Μια γυναίκα κρατά ένα κομμουνιστικό λάβαρο κατά τη διάρκεια τελετής – φόρο τιμής στην αντιναζιστική άμυνα του Ντόνετσκ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ιδεολογίες, γεωπολιτικοί σχεδιασμοί και εθνικές διεκδικήσεις ανακατεύουνται στη ρωσο-ουκρανική σύρραξη, χωρίς να είναι πάντα σαφές τι από όλα διατηρεί την προτεραιότητα

Της Μαργαρίτας Βεργολιά

Διπλωματία realpolitik ή απλά… «φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό το Γιάννη»; Καθώς η εύθραυστη εκεχειρία στα ανατολικά και νοτιοανατολικά ουκρανικά εδάφη μετρούσε χθες το τρίτο ταραγμένο 24ωρο -με νέες αναφορές για σφοδρή ανταλλαγή πυρών γύρω από το αεροδρόμιο του Ντονέτσκ, ενώ από τη Μαριούπολη ο Ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο διακήρυττε ότι «ο εχθρός θα υποστεί συντριπτική ήττα»- η Μόσχα και οι Βρυξέλλες επιδίδονταν σε έναν ακόμη «πόλεμο» δηλώσεων κι εντυπώσεων, κάνοντας από μισό βήμα μπρος και πίσω.

Κυρώσεις, αλλά… αργότερα

Κυριολεκτικά στο παρά πέντε, κατόπιν διαδοχικών συσκέψεων κι εν μέσω έντονων διαφωνιών, οι κυβερνήσεις των «28» αποφάσισαν μεν αργά χθες το βράδυ την επίσημη έγκριση των νέων οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας -που είχαν αποφασιστεί επί της αρχής, σε επίπεδο πρέσβεων, την περασμένη Παρασκευή- μετέθεσαν ωστόσο την εφαρμογή τους μέχρι… νεωτέρας.

«Η εφαρμογή θα γίνει με τη δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. τις επόμενες ημέρες», αναφέρει αόριστα σε ανακοίνωσή του ο (απερχόμενος) πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπάι. «Αυτό θα δώσει χρόνο να γίνει αποτίμηση της εφαρμογής της συμφωνίας εκεχειρίας και του ειρηνευτικού σχεδίου» στην ανατολική και νοτιοανατολική Ουκρανία. Και «ανάλογα με την κατάσταση επί του εδάφους, η Ε.Ε. είναι έτοιμη να αναθεωρήσει τις συμφωνηθείσες κυρώσεις πλήρως ή μερικώς», επισημαίνει, αφήνοντας… κατά μέρος τα «ακανθώδη» ενδοευρωπαϊκά ζητήματα που έγιναν πιο εμφανή κατά τη χθεσινή ημέρα.

Στις εντατικές διαβουλεύσεις, αναφέρει το Reuters, υπήρξαν χώρες-μέλη που διαφώνησαν ανοιχτά με την άμεση επιβολή των κυρώσεων, στην παρούσα συγκυρία. Από νωρίς χθες άλλωστε, επικαλούμενη πηγές της στις Βρυξέλλες, η ευρωπαϊκή ειδησεογραφική ιστοσελίδα Euractiv ήδη μιλούσε για «πάγωμα» των κυρώσεων «έως και μία εβδομάδα». Εν αναμονή, πάντως, των τελικών αποφάσεων των «28» για τις νέες ευρωπαϊκές κυρώσεις -που σύμφωνα με διπλωματικές πηγές περιλαμβάνουν τις πετρελαϊκές εταιρείες Rosneft, Transneft και Gazprom Neft, χωρίς όμως να αγγίζουν άμεσα τον τομέα του φυσικού αερίου και τον ίδιο τον κολοσσό της Gazprom- ο Ρώσος πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ είχε προειδοποιήσει ξεκάθαρα ότι η χώρα του «θα απαντήσει ασύμμετρα», βάζοντας και πάλι στο τραπέζι την επιβολή απαγόρευσης διέλευσης από τον ρωσικό εναέριο χώρο των πτήσεων δυτικών αεροπορικών εταιρειών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.

«Εκείνος που επιβάλλει κυρώσεις πρώτος καταδικάζει τον εαυτό του σε περιορισμούς» υπογράμμισε ο Μεντβέντεφ σε συνέντευξή του στην οικονομική εφημερίδα «Vedemosti». «Δεν ήμασταν εμείς που το αρχίσαμε, έχουν επιδείξει εδώ και πολύ καιρό υπομονή», ανέφερε, αποδίδοντας τη μέχρι στιγμής στάση της Μόσχας σε απόφαση του ίδιου του Ρώσου προέδρου, Βλ. Πούτιν. Σε κάθε περίπτωση, «οι κυρώσεις δεν βοηθούν στην αποκατάστασης της ειρήνης στην Ουκρανία», τόνισε, εκτιμώντας ότι αυτές εξηγούνται μόνο ως «πρόθεση να χρησιμοποιηθεί η ισχύς στις διεθνείς σχέσεις».

Μέσα σε αυτό το κλίμα, το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν είχε αργά χθες νέα τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ουκρανό ομόλογό του για «τις ενέργειες προκειμένου να διευκολυνθεί η ειρηνική διευθέτηση της κατάστασης στη νοτιοανατολική Ουκρανία», καταλήγοντας πως «ο διάλογος θα συνεχιστεί». Οσο όμως πλησίαζε το βράδυ τόσο η κατάσταση στα ουκρανικά εδάφη έδειχνε και πάλι επικίνδυνα ρευστή.

Στο Ντονέτσκ -όπου οι τοπικές αρχές των ρωσόφωνων ανακήρυξαν αργία τη χθεσινή ημέρα για να γιορταστεί «η εκδίωξη των φασιστών»- άρχισαν και πάλι να ακούγονται αργά χθες εκρήξεις από την περιοχή του αεροδρομίου, που παραμένει υπό τον έλεγχο του κυβερνητικού στρατού. Στη Μαριούπολη αναφέρθηκαν επίσης σποραδικοί βομβαρδισμοί.

Πατάει σε δύο βάρκες

Στην επίσκεψη-αστραπή που έκανε στο στρατηγικής σημασίας λιμάνι στην Αζοφική θάλασσα, ο Ουκρανός πρόεδρος Ποροσένκο έδειχνε να πατά εν τω μεταξύ σε δύο «βάρκες»: μία πολιτική και μία διπλωματική. Ετσι, μεσούσης της εκεχειρίας, δήλωσε ότι διέταξε τον στρατό «να ενισχύσει την άμυνα» της Μαριούπολης, που «δεν θα την παραδώσουμε σε κανέναν».

Ανέφερε ότι «συνήφθη συμφωνία με αξιωματούχους χωρών του NATO» για «απευθείας παραδόσεις σύγχρονων όπλων, τα οποία θα μας βοηθήσουν να αμυνθούμε και να νικήσουμε»! Κι ανακοίνωσε ότι «καταφέραμε να απελευθερωθούν 1.200 αιχμάλωτοι», χωρίς να διευκρινίζει εάν αυτό έγινε στο πλαίσιο της ειρηνευτικής συμφωνίας του Μινσκ και της πρόβλεψης για ανταλλαγή αιχμαλώτων με τους ρωσόφωνους αυτονομιστές.

Μιλώντας, πάντως, στο ρωσικό πρακτορείο Itar-Tass, ο αντιπρόεδρος της αυτόκλητης κυβέρνησης του Ντονέτσκ, Αντρέι Πούργκιν, ανέφερε ότι σε χθεσινή τηλεδιάσκεψη των ρωσόφωνων αυτονομιστών με εκπροσώπους του Κιέβου και τη μεσολάβηση του ΟΑΣΕ, συμφωνήθηκε η ανταλλαγή 30 αιχμαλώτων από κάθε πλευρά, καθώς και η αποστολή νέας ανθρωπιστικής βοήθειας στα ανατολικά της Ουκρανίας. «Δεν είμαι διόλου αισιόδοξος. Δεν ήμουν εξαρχής», δήλωσε χθες για τις προοπτικές της εκεχειρίας ο προεδρεύων του ΟΑΣΕ, Ελβετός πρόεδρος Ντιντιέ Μπουρκχάλτερ, μιλώντας σε δημοσιογράφους της Ενωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου στη Γενεύη. Η εκεχειρία, εξήγησε, «μπορεί να έχει αποτέλεσμα μόνο αν το θέλουν» τα εμπλεκόμενα μέρη, «από μόνη της δεν είναι αρκετή». Την ίδια θέση εξέφρασε και ο εκπρόσωπος της Γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ, στο Βερολίνο, καλώντας σε άμεση έναρξη του πολιτικού διαλόγου.

Η Διεθνής Αμνηστία κάλεσε εν τω μεταξύ την ηγεσία του Κιέβου «να τερματίσει τις βιαιοπραγίες και τα εγκλήματα πολέμου» που διαπράττουν τα τάγματα των εθελοντών που πολεμούν στο πλευρό των τακτικών ενόπλων δυνάμεων στην ανατολική Ουκρανία, κυρίως στο Λουγκάνσκ, υπενθυμίζοντας στον (απερχόμενο) πρωθυπουργό Αρσένι Γιάτσενιουκ την υπόσχεση της κυβέρνησής του να ενισχύσει το κράτος δικαίου και τον κίνδυνο, σε διαφορετική περίπτωση, «να επιδεινωθούν οι εντάσεις στα ανατολικά»…