Του Γιώργου Σταματόπουλου

Να δεχτούμε ότι ο άνθρωπος είναι το πιο ελαττωματικό, το πιο ασθενικό ζώο, αυτό που, λόγω γλώσσας ή πνεύματος, έχει απομακρυνθεί από τα πρωτόγονα ένστικτά του. Θα το αποδεχόμασταν ασμένως εάν το πνεύμα, κατά συνέπεια ο λόγος, η μουσική, η τέχνη, κατίσχυε σ' αυτά τα ένστικτα και γινόμασταν έτσι μια κοινωνία αλληλοπεριχώρησης, συμπάθειας, σκανδαλιάρικων ερώτων, καινοφανών ορχηστικών συγκινήσεων, ταξιδιών σε ανεξερεύνητες ψυχές. Θα γινόμασταν, όμως; Θα μοιάζαμε με τα φουσκωμένα, λαμπερά σταφύλια του Οκτώβρη; Θα σφύζαμε από μέθη για τη ζωή; Θα πληττόμασταν από τη φρενίτιδα της ύπαρξης; Θα διέφερε η σιωπή από την επιθυμία; Θα ήμασταν σε θέση να κραυγάζουμε;

Λίγους Οκτώβρηδες βλέπει ο καθείς στη ζωή του οργανικά αλλά και συμβολικά· και παιχνιδιάρικα. Γαλήνη και ηρεμία και φουρτούνες και τρικυμία· η ψυχή αποκτά την ελευθερία της άπαξ στον ενιαύσιο κύκλο. Καλά, δεν ξαναγεννιέται κανείς, δέρνεται με στοργή από τον χρόνο (του) και αφήνει ένα δάκρυ να κυλήσει στο βούλιαγμα του ύψους του, χωρίς ερωτηματικά και θλίψη, παρά με χαμογελαστά, λικνιστά βήματα. Ολοι οι δαίμονες χορεύουν, καλούν σε κορυφές απάτητες· απάτητες από σώματα και ψυχές, όσο ελαφριά κι αν περπατάνε, όσα μεγάλα φτερά κι αν έχουν. Το μυστήριο, το άγνωστο υπερτερούν κατά κράτος, κατά φρόνηση.

Τα τραγούδια του Οκτώβρη είναι μελωδικά, του οίνου και του μούστου τέκνα θεσπέσια, αντιλαλούν σε μενεξεδένιες αυλές και κρύες καρδιές, σε ξέχειλα ποτάμια ονείρων και σε ιριδίζουσες λίμνες οφθαλμών. Θαύμα ο Οκτώβρης όπως όλοι οι μήνες, αλλά τούτος είναι αμπελουργός θαυμάσιος, δακρυσμένος από λαχτάρα για μεταρσίωση, ζωσμένος με μαχαίρια που κόβουν τους καρπούς από τα κλήματα, ιχνηλάτης της πολιτικής συνύπαρξης, αθώος εκφυλιστής αφελών μικρών ζώων· ευκίνητων, ευλύγιστων αλλά υποταγμένων στη σαγήνη του μήνα. Τάφοι γκρεμίζονται αλλά οι νεκροί δεν ανασταίνονται· στην οθόνη τίτλοι τέλους.

Η ματιά του Οκτώβρη: άλλοτε ανύψωση κι άλλοτε παρακμή· το καινούργιο κάπου χορεύει μόνο του, σ' ένα ακατάλληλο για μας τους φτωχούς σύμπαν. Και η θέληση κουράζεται. Δαγκώνουμε ανύποπτοι το αγκίστρι της ματαιοδοξίας. Μόνο η φιλία σώζει. Και, ενίοτε, ο θαυμασμός για τη λεπτομέρεια. Τι άλλο είναι ο Οκτώβρης; Ολα τα σύμβολα των ημερών του, η βαρύτητά του, το θάρρος του να φυσάει και να τρέμει ο ίδιος. Η ερημία του παύει όταν στραγγαλίζεται η μελαγχολία μας, ημών, που γεννηθήκαμε εντός των ημερών του κι άλλων αγαπημένων που πέθαναν κάποιες νύχτες του. Για μας το λήρημά του και οι αποκοπές του, η κράσις του οίνου και οι οσμές της οργωμένης γης. Συγχωρήστε μας.

Ο πιο παράξενος τρόπος να επισκέπτεσαι το ξημέρωμα του χρόνου, της δικής σου απαρχής, αλλά είπαμε: τι θα ήμασταν χωρίς τον λόγο, την τέχνη; Η πραγματικότητα βοά από κυνισμό και ρεαλισμό· όζει από ολοκληρωτισμό. Για μια στιγμή εξορίζουμε (όχι εμείς, ο Οκτώβρης μας) τους -ισμούς και μπαίνουμε στον χορό της συλλογικότητας. Εκεί να μείνουμε, φωνάζαν τα παιδιά και οι τρελοί, ατάραχοι εμείς. Μπαίνουμε από ανάγκη μόνο, μ’ ένα «εγώ» να ασφυκτιά. Οταν παρέλθει η ανάγκη, όταν ξεπεραστεί, επιστρέφουμε στον γνωστό, μικρούλη εαυτό μας. Τι διάολο· τόσοι αιώνες μάς διδάσκουν να είμαστε μικρά μικρά «εγώ». Μόνο ο Οκτώβρης διαφωνεί.