Του Κώστα Φωτεινάκη*
Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας (ΕΕΚ) 16-22 Σεπτεμβρίου θεσμοθετήθηκε από την Ε.E. το 2002 με σκοπό να προβάλει και να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία για το «Δικαίωμα της Βιώσιμης Κινητικότητας».
Ομως, όσο και αν είναι καλές οι προθέσεις και οι διακηρύξεις, το δικαίωμα αυτό δεν εξασφαλίζεται με διακηρύξεις, ούτε με μία μέρα τον χρόνο δωρεάν μετακίνηση με τα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ), ούτε και με την «αξιοποίηση» της ΕΕΚ για εμπορική προώθηση του ποδηλάτου, χωρίς αναφορές στις ευθύνες και τις υποχρεώσεις της πολιτείας απέναντι στους πεζούς, ΑμεΑ, ποδηλάτες.
Για μας η «βιώσιμη κινητικότητα» ξεκινάει από το «Στον σοσιαλισμό φτάνεις μόνο με ποδήλατο» (Ivan Illich, 1967), την «Κοινωνική Ιδεολογία του αυτοκινήτου» (Andre Gorz, 1973), το «Αυτοκίνητα και πόλεις» (Paul M. Sweezy, 1973) και συνεχίζεται με έρευνες, επεξεργασίες, νέες προτάσεις και δράσεις για τη δωρεάν μετακίνηση, τη μείωση των τροχαίων συμβάντων, τον θόρυβο, τον δημόσιο χώρο κ.λπ.
Πιστεύουμε ότι η ΕΕΚ στην Ελλάδα χάνει τα κοινωνικά της χαρακτηριστικά, περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε εμπορικά φεστιβάλ για το ποδήλατο, αφήνει έξω από τη συζήτηση τον «Ευρωπαϊκό Χάρτη των Δικαιωμάτων του πεζού» (1998), αγνοεί τις πρόσφατες εκθέσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τα τροχαία δυστυχήματα (2013) κ.λπ.
Για τη βιώσιμη κινητικότητα αναπτύσσονται στη χώρα μας δράσεις που, αν και μικρής κλίμακας, ταράσσουν τα λιμνάζοντα ύδατα. Χωρίς να υποτιμούμε καμία συλλογικότητα, υπογραμμίζουμε την παρέμβαση των ποδηλατών στις αυτοδιοικητικές εκλογές (2014) με συνθήματα: α) Προώθηση του ποδηλάτου και των μέσων μαζικής μεταφοράς, β) περιορισμός του ΙΧ, το ερωτηματολόγιο της οργάνωσης ΠΕΖΗ, τις παρεμβάσεις του σωματείου SOS Τροχαία Εγκλήματα για τη μείωση των τροχαίων συμβάντων και τη στήριξη των οικογενειών με θύματα, τις αυτοσχέδιες κλήσεις για παράνομη στάθμευση «Είσαι γάιδαρος» κ.λπ.
Για τη μείωση του εισιτήριου ή για τη δωρεάν μετακίνηση στα ΜΜΜ για οικολογικούς λόγους έχουν κατατεθεί προτάσεις από τους Πιερ Σάμουελ (Οικολογία, 1973), Μισέλ Λεβί (Η Οικοσοσιαλιστική προοπτική, 2008), Michael Brie and Mario Candeias (Just Mobility – Postfossil Conversion and Free Public Transport, 2012), Κώστα Φωτεινάκη (Για τη δωρεάν μετακίνηση στα ΜΜΜ για οικολογικούς και οικονομικούς λόγους, 2013).
Το θέμα της δωρεάν μετακίνησης ήρθε έντονα στο προσκήνιο μετά τον τραγικό θάνατο του νεαρού Θανάση Κολοκούρη στο Περιστέρι στις 14/8/2013 και έχει μπει στην ατζέντα των διεκδικήσεων σωματείων, ανέργων κ.ά.
Το επίσημο θέμα της ΕΕΚ για το 2014 είναι «Δικοί μας οι δρόμοι – Δική μας η επιλογή». Εμείς συμμετέχουμε και φέτος με ένα άλλο σύνθημα «H ευχάριστη, οικονομική, ασφαλής και οικολογική μετακίνηση στις πόλεις είναι ΔΙΚΑΙΩΜΑ» και διεκδικούμε:
Το επίσημο θέμα της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας για το 2014 είναι «Δικοί μας οι δρόμοι – Δική μας η επιλογή»
1. Να αναπτυχθούν σε περισσότερες περιοχές τα δημόσια και τα δημοτικά ΜΜM.
2. Να υπάρξει πολιτική ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης των πολιτών και κίνητρα για τη χρήση των ΜΜΜ και για την αποθάρρυνση της χρήσης του ΙΧ.
3. Να εξασφαλιστεί η δωρεάν μετακίνηση στα ΜΜΜ σε ειδικές κατηγορίες πολιτών που πλήττονται με βάναυσο τρόπο από την κρίση (ανέργους, νέους μέχρι 25 ετών, ΑμεΑ).
4. Καμία αύξηση των εισιτηρίων, αντιθέτως απαιτούμε μείωση της τιμής 40%, όσο είναι και η μείωση των εισοδημάτων. Να αυξηθεί η διάρκεια του εισιτηρίου στις δύο ώρες.
5. Να χαραχθούν και να «κατακτηθούν» από τους ποδηλάτες δίκτυα ποδηλατοδρόμων που να ενώνουν ιδιαίτερα τις περιοχές που συγκεντρώνουν μεγάλες κατηγορίες νέων (ΑΕΙ, ΤΕΙ, σχολεία, αθλητικά κέντρα).
6. Να τηρείται ο ΚΟΚ και να γίνουν αυστηρότερες οι ποινές για ορισμένες κατηγορίες, όπως η παραβίαση κόκκινου σηματοδότη, η εγκατάλειψη τραυματία–θύματος, η οδήγηση υπό την επιρροή εξαρτησιογόνων ουσιών κ.λπ.
7. Να παρθούν μέτρα για μείωση της ηχορύπανσης.
8. Να υπάρχει έλεγχος στα καταστήματα που καταλαμβάνουν με τα τραπεζοκαθίσματα, εργαλεία κ.λπ. πεζοδρόμια και δημόσιο χώρο.
9. Να μπορούν οι πεζοί να κυκλοφορούν με ασφάλεια στα πεζοδρόμια.
10. Να καθιερωθεί όριο ταχύτητας 30 χλμ. εντός των πόλεων, όριο που ισχύει σε περιοχές που γίνονται δημόσια έργα.
11. Να απομυθοποιηθεί το ΙΧ ως μέσο προβολής, προσωπικής επιτυχίας και τρόπος ζωής.
12. Να υλοποιηθούν οι «Κατευθυντήριες γραμμές της Ε.Ε. για την οδική ασφάλεια 2011-2020» και το υπουργείο Υγείας να παίξει ενεργό ρόλο.
Τέλος, προτείνουμε να ανοίξει ο διάλογος για τη δωρεάν μετακίνηση στα δημόσια ΜΜΜ, μια συζήτηση που άνοιξε στις αρχές της δεκαετίας του ’70, για την αποθάρρυνση της κυκλοφορίας των ΙΧ στις πόλεις. Για τους Φίλους της Φύσης η συζήτηση για τη δωρεάν μετακίνηση στα δημόσια ΜΜΜ έχει οικολογική και οικονομική διάσταση.
Επισημαίνουμε ότι αρκετές κοινωνικές κατηγορίες μετακινούνται ήδη δωρεάν (π.χ. ένστολοι κ.ά.). Αρα η συζήτηση για δωρεάν μετακίνηση έχει αντικειμενική βάση, ισχύει από 1/1/2013 στο Ταλίν και απασχολεί και την Ε.Ε.
Οι Φίλοι της Φύσης υιοθετούν τον Παγκόσμιο Καταστατικό Χάρτη για το Δικαίωμα στην Πόλη (2004), του Κοινωνικού Φόρουμ, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται και το δικαίωμα στην ασφαλή, οικονομική και οικολογική μετακίνηση.
* Πρόεδρος των Φίλων της Φύσης / Naturefriends Greece
