Της Παρής Σπίνου
Mε ένα πλούσιο και ενδιαφέρον εκθεσιακό πρόγραμμα υποδέχεται το φθινόπωρο το Μουσείο Μπενάκη στα τρία κτίριά του, στην οδό Κουμπάρη, στην Πειραιώς και στο Ισλαμικής Τέχνης. Μπορεί η οικονομική κρίση να έχει οδηγήσει το δραστήριο μουσείο σε περικοπές ακόμα και του ωραρίου, ωστόσο η ποιότητα παραμένει σταθερή, όπως και η οργάνωση που οδηγεί σε συνεργασίες και εξεύρεση χορηγιών.
Ετσι, θα έχουμε την ευκαιρία και στη νέα σεζόν να απολαύσουμε αξιόλογες εκθέσεις ζωγραφικής, γλυπτικής, αρχιτεκτονικής και ντιζάιν, σύγχρονων αλλά και παλαιότερων δημιουργών. Κορυφαίο γεγονός, ένα αφιέρωμα στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο φέρνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα το αριστούργημα «Παιδί που φυσάει ένα αναμμένο δαυλί» από το Μuseo Nazioale di Capodimonte της Νάπολης μαζί με σπάνια έργα και ντοκουμέντα του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου, καθώς και καλλιτεχνών στους οποίους άσκησε επίδραση. Η επέτειος των 150 χρόνων από τον θάνατο του λόρδου Βύρωνα και των 70 χρόνων από τα Δεκεμβριανά δίνουν αφορμή για ακόμη δύο αφιερώματα, ενώ μια έκθεση για τον Θεόδωρο Ράλλη θα φέρει ένα ξεχωριστό άρωμα Ανατολής στην Αθήνα.
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Γκρέκο), «Η Βάπτιση του Χριστού», 1566-7, Ιστορικό Μουσείο Κρήτης
Πιο αναλυτικά:
Δύο πίνακες που εκτίθενται μόνιμα στους χώρους του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης στο Ηράκλειο, «Η Βάπτιση του Χριστού» και «Αποψη του Ορους και της Μονής Σινά», έρχονται για την έκθεση «Ο Δ. Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης» (20/11-1/3, επιμ. Νίκος Χατζηνικολάου, ) στο κτίριο της οδού Πειραιώς. Εκεί θα έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε και τον υποβλητικό πίνακα «Παιδί που φυσάει ένα αναμμένο δαυλί» – δάνειο από το Μουσείο της Νάπολης.
Παράλληλα, θα παρουσιαστούν ντοκουμέντα που αφορούν την παραμονή του Ελ Γκρέκο στη Ρώμη, όταν φιλοξενήθηκε επί δύο χρόνια (1570-1572) στο Παλάτσο Φαρνέζε. Εικόνες, πίνακες και χαρακτικά σημαντικών καλλιτεχνών του 16ου αιώνα, που συνάπτονται με την εικονογραφία του, εμπλουτίζουν το αφιέρωμα. Για πρώτη φορά θα παρουσιαστούν στην Ελλάδα « Η Προσκύνηση των Ποιμένων» από το Agnes Etherington Art Center του Καναδά, η «Προσωπογραφία του Φούλβιο Ορσίνι» άγνωστου καλλιτέχνη από τις συλλογές του Μουσείου Uffizi και «Προσωπογραφία του Giulio Clovio» της Sofonisba Anguissola.
Tην ίδια εποχή (12/11-1/3) στο κεντρικό κτίριο της οδού Κουμπάρη η έκθεση «Ο φιλικός κύκλος του Γκρέκο στο Τολέδο» μάς δείχνει τη δράση του Θεοτοκόπουλου στην Ισπανία και τη σχέση του με διανοούμενους, συλλέκτες και παραγγελιοδότες που τον ενέπνευσαν και τον στήριξαν. Μεταξύ άλλων, θα φιλοξενηθούν έργα ζωγραφικής όπως προσωπογραφίες του Ελ Γκρέκο, αρχειακό υλικό από τα Αρχεία του Τολέδο και της Μαδρίτης, χειρόγραφα και βιβλία από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας κ.ά.
Γνήσιος εκπρόσωπος του οριενταλισμού , με έργο εμπνευσμένο από τη Μέση Ανατολή αλλά και την Ελλάδα, ο Θεόδωρος Ράλλης, σπουδαίος κοσμοπολίτης ζωγράφος του 19ου αιώνα, ο οποίος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1852 και πέθανε στο Λονδίνο το 1909, έχει την τιμητική του στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης. Η έκθεση «Θεόδωρος Ράλλης: Με το βλέμμα στην Ανατολή» φέρνει στο προσκήνιο αισθησιακούς πίνακες με οδαλίσκες και χαρέμια στα ιδιαίτερα διαμερίσματά τους και στα λουτρά. Παράλληλα αναδεικνύει μέσα από επιλεγμένους πίνακες, αυτοπροσωπογραφίες, έγγραφα που σχετίζονται με τη φοίτηση του Ράλλη στην Καλών Τεχνών του Παρισιού, επιστολές και φωτογραφίες του εργαστηρίου, τη συμβολή του στη δημιουργία της νεότερης καλλιτεχνικής παράδοσης στην Ελλάδα. Σχέδια από εικονογράφηση βιβλίων, αποσπάσματα από το ημερολόγιό του στο Αγιον Ορος και η αρθρογραφία του στον Τύπο της εποχής συμπληρώνουν το πολυσχιδές πορτρέτο του. Επιμέλεια: δρ Μίρκα Παλιούρα (10/12-22/2).
«Δεκέμβρης του ’44», Βούλα Παπαϊωάννου, Οδοφράγματα στα Δεκεμβριανά, Αθήνα, 1944
Σε μία από τις πιο σύνθετες και αμφιλεγόμενες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας εστιάζει η έκθεση «Δεκέμβρης του ’44», που οργανώνεται με τη συμπλήρωση 70 χρόνων . Σημαντικές φωτογραφίες, οι περισσότερες αδημοσίευτες, αποτυπώνουν τα γεγονότα όπως τα κατέγραψαν οι μάχιμοι φωτορεπόρτερ της εποχής. Από την Απελευθέρωση ώς τη Βάρκιζα, με κορυφαία στιγμή τη Μάχη της Αθήνας. Παράλληλα, χάρτες, κείμενα, ένα ντοκιμαντέρ του Ηλία Γιαννακάκη που συνδέει το χθες με το σήμερα και ένα λεύκωμα θα μας επιτρέψουν να ανασυνθέσουμε τον χώρο και τον χρόνο αυτής της τραυματικής περιόδου της ελληνικής Ιστορίας. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο υπεύθυνος του Τμήματος των Ιστορικών Αρχείων, ιστορικός Τάσος Σακελλαρόπουλος. (3/12-25/1, κτίριο οδού Πειραιώς).
Η συμπλήρωση 150 χρόνων από τον θάνατο του λόρδου Βύρωνα αποτελεί συγκυρία για την έκθεση του Γιάννη Ψυχοπαίδη «Ο Βύρωνας στην Κεφαλλονιά». Τον Αύγουστο του 1823 ο Αγγλος ευγενής έφτασε για πρώτη φορά στην Κεφαλλονιά για να στηρίξει τον απελευθερωτικό αγώνα και εγκαταστάθηκε στα Μεταξάτα για τέσσερις μήνες. Δίπλα στο σπίτι που έζησε, αλληλογράφησε, οργάνωσε τον αγώνα, το έφερε η τύχη να κατοικεί ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, εδώ και 15 χρόνια, κάθε Αύγουστο. Μια σειρά ζωγραφικές εικόνες εκ του φυσικού, απλές και άμεσες, με το βλέμμα πάντα προς το ίδιο τοπίο που αλλοιώνεται ανεπαίσθητα μέσα στον χρόνο, θα εκτεθούν στο κεντρικό κτίριο συνεχίζοντας τον διάλογο του παρόντος με το παρελθόν (17/9-26/10).
Στην Πειραιώς η αρχιτεκτονική ανανεώνει το ραντεβού της. Εκεί θα παρουσιαστεί το έργο της ομάδας «3SK Στυλιανίδης Αρχιτέκτονες, 1972-2014» (24/9-9/11). Επίσης ο αρχιτέκτονας Ζήσης Κοτιώνης θα δημιουργήσει ένα έργο ειδικά για το κτίριο της οδού Πειραιώς με τίτλο «Ο Αναξίμανδρος στη Φουκουσίμα», με έμπνευση από τον προσωκρατικό και τον σύγχρονο τεχνικό πολιτισμό (2/10-16/11).
Διεθνές Φεστιβάλ Δημόσιας Τέχνης οργανώνεται σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων. Το πρώτο σκέλος, με τίτλο «Like new», εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και χαρακτηρίζουμε υλικά αντικείμενα που μας περιβάλλουν. Γνώριμα καλλιτεχνικά ρεύματα που καθιερώθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα όπως ο κυβισμός, ο σουρεαλισμός, η αφαίρεση, αλλά και αυτό που θεωρείται «καινούργιο» στην τέχνη συμπεριλαμβάνουν οι προτάσεις με τις υπογραφές των: Cacao Rocks, Αλέξανδρου Βασμουλάκη, Βασίλη Μαρκοσιάν, Ser & Σιμόνη Φοντάνα, Franco Fasoli, Antony Lister κ.ά. Το άλλο σκέλος του φεστιβάλ, με τίτλο «More or Less», αναδεικνύει το έργο των εικαστικών Greg Papageorgiou, D!, SNRS, L’ ATLAS, Πάρι Κούτσικου, Τζον Φέκνερ (27/9-26/10, Πειραιώς).
Η γνωστή κολεκτίβα Depression Era, που παρακολουθεί την Ελλάδα στα χρόνια της ύφεσης, αποτυπώνει μέσα από εικόνες και κείμενα γεγονότα και καταστάσεις χαρακτηριστικές της περιόδου που διανύουμε και που αφορούν όχι μόνο την οικονομική, αλλά και την πολιτική, ιδεολογική, ηθική, αισθητική κρίση (3/11-11/1, Πειραιώς).
Μια γλυπτική εγκατάσταση μνημειακής κλίμακας, με τίτλο «Προμαχώνες», είναι η παρέμβαση της Βένιας Δημητρακοπούλου στο αίθριο του κτιρίου της οδού Πειραιώς. Αξιοποιεί το παιχνίδι της ύλης με το άυλο, τη σκιά και τον ήχο δημιουργώντας ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον (5/11-8/2).
