισε ο Λούλα: «Κάνουν με την Ντίλμα ό,τι έκαναν με τον Τσάβες στη Βενεζουέλα».
Δώδεκα χρόνια μετά την άνοδο στην κυβέρνηση του Εργατικού Κόμματος, η Βραζιλία έχει αλλάξει άρδην. Σήμερα είναι μία από τις δέκα μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο. Παρά την κρίση, σημείωσε πέρσι ρυθμό ανάπτυξης 2,3%, με ανεργία μόλις 4,8% και με περισσότερο από 30 εκατ. πολίτες να έχουν βγει από τη φτώχεια. Τον Δεκέμβριο ο βασικός μισθός αυξήθηκε ξανά κατά 7%, φτάνοντας τα 360 δολάρια. Προγράμματα όπως το «Οικογενειακό Καλάθι» προσφέρουν σε 50 εκατ. Βραζιλιάνους με χαμηλό εισόδημα ένα επίδομα «καλής διαβίωσης». Και την τελευταία πενταετία το εισόδημα του 10% των φτωχότερων πολιτών αυξήθηκε κατά 50% και του 10% των πλουσιότερων κατά 7%.
Είναι αλήθεια πως εκατομμύρια ζουν σήμερα καλύτερα, υπάρχει μεγαλύτερη πρόσβαση στην κατανάλωση και έχουν βελτιωθεί οι συνθήκες ζωής. Είναι επίσης αλήθεια πως η ανισότητα παραμένει, εκατομμύρια συνεχίζουν να ζουν σε άθλιες παραγκουπόλεις και διεκδικούν όχι μόνο περισσότερο χρήμα αλλά και αξιοπρεπή στέγη, καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες, λιγότερες διακρίσεις, περισσότερο σεβασμό.
Πολιτικός συμβιβασμός
Η αθέατη όψη αυτής της ευημερίας που συνυπάρχει με τη μιζέρια είναι ότι στηρίζεται στις αμφιταλαντεύσεις και αντιφάσεις μιας συγκυβέρνησης πολύ διαφορετικών μεταξύ τους πολιτικών δυνάμεων (από τους χριστιανοκοινωνιστές ώς τους κομμουνιστές), που αποτελούν την αποκαλούμενη «Συναίνεση της Βραζιλίας». Ενας πολιτικός συμβιβασμός, όπως γράφει ο αναλυτής Νιλς Κάστρο.
Η έναρξη του Μουντιάλ βρήκε τη χώρα του ποδοσφαίρου σε έναν προεκλογικό ρυθμό που σφραγίζεται από λαϊκές κινητοποιήσεις. Η αντιπολίτευση προσπαθεί να τις οικειοποιηθεί δυσφημίζοντας τα επιτεύγματα της κυβέρνησης και παρουσιάζοντάς τες ως απόδειξη της απήχησης της οικονομικής της ατζέντας, παρ’ ότι αυτή αντιστρέφεται την ίδια την ουσία των αιτημάτων των διαδηλωτών. Και η Ρούσεφ επιχειρεί να τις δικαιολογήσει ως «αναμενόμενες εκφράσεις του νέου δυναμισμού της κοινωνίας που ανυπομονεί να βελτιώσει ακόμη περισσότερο τη ζωή της» και χρησιμοποιεί την ένταξη στην κατανάλωση και στην απασχόληση ως νόμισμα που θα εξαργυρωθεί με εκλογικά κέρδη.
Η δημοτικότητα της Ρούσεφ έχει γνωρίσει πολλά σκαμπανεβάσματα τον τελευταίο χρόνο, αλλά δεν έπαψε στιγμή να προηγείται με τεράστια διαφορά από τους βασικούς αντιπάλους της: οι τελευταίες δημοσκοπήσεις στις αρχές Ιουνίου τη φέρνουν στο 38% έναντι 19% του σοσιαλδημοκράτη Αέσιο Νέβες και 7% του σοσιαλιστή Εντουάρντο Κάμπος.Το ερώτημα δεν είναι αν θα κερδίσει, όπως όλα δείχνουν, αλλά αν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στον πόθο για καταλυτικές αλλαγές που εκφράζεται στους δρόμους.
