Της Εφης Μαρίνου
Το απόλυτο σκάνδαλο: Μια γυναίκα αναρριχάται στην ιεραρχία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και φτάνει μέχρι και το αξίωμα του Πάπα, προσποιούμενη τον άντρα. Ποιος δεν ξέρει το περίφημο μυθιστόρημα του Εμμανουήλ Ροΐδη «Η Πάπισσα Ιωάννα». Ο Δημήτρης Μαυρίκιος παρουσιάζει την εν εξελίξει, όπως την ονομάζει, παράσταση βασισμένη στο έργο με τίτλο «Πάπισσα Ιωάννα – Αναζητώντας την ηρωίδα του Ροΐδη», κλείνοντας το Φεστιβάλ Αθηνών στην Πειραιώς 260 (30 και 31 Ιουλίου).
Το μυθιστόρημα, γραμμένο το 1866, αφορά μεσαιωνικό θρύλο που, όπως λέει ο συγγραφέας, είχε πρωτακούσει παιδί ακόμα στη Γένοβα, όπου ζούσε με την οικογένειά του. Πώς δηλαδή μια γυναίκα βρέθηκε στον θρόνο του Βατικανού από το 855 μέχρι το 858. Οπως ήταν αναμενόμενο, το μυθιστόρημα αφορίστηκε από την επίσημη Εκκλησία «ως αντιχριστιανικόν και κακόηθες» και ο ίδιος ο Ροΐδης διώχθηκε δικαστικά.
Αυτό που θα δούμε στη σκηνή αποτελεί μ’ έναν τρόπο ένα σχέδιο κατοπινής παράστασης του Δημήτρη Μαυρίκιου. Είναι μάλιστα επικεντρωμένο στη στενή σχέση του συγγραφέα με τη μητέρα του, η οποία μοιάζει να ενέπνευσε τον Ροΐδη, τροφοδοτώντας τον με δικό της αυτοβιογραφικό υλικό για να δημιουργήσει τις περιπέτειες της θρυλικής Πάπισσας του Μεσαίωνα. Η βιογραφία, δηλαδή, της Κορνηλίας Ροΐδη σε πολλά συμπλέει με εκείνη της μυθιστορηματικής Ιωάννας.
«Στο έργο του Ροΐδη είναι καθοριστική η σχέση του δημιουργού με τα δημιουργήματά του. Θα έλεγε κανείς ότι η πάπισσα συνιστά ένα τρίγωνο μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας. Η μητέρα του Κορνηλία ήταν συναρπαστική γυναίκα, μια λαμπρή προσωπικότητα. Εξαιρετικά πνευματώδης, έξυπνη, μορφωμένη, που στην παιδική της ηλικία είχε υποστεί απίστευτα δεινά. Εχοντας ζήσει την καταστροφή της Χίου, ξέχασε τη γλώσσα της, γλίτωσε το χαρέμι επειδή την αγόρασαν οι δικοί της, κι αργότερα έχασε τα δυο της παιδιά. Μια μυθιστορηματική βιογραφία από τα γεννοφάσκια της, που συναντιέται σε πολλά σημεία με τη νεανική ηλικία της Ιωάννας».
Η παράσταση ξεκινά από την ιστορία των ιεραποστόλων γονιών της Ιωάννας, συνεχίζει με την ένταξή της στον μοναχικό βίο, τον έρωτά της για τον μοναχό Φρουμέντιο. Ακολουθεί το ζευγάρι –με την Ιωάννα μεταμφιεσμένη σε άντρα- στα ταξίδια τους στην Ευρώπη, μέχρι τη μόνιμη εγκατάστασή τους στην Αθήνα.
«Υπάρχουν οι εντάσεις και οι συγκινήσεις μιας ολοκληρωμένης παράστασης –λείπουν τα φινιρίσματα, τα μερεμέτια», λέει ο Δημήτρης Μαυρίκιος. «Δεν πιάνουμε χρονικά όλη τη διαδρομή της Ιωάννας. Σταματάμε στο πρώτο μέρος αυτού που θα αποτελούσε μια μελλοντική παράσταση. Πριν εκείνη φύγει για τη Ρώμη. Οπως σημειώνει σκωπτικά ο ίδιος ο Ροΐδης, “από εδώ και πέρα θα αντλώ πληροφορίες από τους σχολιογράφους”».
Οσο για τη σχέση του Ροΐδη με τη μητέρα του, ήταν μοναδική. «Θα χρησιμοποιήσω ανενδοίαστα υπερθετικούς βαθμούς για να περιγράψω αυτό τον ισχυρό δέσιμο. Ενας γιος που δεν έχει φύγει ούτε λεπτό από δίπλα της ως την τελευταία της πνοή. Αγαμος, δεν νοιάστηκε ποτέ για την προσωπική του ζωή, απόλυτα εξαρτώμενος από την Κορνηλία, όπως και αυτή μαζί του. Ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, όταν εκείνος είχε χάσει την ακοή του και εκείνη την όρασή της, ζούσαν στο ίδιο σπίτι βοηθώντας ο ένας τον άλλον. Ακόμα και όταν ο αδελφός του αυτοκτονεί στη Νίκαια της Γαλλίας, όχι μόνο της το κρύβει, αλλά γράφει ο ίδιος γράμματα δήθεν του αδελφού του και της τα διαβάζει. Δεν ομολόγησε ποτέ την αλήθεια για την προφυλάξει από τον πόνο».
Και φυσικά, όπως θα περίμενε κανείς, ο Δημήτρης Μαυρίκιος δεν θα μπορούσε να ξεχάσει τη διπλή του ιδιότητα. Χρησιμοποιεί κι εδώ τον κινηματογράφο, προβάλλοντας μια ταινία διάρκειας περίπου μισής ώρας. «Θεατρικά ήταν αδύνατον να αποτυπώσω κάποια πράγματα. Στην προοπτική μάλιστα της εξέλιξης που θα έχει η παράσταση, ήταν πολύ χρήσιμο. Από την άλλη πρόκειται για παλιά συνήθειά μου να αναζητώ καινούργιες μορφές στη θεατρική αφήγηση».
*INFO: Φεστιβάλ Αθηνών / Πειραιώς 260 Η. «Πάπισσα Ιωάννα – Αναζητώντας την ηρωίδα του Ροΐδη». Συγγραφή – επιλογή κειμένων – σκηνοθεσία: Δημήτρης Μαυρίκιος. Σκηνικά: Δημήτρης Πολυχρονιάδης. Κοστούμια: Εύα Καθένα. Μουσική σύνθεση – επιμέλεια: Στάθης Σκουρόπουλος. Κινησιολογία – χορογραφίες: Αποστολία Παπαδαμάκη. Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος. Ερμηνεύουν: Σπύρος Ανδρεόπουλος, Αλέξανδρος Βάρθης, Μανώλης Ουνίας, Δημήτρης Ντάσκας, Ράνια Οικονομίδου, Εύα Οικονόμου-Βαμβακά, Αποστολία Παπαδαμάκη, Στέφανος Παπατρέχας, Γιούλικα Σκαφιδά, Γιάννης Φλουράκης, Αλίκη Αγγελόπουλου. Η παράσταση αφιερώνεται στη μνήμη της Αλέκας Παΐζη. Είναι ακατάλληλη για ανηλίκους. 30-31 Ιουλίου, 21.00
