Της Χριστίνας Πάντζου

Πλαισιωμένος από μεγεθυσμένες φωτογραφίες πτωμάτων αποστεωμένων ανθρώπων, που φέρουν εμφανή σημάδια φρικτών βασανιστηρίων και με το πρόσωπο κρυμμένο στην κουκούλα του μπουφάν του, εμφανίστηκε για πρώτη φορά δημόσια για να καταθέσει ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της αμερικανικής Βουλής ο γνωστός ως «Καίσαρας».

Είναι ο πρώην λοχαγός της συριακής στρατιωτικής αστυνομίας, ο οποίος λιποτάκτησε έχοντας μαζί του κάρτα μνήμης με 55.000 φωτογραφίες κρατουμένων που, όπως ισχυρίζεται, εκτελέστηκαν στις φυλακές του Ασαντ. Κλήθηκε να καταθέσει στο πλαίσιο και της νέας στρατηγικής που επεξεργάζεται η αμερικανική κυβέρνηση για να ασκήσει διώξεις για τα εγκλήματα πολέμου στη Συρία.

«Οίκος της δημοκρατίας»

Δηλώνοντας πως «είναι μεγάλη τιμή να βρίσκομαι σε αυτόν τον οίκο της δημοκρατίας» μίλησε για το μακάβριο έργο που του είχε ανατεθεί στο πλαίσιο της καταγραφής των νεκρών κρατουμένων του καθεστώτος, οι οποίοι αριθμούνταν και φωτογραφίζονταν ώστε να τηρούνται μητρώα για το τι απέγινε καθένας από αυτούς και να πιστοποιείται ότι οι εντολές της κυβέρνησης είχαν εκτελεστεί. Ο «Καίσαρας», που, όπως κατέθεσε, δεν υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας βασανιστηρίων ή εκτελέσεων, μίλησε για φρικαλεότητες που δεν χωρούν σε ανθρώπου νου. Τεκμηριώνονται όμως από τις φωτογραφίες που κατάφερε να βγάλει από τη χώρα όταν διέφυγε με τη βοήθεια φίλων και συγγενών που τον παρουσίασαν ως νεκρό, ισχυριζόμενοι ότι προσπάθησε να λιποτακτήσει και σκοτώθηκε. Οργάνωσαν ακόμη και μια ψεύτικη κηδεία του όσο εκείνος είχε πια καταφύγει στην Ντόχα.

Οι 55.000 φωτογραφίες του «Καίσαρα» με τις σορούς περίπου 11.000 κρατουμένων αποτέλεσαν αντικείμενο μιας ενδελεχούς έκθεσης τριών πρώην διεθνών εισαγγελέων, που δημοσιοποιήθηκε τον περασμένο Ιανουάριο λίγο πριν από τις ειρηνευτικές συνομιλίες στο Μοντρέ της Ελβετίας και στην οποία η συριακή κυβέρνηση κατηγορείται για συστηματικές σφαγές και βασανιστήρια. Επιπλέον θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα σώμα ισχυρών πειστηρίων για εγκλήματα πολέμου από το καθεστώς Ασαντ.

Μετά το βέτο που άσκησαν, τον περασμένο Μάιο, Ρωσία και Κίνα κατά απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας για παραπομπή της Συρίας στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους εξετάζουν την πιθανότητα δίωξης για αυτά τα εγκλήματα στη βάση της νομικής δικαιοδοσίας που έχουν τα κράτη έναντι εγκλημάτων στα οποία ενεπλάκησαν είτε ως θύματα είτε ως δράστες πολίτες τους ή πολίτες με διπλή υπηκοότητα.

Τώρα οι φωτογραφίες αναλύονται από το FBI και υπηρεσίες πληροφοριών άλλων κρατών, καθώς όπως δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Στέφεν Ραπ, αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρμόδιος για θέματα διεθνούς ποινικού δικαίου, έχει ξεκινήσει ένα συστηματικό έργο ταυτοποίησης των ανθρώπων που απαθανατίζονται σε αυτές ώστε να μπορέσει να πιστοποιηθεί η υπηκοότητά τους. Μέχρι τώρα έχουν ταυτοποιηθεί μόλις 100. Συγχρόνως «ειδική ομάδα» με την συνδρομή των ΗΠΑ κάνει παράλληλη έρευνα σε κέντρα κράτησης και έχει καταφέρει να αποκτήσει πρόσβαση σε έγγραφα από τα οποία προκύπτουν ποιοι ήταν επικεφαλής, ποιοι ήταν βασανιστές και ποιοι έδιναν εντολές, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ».

Καταλυτική κατάθεση

Οπως ξεκαθάρισε ο Ραπ, αυτές οι έρευνες που έχουν αναλάβει οι ΗΠΑ δεν αποτελούν προσπάθεια υποκατάστασης μιας διεθνούς δίωξης, αλλά «δεν μπορούμε να καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια και να περιμένουμε. Πρέπει να αξιοποιήσουμε τις πληροφορίες που έχουμε στα χέρια μας και να κάνουμε ό,τι μπορούμε με αυτές ετούτη τη στιγμή».

Σε αυτό το πλαίσιο η κατάθεση του «Καίσαρα» είναι καταλυτική καθώς δουλεύοντας σε στρατιωτικό νοσοκομείο και φωτογραφίζοντας, όπως λέει, τουλάχιστον 50 νεκρούς καθημερινά, συνδέει άμεσα αυτά τα εγκλήματα με την κυβέρνηση. «Η κατάθεση του “Καίσαρα” μας υπενθυμίζει πως κανείς δεν μπορεί να μένει απαθής μπροστά σε αυτή την κατάσταση», δήλωνε ο βουλευτής Ντόιτς. Και πραγματικά κανείς δεν μπορεί να μένει απαθής σε μια σύρραξη όπου και οι δύο πλευρές έχουν αναλωθεί σε ένα αιματοκύλισμα που έχει προκαλέσει τον θάνατο τουλάχιστον 170.000 ανθρώπων, μεταξύ αυτών τουλάχιστον 9.000 παιδιά.