Της Βένας Γεωργακοπούλου
Οταν η πρώτη σου ταινία μεγάλου μήκους λέγεται «Ράδιο Μόσχα» (1995), είναι λογικό κάτι να σου λέει επίμονα μέσα σου, σε ανύποπτο χρόνο, ότι η νέα σου ταινία πρέπει να κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ της Μόσχας, «και για λόγους υπαρξιακούς, αλλά και γιατί της ταιριάζει». Ετσι κι έγινε με τους «Αισθηματίες» του Νίκου Τριανταφυλλίδη. Μόλις επέστρεψε ενθουσιασμένος από τη Ρωσία κι ένα φεστιβάλ που το ξέραμε για μεγάλο και σημαντικό, αλλά ο ίδιος το περιγράφει κυρίως ως «έναν θεσμό που αφορά την πόλη, τους Μοσχοβίτες από 16 ώς 70 χρόνων».
Επιπλέον το «ένστικτό» του έπεσε μέσα. Η νουάρ ταινία του, με τοκογλύφους, δολοφόνους, μαύρο χρήμα και πληρωμένο έρωτα, έπιασε απόλυτα το κοινό (δεν χρειάζεται, βέβαια, να αναρωτηθούμε γιατί). Εστω κι αν, όπως μας λέει γελώντας, «διάφορες ηλικιωμένες κυρίες πλησίαζαν τον πρωταγωνιστή μου, Χάρη Φραγκούλη, και του έλεγαν, «εσύ, τόσο καλό παιδί, πώς έκανες τέτοια φοβερά πράγματα;»».
Ο Νίκος Τριανταφυλλίδης έλειψε καιρό από το σινεμά. Δεκατέσσερα χρόνια χωρίζουν τους «Αισθηματίες» από το «Μαύρο γάλα».
Για έναν κινηματογραφιστή που είχε ξεκινήσει ορμητικά, έπειτα από σπουδές στο εξωτερικό, με μικρού μήκους, ντοκιμαντέρ και μυθοπλασία, αυτή η απουσία φαντάζει μεγάλη. «Τα δεκατέσσερα χρόνια μπορεί να 'ναι πολλά, μπορεί, όμως, και να περάσουν σαν ένα ανοιγοκλείσιμο του ματιού», λέει. «Μου άρεσε που ξεκίνησα πάλι από το σημείο μηδέν, χωρίς να έχω να αποδείξω τίποτα σε κανέναν, χωρίς άγχος».
Το «σημείο μηδέν» με βρίσκει αντίθετη. Οι «Αισθηματίες» δείχνουν έναν σκηνοθέτη πιο σίγουρο, πιο αποφασιστικό. Και ελεύθερο ακόμα και απέναντι στο κινηματογραφικό είδος που για ακόμη μία φορά διάλεξε: το νουάρ. Η ταινία έχει πολύ συναίσθημα και είναι επικεντρωμένη στα πρόσωπα. Διάλεξε, άλλωστε, ένα καστ πρώτης γραμμής.
Πρωταγωνιστούν δύο βραβεία Χορν, ο Χάρης Φραγκούλης και ο Δημήτρης Λάλος. Ερμηνεύουν τους μπράβους ενός σικ και εστέτ μαφιόζου-αρχαιοκάπηλου (Τάκης Μόσχος) που κρατάει την πανέμορφη, αθώα κόρη του (Ιλιάνα Μαυρομάτη) φυλακισμένη σε έναν ψεύτικο κόσμο γεμάτο μουσική και τέχνη.
Οταν οι δύο νεαροί, ικανοί να διαπράξουν τα χειρότερα, ανακαλύψουν τον έρωτα (με έναν απόλυτο και ιδανικό τρόπο) θα τα τινάξουν όλα στον αέρα. «Δεν είναι τυχαίο που οι Ρώσοι είδαν την ταινία σαν μια μοντέρνα αρχαία τραγωδία», λέει ο σκηνοθέτης. «Εκεί εστίασαν περισσότερο και όχι στο νουάρ στοιχείο. Αλλωστε ούτε εγώ ήθελα να κάνω ακόμα μια σινεφιλική χειρονομία αγάπης, τα έχω κάνει αυτά, ήθελα κάτι πιο μεστό. Δούλεψα με τον ίδιο μου τον εαυτό. Επρεπε να ξεπετάξω πολλά πράγματα από πάνω μου».
Η ειλικρίνεια του Νίκου Τριανταφυλλίδη δεν σημαίνει, φυσικά, ότι απαρνιέται τη λατρεία του για το νουάρ. «Με ενδιαφέρουν οι παρεξηγημένοι, μόνοι, αδικημένοι άνθρωποι», επιμένει. «Πραγματικά βλέπω τον κόσμο μέσα από αυτόν που είναι μόνος του στην άκρη ενός μπαρ. Το νουάρ είναι ο γενέθλιος τόπος μου».
Και η αγάπη, η νέα του ανακάλυψη; Οι ήρωές του, οι «αισθηματίες» Φραγκούλης και Λάλος, είναι, λέει, «πλάσματα του προηγούμενου αιώνα, που μάταια προσπαθούν να επιβιώσουν στον σύγχρονο καιρό μας». Ακούγεται ρομαντικό. «Ναι, έκανα μια ταινία για την αγάπη», παραδέχεται. «Ισως γιατί κατάλαβα κι εγώ ότι τελικά αυτό έχει αξία στη ζωή».
Αυτό που θα ήταν σκάνδαλο είναι να είχε αναθεωρήσει ο δημιουργός (και ψυχή πάντα) του Gagarin την πρωτοκαθεδρία της μουσικής. «Δουλέψαμε το σάουντρακ σαν τον χορό στην αρχαία τραγωδία», εξηγεί. Ο The Boy (Αλέξανδρος Βούλγαρης) κέρδισε, άλλωστε, το βραβείο μουσικής της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου για την έξοχη συνεισφορά του στους «Αισθηματίες».
Αλλά βαρύνοντα ρόλο είχε και ο Νίκος Τριανταφυλλίδης. «Με τον Αλέξανδρο ήμασταν συνένοχοι, αλλά βεβαίως τον είχα μεγάλη ανάγκη, όχι μόνο γιατί είναι ένας νεωτερικός σκηνοθέτης-μουσικός, αλλά και γιατί ως νεότερος από μένα έχει μια πιο φρέσκια ματιά», λέει.
Οσο για την εμφάνιση του Λευτέρη Μυτιληναίου, που τραγουδά το υπέροχο «Κομπάρσος της καρδιάς σου δεν θα γίνω», αλλά και για τη σουρεαλιστική, συγκινητική παρουσία μιας προτομής του Νίκου Γούναρη και των δικών του τραγουδιών, ε, περιμένετε τον Οκτώβριο που οι «Αισθηματίες» θα βγουν στις αίθουσες. Τότε θα καταλάβετε τα πάντα.
