Της Ελλης Πάνου
Ο,τι ήταν να ειπωθεί ειπώθηκε και με το παραπάνω. Οι κάλπες άνοιξαν και έκλεισαν και τώρα, όπως έγραφαν οι περισσότερες βρετανικές εφημερίδες χθες, ήρθε η ώρα της κρίσης.
Το 97% του ενήλικου πληθυσμού έχει γραφτεί για να ψηφίσει. Το ποσοστό είναι χωρίς προηγούμενο. Και το ενδιαφέρον είναι χωρίς προηγούμενο. Το ίδιο και τα παρασκηνιακά παιχνίδια, οι προεκλογικές υποσχέσεις και τα συμφέροντα -πολιτικά και επιχειρηματικά-, η πόλωση και η αγωνία για το άγνωστο τεσσάρων εκατομμυρίων ανθρώπων.
Οι κάλπες έφτασαν στα πλέον απομακρυσμένα νησιά της Σκοτίας: από τα Σέτλαντ στον Βορρά μέχρι τα 51 κατοικήσιμα νησιά των Εξωτερικών Εβρίδων και τους περίπου 46.000 κατοίκους τους στις δυτικές ακτές της χώρας και ακολούθησαν μια περιπετειώδη διαδρομή, με φέρι, μετά με αυτοκίνητο, μετά πάλι με φέρι και μετά με ναυλωμένο αεροσκάφος μέχρι το Στόρνογουεϊ, τη μεγαλύτερη πόλη των Δυτικών Νησιών, προκειμένου να γίνει η καταμέτρηση.
Δικαίωμα να ψηφίσουν είχαν όλοι όσοι μένουν στη Σκοτία και είναι άνω των 16 ετών και όχι μόνο Σκοτσέζοι. Μεταξύ των 4.285.323 ψηφοφόρων είναι περίπου 400.000 Βρετανοί (που κατάγονται από άλλες περιοχές της «αυτοκρατορίας»), τουλάχιστον 13.000 Γερμανοί, πάνω από 4.500 Αυστριακοί, χιλιάδες Γάλλοι, ακόμα και Ελληνες, που για σπουδές ή δουλειές μένουν στη Σκοτία. Αλλά δεν μπορούν να ψηφίσουν οι 800.000 Σκοτσέζοι που κατοικούν εκτός της επικράτειάς τους.
Η συμμετοχή προβλέπεται να φτάσει το 80%, όταν το 2010 για τις βουλευτικές εκλογές στη Βρετανία ήταν 63,8% και 50,4% την επόμενη χρονιά για την εκλογή νέας Βουλής στη Σκοτία. Και οι χθεσινές δημοσκοπήσεις της τελευταίας στιγμής ήταν όπως οι άλλες: ένα γιο-γιο του «ναι» και του «όχι». Η Ipsos Mori δημοσίευσε για παράδειγμα μια μέτρηση την Τετάρτη το βράδυ που έδειχνε μόνο δύο μονάδες διαφορά υπέρ του «όχι», ενώ λίγες ώρες αργότερα, σε δεύτερη δημοσκόπηση της ίδιας εταιρείας, η διαφορά είχε διευρυνθεί στις έξι μονάδες, χωρίς άλλον προφανή λόγο, εκτιμώντας ότι πάνω-κάτω 200.000 ψήφοι θα έκριναν το αποτέλεσμα. Πολλοί όμως εξαργύρωναν αυτές τις προβλέψεις: από τα γραφεία στοιχημάτων μέχρι τις τράπεζες, οι οποίες κάθε φορά που το «όχι» στην ανεξαρτησία φαινόταν να προηγείται έβλεπαν τις μετοχές τους να ανεβαίνουν στο χρηματιστήριο.
Σε κάθε περίπτωση, τις τελευταίες εβδομάδες, «αιφνιδίως» η Σκοτία κατέκτησε μια θέση στον χάρτη με τα «θερμά σημεία» του πλανήτη. Ακόμα και Καταλανοί πυροσβέστες, ένθερμοι οπαδοί του δικού τους αποσχιστικού κινήματος, ταξίδεψαν μέχρι εκεί για να στηρίξουν την ανεξαρτησία της. «Με τον ζήλο της, η Σκοτία αιφνιδίασε τον εαυτό της και τον κόσμο όλο», γράφει ο Τζον Μακντέρμοτ στους «Financial Times». «Εξουθενωμένη η χώρα γνωρίζει ότι η Βρετανία δεν θα είναι ξανά η ίδια από σήμερα. Οι ηγέτες των μεγαλύτερων κομμάτων -τη χρόνια παρακμή των οποίων ανέδειξε το δημοψήφισμα- υποσχέθηκαν κι άλλη ανεξαρτησία για τη Σκοτία. Το διακύβευμα ήταν τόσο μεγάλο που οι «ενωτικοί» παραδέχτηκαν την ήττα τους για να διασώσουν τη νίκη».
Διάγγελμα Κάμερον
Ο Βρετανός πρωθυπουργός θα κάνει διάγγελμα αμέσως μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων για να καλμάρει την ατμόσφαιρα, όποια κι αν είναι η έκβαση. Ωστόσο, τίποτε πλέον δεν θα είναι το ίδιο. «Οι ημέρες της δόξας πέρασαν…» σχολιάζει στην «Guardian» η Σουζάν Μουρ.
«Αυτή είναι η βελούδινη επανάσταση της Σκοτίας και θα πρέπει να ακούσουμε τις φωνές του κόσμου… Οταν ακούω κάποιους να μιλάνε υπέρ της “Ενωσης”, εγώ δεν νιώθω τίποτε. Σαν να περιγράφουν μια αίρεση. Είμαι Βρετανή. Ούτε Σκοτσέζα, ούτε Ουαλή, ούτε Ιρλανδή. Είναι απλό… Το ελάχιστο των προβλημάτων είναι αυτό το περίεργο κλαψούρισμα από τους Εγγλέζους… Βλέπουμε όλο το κατεστημένο να φωνάζει: ΟΧΙ, ΟΧΙ, ΟΧΙ. Εγώ λέω ΝΑΙ. Κάντε το άλμα στην αυτοδιαχείριση. Κάποιος μπορεί να είναι υπέρ της αλλαγής ή εναντίον της. Αλλά το θέμα είναι ότι η αλλαγή είναι ήδη εδώ, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα. Επιτέλους. Ευτυχώς. Ναι».
