Του Γιώργου Σταματόπουλου
Φαινίνδα λέγανε τα παλιά χρόνια το παιχνίδι με την μπάλα, κάτι σαν το σημερινό χάντμπολ, κάτι σαν το μπάσκετ, έτσι τουλάχιστον όπως το διασώζει ο Φιλόστρατος. Δύο ομάδες που στέκονταν απέναντι και προσπαθούσαν να κλέψουν την μπάλα ο ένας από τον άλλο, να αποφύγουν, τρέχοντας, σκύβοντας, να τους την κλέψουν. Το είχαν περί πολλού το παιχνίδι με την μπάλα διότι ξεκούραζε και γοήτευε όσους συμμετείχαν, μακριά από τη σκληρότητα των γυμναστηρίων και των παλαιστρών όπου ασκούνταν για πρωταθλητισμό. Το παιχνίδι με την μπάλα είχε καθαρά ψυχαγωγικό χαρακτήρα και παιζόταν από λαϊκούς ανθρώπους. Σήμερα έχουν αλλάξει όλα: και η λαϊκότητα έχει χαθεί και η ψυχαγωγία δεν αναζητείται· όλα βορά στην επιδίωξη της νίκης. Η λογική επικρατεί στη φαντασία των ποδοσφαιριστών, τη διαλύει. Χάνονται έτσι η μαγεία, η τέχνη του ποδοσφαίρου, ο χορός με την μπάλα, η ερωτική σχέση μαζί της. Η προσπάθεια να επιτευχθεί το γκολ αφαιρεί τις χορευτικές φιγούρες, την επινοητικότητα, την οξυδέρκεια, το φτερούγισμα όλων: μπάλας – παικτών – θεατών.
Ετσι κι αλλιώς ο homo ludens έχει εξαφανιστεί, τον έχουμε πετάξει στα βάραθρα της λυσιτέλειας και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Μόνο τα τετράποδα εξακολουθούν να μεγαλώνουν παίζοντας και ας είναι το παιχνίδι τους μια πιθανή άσκηση των κυνηγετικών τους ικανοτήτων, μια εκγύμναση για τη μελλοντική απόκτηση τροφής. Το παιχνίδι προάγει τον πολιτισμό, ίσως να ‘ναι και το κινούν αίτιον αυτού.
Μπορεί να έχουν αλλάξει οι όροι του παιχνιδιού, οι συνθήκες εντός των οποίων γίνεται, το πάθος όμως δεν έχει χαθεί, το πάθος για το ποδόσφαιρο, εννοείται. Είναι εδώ, δίπλα μας, μέσα μας, ελκύει μικρούς και μεγάλους, άρρενες και θήλεα, πλούσιους και φτωχούς, κυρίως τους τελευταίους. Μέσα σε τούτες τις φρικιαστικές μέρες της κρίσης άνεργοι και απελπισμένοι χαίρονται τουλάχιστον λίγο. Δεν ξέρω αν είναι καλό ή κακό, πάντως χαίρονται· χαιρόμαστε όλοι κι αυτό νομίζω έχει σημασία πλέον. Και οι κραυγές χαράς καλά ακούγονται, δεν ενοχλούν, αντιθέτως επιβάλλονται στην ατμόσφαιρα και δονούν τον εφησυχασμό, σμπαραλιάζοντας την ανία, τη θλίψη και λοιπά.
Εχει τρομερό ενδιαφέρον να κατανοήσουμε γιατί μας ξετρελαίνει το ποδόσφαιρο, παρότι οι περισσότεροι έχουμε εδώ και δεκαετίες να παίξουμε. Το παιχνίδι είναι βίωμα, εμείς όμως επιμένουμε· αφού δεν μπορούμε να το ζήσουμε ως βίωμα το «ζούμε» ως θέαμα. Οπως και να ‘χουν τα πράγματα, το ποδόσφαιρο εξακολουθεί να μας μαγεύει, αν όχι όλους, τους περισσότερους, ακόμη και τότε που οι παίκτες εξευτελίζουν τον χορό και την τέχνη του προκειμένου να κατακτήσουν τη νίκη, διότι υπείροχον έμμεναι άλλων; Ποιος ξέρει. Ο Ομηρος το είπε καθαρά ότι είναι άγρια χαρά να επικρατείς στους άλλους. Αυτό λοιπόν είναι το παιχνίδι; Η κυριαρχία; Οχι, όχι.
