Του Νικόλα Ζηργάνου

Ο ιεροδιδάσκαλος Ταχίρ Ουλ Καντρί και αρχηγός του πολιτικού κόμματος PAT, μιλά σε οπαδούς του, στο Ισλαμαμπάντ
REUTERS/Akhtar Soomro

Κορυφώνεται η πολιτική κρίση στο Πακιστάν, τη μοναδική χώρα του ισλαμικού κόσμου που διαθέτει πυρηνικά όπλα, καθώς χιλιάδες διαδηλωτές απαιτούν την παραίτηση του συντηρητικού ισλαμιστή πρωθυπουργού, Ναουάζ Σαρίφ, ο οποίος αρνείται να υποκύψει.

Χθες το πρωί, οπαδοί της αντιπολίτευσης προσπάθησαν να φτάσουν μέχρι την πρωθυπουργική κατοικία στην αποκαλούμενη «κόκκινη ζώνη» της πρωτεύουσας Ισλαμαμπάντ, όπου βρίσκονται τα κυβερνητικά κτίρια και οι ξένες πρεσβείες. Οι διαδηλωτές έσπασαν την κεντρική πύλη της πρωθυπουργικής κατοικίας, για να απωθηθούν τελικά από αστυνομικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις. Είχε προηγηθεί ένα 24ωρο σφοδρών συγκρούσεων στους δρόμους που κόστισαν τη ζωή σε τρεις διαδηλωτές. Αλλοι 200 τραυματίστηκαν, πολλοί εκ των οποίων εξακολουθούν να νοσηλεύονται.

Στη συνέχεια το πλήθος εισέβαλε στο κτίριο της κρατικής τηλεόρασης το οποίο και κατέλαβε. Η κρατική τηλεόραση διέκοψε την εκπομπή της, ενώ στους διαδρόμους και στα στούντιο, άντρες με μπαστούνια και ρόπαλα έσπαζαν γραφεία και μηχανήματα και ξυλοκοπούσαν δημοσιογράφους. Οι εισβολείς αποχώρησαν ύστερα από αρκετή ώρα, χωρίς αντίσταση, όταν έφτασαν επί τόπου οπλισμένοι στρατιώτες οι οποίοι είχαν εντολή να αποκαταστήσουν την τάξη. Το πλήθος επευφημούσε τον στρατό και ζητούσε να παρέμβει για να φύγει η διεφθαρμένη κυβέρνηση.

Δεν αναμειγνύεται ο στρατός

Ωστόσο, οι στρατηγοί δεν δείχνουν διατεθειμένοι να κάνουν -ένα ακόμη- πραξικόπημα και έπειτα από μια τετράωρη σύσκεψη όλων των ανώτερων διοικητών υπό την προεδρία του αρχηγού στρατού, Ραχέλ Σαρίφ (δεν έχει καμία συγγένεια με τον συνεπώνυμο πρωθυπουργό), ανακοίνωσαν ότι οι ένοπλες δυνάμεις δεν επιθυμούν να αναμειχθούν στην πολιτική διαμάχη, κάλεσαν την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση να επιλύσουν την κρίση μέσα από συνομιλίες και τόνισαν ότι δεν θα χρησιμοποιήσουν βία για να τερματιστούν οι διαδηλώσεις.

Κατ' ιδίαν συνάντηση είχαν χθες ο πρωθυπουργός και ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων του Πακιστάν (και πραγματικός ισχυρός άντρας της χώρας), μετά τη σύσκεψη των στρατηγών, χωρίς ωστόσο να εκδοθεί ανακοίνωση για την κατάληξη των συνομιλιών τους. Την παραίτηση του πρωθυπουργού Ναουάζ Σαρίφ ζητούν δύο κόμματα της αντιπολίτευσης, το δεξιό μεταρρυθμιστικό κόμμα του διάσημου και πολύ δημοφιλούς πρώην αστέρα του κρίκετ, Ιμραν Χαν, και το μικρότερο θρησκευτικό κόμμα των Πακιστανών σούφι, στο οποίο ηγείται ο ιεροδιδάσκαλος Ταχίρ Ουλ Καντρί. Τα δύο -προσωποπαγή- κόμματα αλλά και οι δύο ηγέτες τους έχουν μεν κοινό στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης, αλλά έχουν πολύ διαφορετικές ατζέντες και ιδεολογικές αναφορές.

Ο Χαν κάνει εκστρατεία κατά της διαφθοράς και επιζητεί τη ρεβάνς από τον Σαρίφ, τον οποίο κατηγορεί ότι κέρδισε τις εκλογές -και την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο- πριν από 14 μήνες με νοθεία. Το κόμμα του Χαν, που έχει οικονομικά και κοινωνικά φιλελεύθερο προσανατολισμό, στηρίζεται στη μεσαία τάξη της πολυπληθούς χώρας των 180 εκατομμυρίων κατοίκων και επιδιώκει τον απογαλακτισμό της πολιτικής ζωής από την επιρροή του στρατού.

Τα πραξικοπήματα που απαριθμούνται στη σχετικά νεαρή πολιτική ιστορία της ομόσπονδης χώρας (ιδρύθηκε ως ανεξάρτητο κράτος μόλις το 1947) είναι περισσότερα από τις εκλογικές αναμετρήσεις και οι ένοπλες δυνάμεις της και οι παντοδύναμες μυστικές υπηρεσίες καθορίζουν την πολιτική ζωή ακόμη και σε εποχές δημοκρατικής διακυβέρνησης.

Στρατιωτικές κυβερνήσεις υπήρξαν τις περιόδους 1958–1971, 1977-1988 και 1999-2008 και ο νυν πρωθυπουργός, Ναουάζ Σαρίφ, έχει εκδιωχθεί στο παρελθόν δύο φορές από την πρωθυπουργία με τη δύναμη των όπλων.

Αντίθετα από τον Χαν, ο Καντρί επιδιώκει την ανάμειξη του στρατού και έχει εθνικιστική ατζέντα. Ο Καντρί είναι σουφιστής ιεροκήρυκας, ήρθε στο Πακιστάν ύστερα από πολλά χρόνια αυτοεξορίας στον Καναδά και έχει μεγάλο κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο. Ιδρυσε σχολεία, γηροκομεία και κοινωνικά ιατρεία με τα οποία στηρίζει τα φτωχά στρώματα και οι οπαδοί του τού έχουν τυφλή αφοσίωση. Σε αυτό μοιάζει αρκετά με τον Τούρκο ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, όπως άλλωστε και το Πακιστάν έχει αρκετές ομοιότητες -και βεβαίως πολύ μεγάλες διαφορές- με την Τουρκία.

Πολιτική κρίση

Η πολιτική κρίση που ξέσπασε θα έχει κερδισμένο μόνον τον στρατό, που θα χρησιμοποιήσει την αντιπολίτευση για να «κοντύνει» και να αποδυναμώσει τον ισλαμιστή πρωθυπουργό, Ναουάζ Σαρίφ, ο οποίος μετά τη σαρωτική του νίκη στις εκλογές του 2013, εμφανίζει τάσεις αυτονόμησης. Ο Σαρίφ έχει πάρει δύο πρωτοβουλίες που έχουν εξοργίσει τους στρατιωτικούς, καθώς έκανε διπλωματικό άνοιγμα στον «προαιώνιο εχθρό», την -επίσης πυρηνική δύναμη- Ινδία, με την οποία το Πακιστάν έχει ανοιχτό το μεγάλο θέμα του Κασμίρ και επίσης έσυρε στα δικαστήρια και έχει σε κατ' οίκον περιορισμό τον πρώην αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων του Πακιστάν, πρώην πραξικοπηματία και πρώην πρόεδρο της χώρας, Περβέζ Μουσάραφ.

Ενας αδύναμος και πολιτικά απομονωμένος Σαρίφ θα είναι έρμαιο του στρατού στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και θα υποκύψει στο αδιατύπωτο αίτημα για παύση των δικαστικών διώξεων κατά του Μουσάραφ. Ομως, οι στρατιωτικοί δεν επιθυμούν να ξαναπάρουν στα χέρια τους τη διακυβέρνηση της χώρας, αλλά προτιμούν να επιβάλουν τη θέλησή τους από το παρασκήνιο. Θα πιέσουν για έναν συμβιβασμό του Σαρίφ με την αντιπολίτευση και θα συνεχίσουν να καθορίζουν την εξωτερική πολιτική οι ίδιοι, αφήνοντας τους πολιτικούς να διαχειρίζονται τη φθορά της οικονομικής διακυβέρνησης, όχι όμως και τη διαχείριση της πραγματικής εξουσίας.