Στον καιρό της κυρα-Φροσύνης και του Αλή πασά
Του Δημήτρη Γκιώνη
Αν κυκλοφορούσε στις μέρες μας στο σχήμα του λογοτεχνικού βιβλίου, πιθανότατα να το βλέπαμε στη λίστα των ευπώλητων, όπως δα άλλα παρεμφερούς κατηγορίας που «πιάνουν κεφάλι» πάνω από βιβλία αναγνωρισμένων λογοτεχνών – δικών μας και ξένων.
Το βρήκα έξω από ένα περίπτερο, εκεί όπου συσσωρεύεται το πλήθος των εντύπων που κυκλοφορούν, με δέλεαρ τις πιο πιθανές και απίθανες προσφορές. Τίτλος: «Η λίμνη των στεναγμών» – πακέτο σε έξι τόμους (συνολικά περί τις 1.500 σελίδες!), τιμή 9,90 ευρώ (κι άντε να φτουρήσουν τ’ άλλα, του ενός τόμου, των 10 και ευρώ). Συγγραφέας: Δημήτρης Γιαννουκάκης, εκδ. «Μοντέρνοι καιροί».
Των παθών
Και ποιος δεν έχει ακούσει το όνομα της πανέμορφης κυράς των Ιωαννίνων –πρόσωπο υπαρκτό (αλλά πού να ξεχωρίσεις την πραγματικότητα από τον μύθο)–, ανικανοποίητου σεβντά του πανίσχυρου Αλή πασά, του επoνομαζόμενου «λιονταριού της Ηπείρου». Παντρεμένη με παιδιά, εγκαταλείφθηκε από τον άντρα της, καθώς, επιστρέφοντας ξαφνικά από ένα ταξίδι (από τις εκπλήξεις που καταστρέφουν οικογένειες), την έπιασε να νταραβερίζεται μ’ έναν γιατρό. Κι από εκεί πυκνώνουν τα βάσανα: Να είναι ερωτευμένη με τον γιατρό, αλλά να τη λιμπίζεται (και να την κατακτά τελικά) ο γιος του πασά, αφήνοντας ρέστο τον τελευταίο, που δεν του έφταναν οι 100 και πλέον παλλακίδες του χαρεμιού του…
Το φινάλε γράφεται στα νερά της λίμνης, όπου η κυρα-Φροσύνη βρήκε τον θάνατο που επεφύλασσε ο πασάς σ’ όσους (και κυρίως όσες) έρχονταν σε αντίθεση με τη θέλησή του και τα ήθη, έτσι όπως τα εννοούσε και τα επέβαλλε. (Τελικά έχασε κι ο ίδιος το κεφάλι του, καθώς, υπερεκτιμώντας τις εξουσίες του, ήρθε σε σύγκρουση με τον σουλτάνο, που έστειλε στρατιά και τον ξεπάστρεψε το 1822. Ο Αλή πασάς ήταν τότε γύρω στα 80 -παίζει ο χρόνος της γέννησής του- έχοντας κάνει κουμάντο στην Ηπειρο κοντά 40 χρόνια – αλλά εδώ πλέον έχει λόγο η ιστορία…)
Μάστορας των αναγνωσμάτων του είδους ο Δημήτρης Γιαννουκάκης, με καλπάζουσα φαντασία και γνώση της εποχής, συνθέτει, για όσους διαθέτουν χρόνο (ελόγου μου έμεινα στον πρώτο τόμο, με μια ματιά στο τέλος του έκτου, για να βεβαιωθώ αν όντως ο πασάς πήρε την εκδίκησή του), ένα διαβαστερό κείμενο – αλλά μέχρις εκεί… Είναι το είδος των λαϊκών αναγνωσμάτων (γνωστά με τον χαρακτηρισμό παραλογοτεχνία) που, πριν ενσκήψει η τηλεόραση, δημοσιεύονταν σε συνέχειες σε εφημερίδες και περιοδικά, ανεβοκατεβάζοντας τις κυκλοφορίες τους, αποτελώντας έτσι ισχυρό μέσον βιοπορισμού εντύπων και «γραφιάδων».
Πολυσχιδής και πολυγραφότατος συγγραφέας ωστόσο ο Γιαννουκάκης, γεννημένος το 1899 στην Αθήνα, με σπουδές στα νομικά, γαλλοτραφής και, ως εκ τούτου, ένα είδος ευπατρίδη στο δημοσιογραφικό και το συγγραφικό σινάφι, διέπρεψε, ώς τον θάνατό του το 1974 (πριν από 40 χρόνια, εξ ου και η αφορμή), σε όλα τα είδη του «εύπεπτου» λόγου: χρονογράφημα, ευθυμογράφημα, σατιρική ποίηση, θεατρικά έργα (κωμωδίες και μονόπρακτα), σενάρια, μεταφράσεις.
Αλλη εποχή
Επιστρέφοντας στη «Λίμνη των στεναγμών», που έγινε τηλεοπτική σειρά το 2005, να προσθέσω ότι ο Γιαννουκάκης έγραψε κι άλλα αναγνώσματα της ίδιας κατηγορίας: «Τρεις Ελληνες από το Αϊβαλί στην έρημο των Βεδουίνων», «Ηλιογέννητη», «Μαρία Πενταγιώτισσα»…
Διαβάζω στο οπισθόφυλλο του πρώτου τόμου της «Λίμνης των στεναγμών»:
«Ολα τα πρόσωπα της φημισμένης ιστορίας, που έχει στοιχειώσει τη λίμνη των Ιωαννίνων εδώ και δύο αιώνες, ανασυνθέτουν ένα εξαιρετικό πεζογράφημα που με τη δυναμική του αποπνέει ατόφια την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής, υπηρετώντας παράλληλα την αισθητική μιας αφηγηματικής γραφής που σπάνια απαντάται σήμερα»…
Και κάτι από το οπισθόφυλλο του δεύτερου τόμου:
«Εκεί, στα τουρκοκρατούμενα Γιάννενα του 1800, υπέρτατος άρχοντας είναι ο ανελέητος Αλή πασάς, ένας κολασμένος γέροντας που ορέγεται την όμορφη Γιαννιώτισσα αρχοντοκυρά. Ασυγκράτητος στα πάθη και πικραμένος από την αδιαφορία της ο Βεζίρης θα ακολουθήσει τελικά το πρόσταγμα της διεστραμμένης σκέψης του και θα αρχίσει να μελετά το αποτρόπαιο έγκλημα που επιστέγασε τον απεχθή βίο του. Σκοτεινές δολοπλοκίες, υποκινούμενα συμφέροντα, αιματηρές συμπλοκές, ύπουλοι καταδότες και μια χούφτα ατρόμητοι πατριώτες, που αγωνίζονται για την ελευθερία, παίρνουν ζωή από τη γραφίδα του Δημήτρη Γιαννουκάκη»…
