ΒΕΡΟΛΙΝΟ Αποστολή: Φαμπιέν Περιέ

Ο Ράεντ Σάλεχ (στο κέντρο) ανάμεσα στους συνυποψήφιους του από το SPD για τη διαδοχή του δημάρχου Βερολίνου

Εχοντας μόλις φτάσει στη γιορτή της τοπικής οργάνωσης των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών (SPD) στην περιοχή του Σπαντάου στο Βερολίνο, ο Ράεντ Σάλεχ μοιράζει σφιγμένες υψωμένες γροθιές, φιλιά και καλές κουβέντες. Και πειράζει τον υπεύθυνο για το ψήσιμο, αρπάζοντάς του τα εργαλεία: «Φέρε, θα σου δείξω εγώ πώς φτιάχνονται πραγματικά τα λουκάνικα». Κι αυτός ο «σοσιαλδημοκράτης με γερμανικό διαβατήριο, αραβικής καταγωγής και μουσουλμάνος στο θρήσκευμα», όπως ο ίδιος παρουσιάζει τον εαυτό του, ξεκινά με απόλυτη φυσικότητα να γυρνάει απαλά τα παραδοσιακά γερμανικά «βουρστ», μέχρι να πάρουν το σωστό κόκκινο χρώμα.

Μέσα στη μέση της εκστρατείας του, η εικόνα αυτή μοιάζει δυνατή. Να είναι άραγε αυτή η κίνηση το απαραίτητο βήμα για να κερδίσει την καρδιά και τις ψήφους των Γερμανών; Μπορεί το Βερολίνο να εκλέξει για δήμαρχο κάποιον που γεννήθηκε το 1977 σε ένα χωριό δίπλα στη Ναμπλούζ, στην Παλαιστίνη; Ο Ράεντ Σάλεχ, που ζει στη Γερμανία από τότε που ήταν 5 χρόνων, φαίνεται ότι το πιστεύει.

Απέναντι στην ανηλεή πτώση της δημοτικότητάς του, εξαιτίας της διαρκούς αργοπορίας στην παράδοση του αεροδρομίου Βερολίνου–Μπράντεμπουργκ, ο Κλάους Βόβεραϊτ, πρώτος άρχων της πόλης από το 2001, αποφάσισε να εγκαταλείψει τη θέση του στις 11 Δεκέμβρη. Και άφησε στα μέλη του κόμματος, που έχει την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο του Βερολίνου, την επιλογή του διαδόχου του μέχρι τις δημοτικές εκλογές του 2016.

Τρεις έχουν θέσει υποψηφιότητα: ο Ράεντ Σάλεχ, πρόεδρος της ομάδας του SPD στο δημοτικό συμβούλιο του Βερολίνου, ο Μίκαελ Μέλερ, γερουσιαστής με ευθύνη την ανάπτυξη της πόλης και του περιβάλλοντος, και ο Γιαν Στες, επικεφαλής του τοπικού SPD. Τρία στελέχη, μία μόνο θέση. Στα μέλη του SPD μένει να αποφασίσουν στα μέσα του Οκτώβρη ποιος θα αναλάβει τα ηνία αυτής της πόλης-περιφέρειας των 3,4 εκατομμυρίων κατοίκων.

Στο Σπαντάου, ο Ράεντ Σάλεχ βρίσκεται στο κάστρο του. Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε εκεί το 1982, όταν κατόρθωσε να τη φέρει εκεί ο πατέρας του, που εργαζόταν ως μετανάστης. Ακριβώς απέναντι από το Κρέουζμπεργκ και το Νεουκέλν, όπου ζουν κυρίως Τούρκοι μετανάστες. Μεγάλωσε και σήμερα δηλώνει «ich bin in Berliner. Ich bin ein Berliner durch und durch» (σ.σ.: «Είμαι Βερολινέζος. Είμαι για τα καλά Βερολινέζος»).

Μπήκε στην πολιτική. Εμαθε τα γερμανικά, παρακινημένος από την καθηγήτριά του Χανέλορε Βολφ, που μετατράπηκε γι’ αυτόν, όπως λέει, «σε μοντέλο και σύμβολο». Σήμερα μπορεί να κάνει πλάκα με τις αναμνήσεις του: «Δεν ήξερα ούτε μία γερμανική λέξη όταν έφτασα. Στο αεροδρόμιο, η πρώτη λέξη που άκουσα ήταν “verboten” (σ.σ.: “απαγορεύεται”). Νόμιζα ότι σημαίνει “γεια”. Στις πρώτες μου βόλτες στη γειτονιά έλεγα εγκάρδια “verboten” σε όλον τον κόσμο. Η Χανέλορε Βολφ μού πρότεινε να μένω για μάθημα μετά το σχόλασμα για να καλύψω το έλλειμμά μου. Της οφείλω πολλά». Μερικές φορές, μάλιστα, είναι πιο Γερμανός από τους Γερμανούς.

Μελλοντικός δήμαρχος

Σήμερα μιλά τη γλώσσα τέλεια, έστω κι αν κάποιοι εξακολουθούν να τον χλευάζουν για την προφορά του. Η καθημερινή εφημερίδα Tageszeitung, ωστόσο, διαχωρίστηκε με ένα άρθρο με τον εύγλωττο υπότιτλο: «Ο Ράεντ Σάλεχ μπορεί να είναι ο μελλοντικός δήμαρχος Βερολίνου. Αρκετοί δημοσιογράφοι θεωρούν ότι μιλάει άσχημα γερμανικά. Κάνουν λάθος». Σε όλες τις ομιλίες του δίνει έμφαση στην ιστορία της χώρας και εκείνη του κόμματός του και κάνει ιδιαίτερη αναφορά στους Σοσιαλδημοκράτες που συνεισέφεραν στο να γραφτεί. Στο γραφείο του στο δημοτικό συμβούλιο δεσπόζει το πορτρέτο του Φρίντριχ Ελμπερτ ,«πατέρα της σοσιαλδημοκρατίας». Για το διαμερισματικό γραφείο του έχει επιλέξει ένα πορτρέτο του νεαρού Βίλι Μπραντ, του ανθρώπου «που είχε τη γενναιότητα να τσαλακωθεί για να ενθαρρύνει την προσέγγιση μεταξύ Δύσης και Ανατολής».

«Προσέγγιση». Η λέξη αποκτά μια ιδιαίτερη σημασία στο στόμα ενός ανθρώπου που επιστρέφει συχνά για διακοπές στο χωριό που γεννήθηκε, στη Δυτική Οχθη. Ωστόσο αυτός, που αυξάνει τις συναντήσεις και τις δηλώσεις του ενάντια στον αντισημιτισμό, δεν έχει γράψει ούτε γραμμή στην ιστοσελίδα του για την ισραηλοπαλαιστινιακή διένεξη. Κάνει πολιτική για την Περιφέρεια του Βερολίνου, δεν βρίσκεται εδώ «για να γράφει δοκίμια για αυτό το θέμα». Και προσθέτει: «Δεν ανέχομαι καμία αντισημιτική κουβέντα στο Βερολίνο. Είμαι πολύ χαρούμενος που αυτά τα τελευταία χρόνια πολλοί άνθρωποι, Εβραίοι στο θρήσκευμα, ξαναποκτούν εμπιστοσύνη στη ζωή στο Βερολίνο. Το ότι Εβραίοι ξανάρχονται, ανοίγουν ένα καφέ, δουλεύουν εδώ, είναι η σημαντικότερη φιλοφρόνηση που μπορεί να γίνει στο Βερολίνο. Για μένα είναι το σημάδι μιας πόλης ανοιχτής και ανεκτικής…».

Είκοσι πέντε χρόνια μετά την πτώση του Τείχους, θα γίνει με τη σειρά του το σύμβολο του ανοίγματος του Βερολίνου, όπως έγινε πριν από 13 χρόνια ο Κλάους Βόβεραϊτ, πρώτος δήμαρχος μιας ευρωπαϊκής πρωτεύουσας που δήλωσε δημόσια ότι είναι ομοφυλόφιλος; Επιστρέφει την ερώτηση: «Εσείς είστε έτοιμοι;». Και τη θέτει σε κάθε του ομιλία στα μέλη του κόμματος.

Τρία ζητήματα-φετίχ

Για να τους πείσει, όντας ο πρώτος που ανακήρυξε την υποψηφιότητά του, στρέφει την εκστρατεία του γύρω από τρία ζητήματα-φετίχ: εκπαίδευση, οικονομία, ενσωμάτωση. Αυτές οι λέξεις κάνουν αντήχηση στην προσωπική του ιστορία. Το σχολείο τού επέτρεψε την ενσωμάτωση. Αυτός το επαναλαμβάνει σε κάθε συγκέντρωση: «Η θέση των παιδιών είναι στους παιδικούς σταθμούς και όχι μπροστά στην τηλεόραση!».

Αν κάποιοι τον κατηγοριοποιούν ως έναν «αυτοδημιούργητο άνδρα», αυτός προτιμά να υπενθυμίζει τον ρόλο της εκπαίδευσης και τη διαδρομή του: «Δούλεψα σκληρά σε όλη μου τη ζωή. Ως παιδί, μοίραζα εφημερίδες. Από τα 16 μου ετοίμαζα μπέργκερ και τηγανητές πατάτες στην κουζίνα της αλυσίδας Mitrovski Fast Food». Μέχρι να γίνει στέλεχος αυτής της εταιρείας και να φτιάξει το 2005 μαζί με κάποιους φίλους του τη δική του επιχείρηση, τη Mandaro, ειδικευμένη στις εκτυπώσεις. Η εξέλιξή του σμίγει σχεδόν με αυτήν της επανενωμένης πόλης, που παρουσιάζει έναν ισχυρό οικονομικό δυναμισμό, που στεγάζει μια σειρά από start-up. Την ίδια στιγμή, όμως, το παρελθόν του τον σπρώχνει να παλέψει ενάντια στις διευρυνόμενες ανισότητες μιας πόλης που μετρά 10,8% ανέργους, ένα μεγάλο μέρος των οποίων τουρκικής καταγωγής. «Η πόλη μεγαλώνει. Η ανάπτυξή της είναι εκπληκτική. Αλλά από αυτό δεν κερδίζουν όλοι. Είναι πολλοί αυτοί που δεν έχουν πλέον τα μέσα για να ζήσουν στο Βερολίνο ή δεν έχουν καμία προοπτική. Αυτό δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορο τον Σοσιαλδημοκράτη που είμαι», μας λέει.

«Εμείς οι σοσιαλδημοκράτες οφείλουμε να γράψουμε τις δικές μας ιστορίες κοινωνικής ανόδου. Δεν είναι δυνατόν να εξαρτάται το μέλλον των νέων από τον τόπο καταγωγής τους», τονίζει. Ο στόχος του στελέχους αυτού του SPD από το 1995, ένα κόμμα στο οποίο ανελίχθηκε σταθερά, πριν μπει το 2006, στο συμβούλιο της πόλης–περιφέρειας: να αναπτύξει τη συνύπαρξη, να κάνει την πρωτεύουσα «ένα ευρωπαϊκό παράδειγμα ενσωμάτωσης» και την ίδια στιγμή να «βάζει ξεκάθαρους κανόνες»: σεβασμός του άλλου, από τους εκπαιδευτικούς και κυρίως από την αστυνομία.

Θέλει να χτίσει γέφυρες, με τον ίδιο τρόπο που ήδη το κάνει με την Παλαιστίνια σύζυγό του, όντας πατέρας δύο παιδιών, μεγαλωμένα στο γλωσσικό περιβάλλον και των δύο γονέων, γερμανικό και αραβικό, ή στις οργανώσεις που συμμετέχει, την περιφέρειά του, το κόμμα του.

«Είναι έτοιμος!»

Στο τέλος των συγκεντρώσεων και των συζητήσεων της εκστρατείας, είναι πολλά τα μέλη που τον χειροκροτούν, του ζητούν να συγκρουστεί με τα πάντα και υποστηρίζουν ότι βάζει τις σωστές θεματικές στην εκστρατεία. Πριν από λίγο καιρό, ένα μέλος από το κοινό πήρε τον λόγο: «Ξέρετε τι θα πει Ράεντ στα αραβικά; Αυτός που διοικεί!». Αυτή η διευκρίνιση είναι ευλογημένο ψωμί για τον πιο νέο ανάμεσα στους υποψήφιους, καθώς μια συζήτηση που γίνεται ψιθυριστά ανάμεσα στα μέλη θέτει το ερώτημα: αν επιλεχθεί από τα μέλη του SPD, θα εκλεγεί μετά στις δημοτικές εκλογές που θα γίνουν σε δύο χρόνια; Και κάπως έτσι, κάποιοι, βρίσκουν έναν καλό λόγο για να μην τον ψηφίσουν στις εσωτερικές εκλογές. Ο Ράεντ Σάλεχ ωστόσο έχει κερδίσει σε κάθε περίπτωση έναν γύρο επίδειξης ισχύος.

Καθημερινές εφημερίδες και τηλεοράσεις της χώρας και του εξωτερικού -ιδιαίτερα ισραηλινές- φιλοτεχνούν το πορτρέτο του. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τους ανταγωνιστές του. «Καμιά φορά νιώθω λίγο σαν παγοθραυστικό. Κάποιος που σπάει τον πάγο, αλλά ταυτόχρονα ανοίγει δρόμο και στους επόμενους να περάσουν», λέει χαμογελώντας. Και όταν ρωτάμε αν η Γερμανία θα είναι ποτέ έτοιμη να δεχτεί έναν Παλαιστίνιο για καγκελάριο, απαντά περισσότερο με το βλέμμα παρά με τα λόγια: «Εγώ είμαι υποψήφιος δήμαρχος Βερολίνου».

Περιμένοντας την ετυμηγορία της 18ης Οκτωβρίου, ο εθνικός και ο διεθνής Τύπος -ιδιαίτερα ο ισραηλινός- τον παρακολουθεί. Μια μεγάλη καθημερινή εφημερίδα της Γερμανίας, μάλιστα, το ανακοίνωσε ήδη: «Είναι έτοιμος!»