Της Βένας Γεωργακοπούλου
«Xenia» – Πάνος Κούτρας – Κώστας Νικουλής (Ντάνυ) και Νίκος Γκέλια (Οδυσσέα)
Με το κινηματογραφικό βραβείο Lux, που καθιέρωσε εδώ και λίγα χρόνια το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, (από το 2007), όσο περίεργο κι αν ακούγεται να ψηφίζουν ευρωβουλευτές ταινίες, είχαμε πάντα άριστες σχέσεις. Το διεκδίκησαν δύο σκηνοθέτες μας, μπήκαν, δηλαδή, στην τελική τριάδα των υποψηφίων. Πρώτα, το 2010, η «Ακαδημία Πλάτωνος» του Φίλιππου Τσίτου και την αμέσως επόμενη χρονιά (2011) το «Attenberg» της Αθηνάς Τσαγγάρη. Πού θα μας πάει, θα το πάρουμε. Μακάρι και φέτος. Ηδη το «Xenia» ξεκίνησε την πορεία του προς το σημαντικό αυτό βραβείο.
Οπως ανακοινώθηκε προχθές, κατά τα ειωθότα στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, η ταινία του Π.Χ. Κούτρα που έκλεψε την παράσταση στις Κάνες και ήδη παίχτηκε στις γαλλικές αίθουσες, είναι μία από τις δέκα, που αποτελούν την Επίσημη Επιλογή για το Luχ. Τις προτείνει μια δεκαεξαμελή επιτροπή από ειδικούς: κριτικούς, διευθυντές ευρωπαϊκών φεστιβάλ (ανάμεσά τους και ο Κάρελ Οχ του Κάρλοβι Βάρι), διανομείς, παραγωγοί κ.λπ. Ο δικός μας Μισέλ Δημόπουλος, κριτικός σινεμά και επί χρόνια διευθυντής του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, είναι ένας από αυτούς.
Από τις δέκα αυτές ταινίες, οι τρεις καλύτερες θα ανακοινωθούν, πάλι κατά τα ειωθότα, στη Ρώμη, στα τέλη του Ιουλίου, στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου για το πρόγραμμα των Venice Days, παραλλήλου τμήματος του Φεστιβάλ Βενετίας. Από αυτές θα αναδειχθεί η νικήτρια, η οποία θα ανακοινωθεί λίγους μήνες αργότερα, στις 17 Δεκεμβρίου, στο Στρασβούργο, έδρα του Ευρωκοινοβουλίου. Μέχρι τότε οι τρεις τυχερές ταινίες θα έχουν υποτιτλιστεί στις 24 επίσημες γλώσσες της Ε.Ε., θα έχουν προβληθεί στο Φεστιβάλ Βενετίας, αλλά και στις 28 χώρες-μέλη της Ε.Ε. Σε μας εδώ, τις υποδέχεται το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Ας δούμε τη φετινή Επίσημη Επιλογή για το Lux:
● «Xenia» του Πάνου Χ. Κούτρα (Ελλάδα, Γαλλία, Βέλγιο)
● «Bande des filles» (Girlhood) της Σελίνα Σιαμά (Γαλλία)
● «White God» του Κορνέλ Μουντρούσκο (Ουγγαρία, Γερμανία, Σουηδία)
● «Beautiful Youth» του Χάιμε Ροζάλες (Ισπανία, Γαλλία)
● «Ida» του Πάβελ Παβλικόφσκι (Πολωνία, Δανία)
● «Kreuzweg» (Stations of The Cross) του Ντίτριχ Μπουγκεμαν (Γερμανία, Γαλλία)
● «Le Meraviglie» (The wonders) της Αλίτσε Ρόρβακερ (Ιταλία, Ελβετία, Γερμανία)
● «Macondo» της Σουμπαντέ Μορτζάι (Αυστρία)
● «Class Enemy» του Ρόκ Βίτσεκ (Σλοβενία)
● «Turist» (Forte majeure) του Ρούμπεν Οστλουντ (Σουηδία, Δανία, Γαλλία, Νορβηγία).
Οι δέκα ταινίες αποτελούν «ένα ευρύ φάσμα ειδών, ιστοριών, αισθητικής προσέγγισης, μηνυμάτων και αισθημάτων και μας ταξιδεύουν σε ολόκληρη την Ευρώπη», τονίζει η ανακοίνωση των «ειδικών». Δυο από αυτές ανήκουν σε πρωτοεμφανιζόμενους σκηνοθέτες (Μορτζάι και Βίτσεκ, ο δεύτερος, μάλιστα, από μια χώρα, τη Σλοβενία που δεν είχε εκπροσωπηθεί πότε στο Lux). Υπάρχουν τρεις γυναίκες υποψήφιες, γιατί το βραβείο, ανάμεσα σε άλλα ενδιαφέρεται και για την ανάδειξη των νέων γυναικείων ταλέντων. Δυο σκηνοθέτες, οι Μουντρούσκο και Οστλουντ, έχουν ξαναμπεί στην Επίσημη Επιλογή, ενώ, όπως πάλι τονίζει η ανακοίνωση, «ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο έντονο το ενδιαφέρον για το θέμα της επίπτωσης της κρίσης πάνω στους νέους της Ευρώπης, όπως φαίνεται στις εξαιρετικές ταινίες του Πάνου Κούτρα και του Χάιμε Ροζάλες, αλλά και στις “Bandes des Filles”, “Class Enemy” και “Le Meraviglie”. Η τελευταία ταινία έχει ήδη κερδίσει το Μεγάλο Βραβείο στο πρόσφατο Φεστιβάλ των Κανών, άρα είναι κατά κάποιον τρόπο φαβορί, μαζί με την «Ιda» του φοβερού Πολωνού Παβλικόφσκι, που σε όποιο φεστιβάλ παίχτηκε αποθεώθηκε και, φυσικά, τη δική μας.
Το βραβείο Lux έχει έντονο πολιτικό χαρακτήρα. Με τη θέσπισή του το Eυρωκοινοβούλιο αναγνώρισε ότι το σινεμά «είναι ένα ιδανικό μέσο για διάλογο και σκέψη πάνω στην Ευρώπη και το μέλος της». Οι ταινίες που επιλέγονται «βοηθούν πάντα στην προώθηση των διαφορετικών απόψεων πάνω στα κύρια κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα και συνεισφέρουν στην οικοδόμηση μιας πιο στέρεας ευρωπαϊκής ταυτότητας. Τέλος, αποθεώνουν την παγκόσμια λάμψη των ευρωπαϊκών αξιών, αποδεικνύουν την πολυμορφία των ευρωπαϊκών παραδόσεων και ρίχνουν φως στη διαδικασία ενσωμάτωσης».
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι πολλές από τις μέχρι σήμερα βραβευμένες ταινίες είχαν θέμα τη μετανάστευση και τους μετανάστες, αλλά και την οικονομική κρίση. Μεγάλα ονόματα έχουν πάρει το Lux, οπως ο Τούρκος Φατίχ Ακίν («Η άκρη του ουρανού»), οι Βέλγοι αδελφοί Νταρντέν («Η σιωπή της Λόρνα») και οι Γάλλοι Φιλιπ Λιορέ («Welcome») και Ρομπέρ Γκεντιγκιάν («Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο»).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η βραβευμένη με το Lux ταινία γίνεται πανευρωπαϊκό χιτ, άρα το βραβείο βοηθά στην ανάδειξη ταινιών που ίσως θα πέρναγαν απαρατήρητες ή θα περιορίζονταν στον στενό κύκλο των σινεφίλ. Το Ευρωκοινοβούλιο, με άλλα λόγια, επεμβαίνει με τον τρόπο του και στη διανομή, που πιστεύει, δικαίως, ότι είναι η «αχίλλειος πτέρνα» του ευρωπαϊκού σινεμά, λόγω οργανωτικών και οικονομικών δυσχερειών και του φράγματος της γλώσσας από κράτος σε κράτος.
