Της Ελλης Πάνου
Δεύτερο 24ωρο «εορταστικών» εκδηλώσεων, συγκινητικών τελετών παράδοσης-παραλαβής και ομιλιών γεμάτων συμβολισμών και υποσχέσεων χθες, ημέρα που, όπως έγραψε η ακραιφνώς φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak, «γεννήθηκε η νέα Τουρκία».
Από το σπίτι του στη Βουλή ήταν η πρώτη διαδρομή που έκανε ο Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να ορκιστεί ενώπιον του Σώματος ο 12ος πρόεδρος της χώρας και ο πρώτος απευθείας εκλεγμένος από τον λαό, όπως φρόντισε να θυμίζει ξανά και ξανά ο ίδιος όλη μέρα προς όλους, ακόμα και προς τον… Κεμάλ Ατατούρκ, τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας που πέθανε το 1938!
Κόκκινο χαλί
Παρουσία ξένων ηγετών και διπλωματικών αντιπροσωπειών -με εξαίρεση τον πρόεδρο της Ουκρανίας και τον πρωθυπουργό του Πακιστάν που αναγκάστηκαν να μείνουν στο σπίτι λόγω εσωτερικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης- ο Ερντογάν έζησε τον μύθο του: περπάτησε στο κόκκινο χαλί, ανέβηκε στο βήμα και έδωσε όρκο και υποσχέσεις, εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων από την αξιωματική αντιπολίτευση, που αποχώρησε από την αίθουσα καταγγέλλοντας τη διαδικασία ως τουλάχιστον παράτυπη.
Κατά τα άλλα, όλα κύλησαν ρολόι. Ο Ερντογάν, αφήνοντας πίσω του προφανώς τις αμφιλεγόμενες πολιτικές του ως πρωθυπουργού, ορκίστηκε, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, μεταξύ άλλων, να διαφυλάξει «την ανεξαρτησία και ακεραιότητα» της Τουρκίας, να τηρεί και να υπακούει «τους νόμους, τη δημοκρατία, τις αρχές του κοσμικού πολιτεύματος», να μην παρεκκλίνει από τις αρχές της προάσπισης «των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών».
Κι αφού όρισε αμέσως μετά, επίσημα, τον Αχμέτ Νταβούτογλου νέο πρωθυπουργό της χώρας, έκανε την καθιερωμένη στάση στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ, όπου διάβασε το μήνυμα που άφησε στον 1ο πρόεδρο της χώρας: «Αγαπημένε Ατατούρκ. Αναλαμβάνω 12ος πρόεδρος κι ο πρώτος εκλεγμένος απευθείας από τον λαό. (…) Μετά τον θάνατό σου ο δεσμός μεταξύ της προεδρίας και του λαού εξασθένησε. (…) Εσύ ξεκίνησες τον πόλεμο της ανεξαρτησίας και αγωνίστηκες να ανυψώσεις την Τουρκία στο επίπεδο ενός μοντέρνου πολιτισμού. Και η Τουρκία συναντήθηκε με την ουσία της και το πνεύμα της ξανά σήμερα. (…) Σήμερα, την ημέρα που ορκίστηκε ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος, είναι η ημέρα που η Τουρκία γεννάται από τις στάχτες της, είναι η ημέρα που η οικοδόμηση και η ανάπτυξη της νέας Τουρκίας κερδίζει έδαφος…».
«Να πάτε στο καλό»
Λίγη ώρα αργότερα στο Προεδρικό Μέγαρο, αυτός και η σύζυγός του Εμινέ ξεπροβόδισαν το ζεύγος Γκιουλ, σε μια τελετή παράδοσης-παραλαβής σεμνή και σύντομη, στολισμένη με φιλοφρονήσεις του τύπου: «αδελφέ μου Αμπντουλάχ», «αδελφέ μου Ταγίπ». Ο Γκιουλ και η σύζυγός του Χαϊρουνισά -όχι ιδιαίτερα χαμογελαστοί- έφυγαν αμέσως μετά για την Κωνσταντινούπολη.
Τώρα πλέον ο δρόμος για τον «αδελφό Ταγίπ» είναι ορθάνοιχτος. «Μία σημαία, μία χώρα και μόνο ένας Ερντογάν» ήταν το κυρίαρχο σύνθημα προχθές στο έκτακτο συνέδριο του κυβερνώντος κόμματος και πιθανότατα αυτό το σύνθημα καθοδηγεί και τον νέο πρόεδρο της χώρας.
«Πρόκειται για μια μεγάλη αλλαγή στο πολιτικό σύστημα» υποστηρίζει η δημοσιογράφος και αναλύτρια Ασλί Αϊντιντασμπάς. «Ναι, ο Ερντογάν ήταν ένας πανίσχυρος πρωθυπουργός, αλλά από εδώ και πέρα θα είναι ο ηγέτης των πάντων. Η Τουρκία θα κυβερνάται μόνο από τον Ερντογάν». Ολες οι κινήσεις του είναι προς αυτή την κατεύθυνση.
Η επιλογή του Νταβούτογλου, για παράδειγμα, λέει ο δημοσιογράφος της Haberturk, Σολί Οζέλ, έγινε διότι «ο στόχος του Ερντογάν ήταν να απαλλαγεί από όλους τους πολιτικούς που είχαν το δικό τους έρεισμα μεταξύ των ψηφοφόρων του AKP και ο Νταβούτογλου αντιπροσωπεύει μια “νέα γενιά”. Θα είναι αδύνατο για οποιονδήποτε να πάρει τη θέση του Ερντογάν.
Και όσον αφορά τις βουλευτικές εκλογές του χρόνου, από τη στιγμή που ο Ερντογάν δεν ενδιαφέρεται να τηρεί τους νόμους, θα παρέμβει μαζικά στην προεκλογική εκστρατεία, σαν να είναι ακόμα ηγέτη του κόμματος. (…) Θα μπορεί να ασκήσει την επιρροή του και στην εξωτερική πολιτική. Ειδικά εάν διοριστεί υπουργός Εξωτερικών ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας και ένας από τους στενότερους συμμάχους του Ερντογάν, ο Χακάν Φιντάν».
Ο,τι πεί ο πρόεδρος
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου θα παρουσιάσει σήμερα την κυβέρνησή του, αλλά πολλοί αναλυτές εκφράζουν σε όλους τους τόνους τη βεβαιότητα ότι στην πραγματικότητα τα πρόσωπα έχουν ήδη προεπιλεγεί, με γνώμονα την εξυπηρέτηση των στόχων του Ερντογάν, με πρώτο από όλους τις βουλευτικές εκλογές του 2015. Οπως υποστηρίζει ο αρθρογράφος Τζενγκίζ Τσαντάρ, το βασικό καθήκον του Νταβούτογλου τώρα θα είναι να υποβαθμίσει τη σημασία και τον ρόλο του πρωθυπουργικού αξιώματος προς όφελος της προεδρίας.
Είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι ισορροπίας με το Σύνταγμα, αναφέρει το άρθρο, και για να μην παρεκτραπούν, θα πρέπει οι δυο τους να συνεργαστούν σε απόλυτη αρμονία, έχοντας παράλληλα τη σταθερή υποστήριξη του κυβερνώντος κόμματος στη Βουλή.
