Του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη*
Η κατ’ αρχήν συμφωνία (*) ανάμεσα στον Πούτιν και τον Ποροσένκο για κατάπαυση του πυρός και αναζήτηση πιο μόνιμων λύσεων στο ζήτημα της Ανατολικής Ουκρανίας, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία για εκείνους που παρακολουθούν τα πράγματα της περιοχής.
Οι αντοχές της Ουκρανίας εξαντλούνταν από τη μια πλευρά, ενώ από την άλλη η Ρωσία συνειδητοποίησε την πιθανότητα οι εξελίξεις να ξεφύγουν εντελώς από κάθε έλεγχο, γεγονός που δεν θα βοηθούσε στον μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό της, έναν σχεδιασμό που περιλαμβάνει ένα παράξενο μείγμα Ανατολής και Δύσης, όπου η ίδια φιγουράρει σε ρόλο μπαλαντέρ αλλά και καταλύτη των εξελίξεων.
Απομένει τώρα να δούμε κατά πόσον θα τηρηθεί αυτή η συμφωνία, η οποία θα δώσει στις δύο πλευρές την ευκαιρία να μετρήσουν κέρδη και ζημιές, να επουλώσουν τις πληγές τους και να επαναπροσδιορίσουν τις θέσεις τους.
Η Ουκρανία οδεύει προς εκλογές στα τέλη Οκτωβρίου, από τις οποίες ο πρόεδρος Ποροσένκο ελπίζει να απαλλαγεί από τους ενοχλητικούς φιλορώσους βουλευτές, αφενός και αφετέρου να αποκτήσει ένα «δικό του» κόμμα που θα στηρίζει την πολιτική του μέσα στη Βουλή.
Η Ρωσία νιώθει την πίεση της διεθνούς απομόνωσης και της μετατροπής της σε ένα «κράτος ταραξία», αλλά αυτό δεν πρόκειται να την κάνει να αλλάξει την πολιτική της. Με το βλέμμα στραμμένο προς Ανατολάς, προετοιμάζει τη διεύρυνση του Οργανισμού της Σανγκάης με νέα μέλη, ετοιμάζεται να μεταμορφωθεί στον «ιδανικό ενδιάμεσο» για την επίλυση των περιφερειακών προβλημάτων στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού ωκεανού και, παράλληλα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός δεύτερου, ανταγωνιστικού, διεθνούς οικονομικού μηχανισμού μαζί με τους εταίρους της στις BRICS.
Εχουμε, βέβαια, το παράδοξο, να συνομιλούν για όλα αυτά τα ζητήματα δύο πλευρές, εκ των οποίων μία, η Ρωσία, να μην αναγνωρίζει τον εαυτό της ως μέρος του προβλήματος και ισχυρίζεται πως προσφέρει τις καλές της υπηρεσίες στο πλαίσιο μιας πολιτικής καλής γειτονίας. Η άλλη πλευρά, η Ουκρανία, χώρα βαθιά διχασμένη, τραυματισμένη και αδύναμη, προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ουκρανίας σήμερα δεν είναι ούτε η Κριμαία (την οποία έχασε οριστικά) ούτε οι ανατολικές της περιοχές. Ο θανάσιμος κίνδυνος που απειλεί αυτή τη χώρα είναι να εμπλακούν σε μία ένοπλη αντιπαράθεση οι δυνάμεις εκείνες που σήμερα πολεμούν στην ανατολική Ουκρανία κατά των Ρώσων αυτονομιστών.
Ο κίνδυνος αυτός είναι υπαρκτός και καθημερινά λαμβάνει νέες, μεγαλύτερες διαστάσεις. Η πολιτική επιβίωση του Ποροσένκο θα εξαρτηθεί από την ικανότητα, την πυγμή και την αποφασιστικότητά του τη στιγμή που θα προσπαθήσει να αφοπλίσει όλες αυτές τις «πολιτοφυλακές», τα «συντάγματα» και τις «ταξιαρχίες» των ένοπλων πολιτών που μισθοδοτούνται από τους ουκρανούς ολιγάρχες, αλλά και από τους συνυποψήφιους του στις τελευταίες προεδρικές εκλογές.
Σήμερα, όπου ο εχθρός είναι γνωστός, δηλαδή οι Ρώσοι αυτονομιστές και η Ρωσία, όλες αυτές οι ένοπλες πολιτοφυλακές μάχονται εναντίον του. Αύριο όμως, σε μια πιθανή μόνιμη λύση, πρέπει να αναζητήσουν τον δικό του ρόλο στην πολιτική σκηνή ζητώντας να εξαργυρώσουν τα «κέρδη» τους από τον πόλεμο. Στην περίπτωση αυτή ο Πετροσένκο θα βρεθεί στριμωγμένος στη γωνία, αφού τόσο οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας όσο και οι υπηρεσίες ασφαλείας έχουν διαβρωθεί από τους οπαδούς αυτών των πολιτοφυλακών. Παράλληλα, μια τέτοια εξέλιξη θα θέσει σε δοκιμασία και τις σχέσεις της Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι γεωπολιτικές δυναμικές που αναπτύσσονται στην περιοχή είναι αμφίβολο αν θα επιφέρουν άμεσα ή μεσοπρόθεσμα την πολυπόθητη σταθερότητα. Η αστάθεια θα είναι το βασικό χαρακτηριστικό της επόμενης περιόδου, αφού το δίδυμο Ουκρανία – Ρωσία σήμερα έχει τέτοια αλληλεξάρτηση που όταν ο ένας πόλος φταρνίζεται, θα κρυολογεί κι ο άλλος.
(*)Το σχέδιο των επτά σημείων που συμφώνησαν οι δύο ηγέτες περιλαμβάνει:
1 Διακοπή των στρατιωτικών επιχειρήσεων του ουκρανικού στρατού στις περιοχές του Ντονμπάς και του Λουγκάνσκ.
2 Απομάκρυνση των ουκρανικών δυνάμεων σε απόσταση τέτοια που να αποκλείει τη δυνατότητα χρήσης του πυροβολικού κατά κατοικημένων περιοχών.
3 Διεθνής έλεγχος για την τήρηση των όρων κατάπαυσης του πυρός και εποπτεία της κατάστασης.
4 Αποκλεισμός από την Ουκρανία της χρήσης της πολεμικής της αεροπορίας.
5 Ανταλλαγή αιχμαλώτων με βάση την αρχή «όλους με όλους».
6 Δημιουργία διαδρόμων για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.
7 Αποκατάσταση των ζημιών στα δίκτυα υποδομών.
* Δημοσιογράφος στον ραδιοσταθμό «Αθήνα 9,84»
