Του Γιώργου Σταματόπουλου
Μπορεί να συμφωνούμε οι περισσότεροι με τη ρήση του Ντοστογιέφσκι ότι «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο», τα δύσκολα όμως έρχονται όταν καλούμεθα να ερμηνεύσουμε την ομορφιά. Τι σημαίνει ομορφιά για τον καθένα ξεχωριστά; Υπάρχει καθαυτό ομορφιά ή μήπως είναι αντανάκλαση των πραγμάτων στο εγώ μας; Ποιο είναι το μέτρο της; Υπάρχει; Αιώνια ερωτήματα από τότε που οι Κούροι εμφανίστηκαν στους δρόμους της Αθήνας και των άλλων πόλεων-κρατών στην Αρχαία Ελλάδα. Κάποια αντικειμενικότητα άρχισε να σχηματίζεται τότε για το τι είναι ωραίο. Καλλίγραμμα, ρωμαλέα σώματα, όλο σφρίγος και μυς και αρμονία. Αυτό όμως συγκλόνισε την ανθρωπότητα, αντί να της ανοίξει δρόμους για την υπέρβαση, για την τέχνη, διότι ήταν αναγκασμένοι να συγκριθούν με αυτά τα σώματα της αρμονίας και του κάλλους. Λίγοι ήταν αυτοί που ξεπερνούσαν σε ομορφιά τα αγάλματα· οι πολλοί ενέδιδαν στις γαστριμαργικές απολαύσεις και έχαναν την αρμονία.
Εικασία είναι, μπορεί τίποτε απ’ αυτά να μη συνέβη, εκτός ίσως από το ότι δώσαμε ανθρώπινη μορφή σε ό,τι μας περιτριγύριζε. Το ότι ανθρωποποιήσαμε τη φύση είναι παγκοίνως αποδεκτό, όπως ανθρώπινη μορφή δώσαμε και στους θεούς, έστω και ανυπόστατους. Ισως λοιπόν η αισθητική είναι μια πλάνη ή πιθανώς το μέτρο σύγκρισης να ήταν απαραίτητο για να ‘χουμε λόγους να διαπληκτιζόμαστε. Αφού λοιπόν εμείς γεννήσαμε το κάλλος, εμείς είμαστε και οι κύριοι υπεύθυνοι για το σημαντικό γεγονός ότι αυτό έχει εγκαταλείψει τις κοινωνίες, έχει εξαφανιστεί από την καθημερινότητά μας. Παραδόξως επικρατούν οι βουλιμικοί και οι ανεδρόσιστοι. Αυτό είναι κακό σε εποχές κρίσης και οφείλουμε άπαντες να είμαστε πιο προσεκτικοί εάν θέλουμε να λέμε ότι είμαστε εραστές της ομορφιάς και φίλοι του γούστου. Ας ακτινοβολεί μέσα μας η ματαιοδοξία, το προσπερνάμε υπέρ του νοήματος του στιλ, ήγουν της απλότητας.
Ισως γελάνε οι επόμενοι πολιτισμοί (αν υπάρξουν…) με τις επιλογές μας ή ίσως να τους φαίνεται αρκετά ενδιαφέρον. Ποιος ξέρει. Εμείς, πάντως, αυτοί είμαστε. Δεν υπάρχει Παιδεία Διαίτης, τι να κάνουμε. Το δέρμα κοινό, το δέμας διαφορετικό.
Λέμε λοιπόν ότι η διαφορετικότητα θα ‘πρεπε να είναι η μεγάλη μας αγάπη· όλοι χωρούν στον πλανήτη και στη συνείδηση. Αυτά θα έχουμε ως εστία (φλόγα και θαλπωρή), συνάντηση των ανθρώπων. Αυτή είναι και η ομορφιά, κακά τα ψέματα. Χωρίς την ομορφιά της διαφορετικότητας θα ψάχναμε γι’ αβύσσους, να γκρεμοτσακιστούμε, να γλιτώσουμε από την ανία και από την έλλειψη τέχνης. Βλοσυροί και γερασμένοι. Κοινά είναι τα αχ και βαχ, σ’ όλες τις στεριές, σ’ όλες τις θάλασσες, γι’ αυτό και είναι όμορφη η γλώσσα των στεναγμών από την ίδια τη γλώσσα των φθόγγων και των συλλαβών.
Δεν ξέρω πώς μας βλέπουν οι πίθηκοι ή οι αγελάδες· εμείς πρέπει να ομονοήσουμε ότι η όποια ταυτότητα έχουμε ορίζεται από τη διαφορετικότητα και ταυτόχρονα είναι όμορφη. Επίσης να ξεκαθαρίσουμε ότι η ομορφιά δεν έχει σχέση με την εξουσία· απεχθάνονται η μία την άλλη εδώ και αιώνες. Το γιατί, ας αφήσουμε τις έννοιες να αποκαλυφθούν.
