Αποστολή στη Γάζα, Χρυσόστομος Λουκάς – Φωτογραφίες: Μιχάλης Καραγιάννης, Χρυσόστομος Λουκάς

Ο Μοάντ δεν ξεκολλάει από πάνω μου. Με έχει τρελάνει. Θέλει οπωσδήποτε να γίνουμε φίλοι. Αρπάζει το κινητό μου, μπαίνει στον λογαριασμό μου στο Facebook, κάνει αίτημα φιλίας στον δικό του και έπειτα αποδέχεται το αίτημα. Ετσι γρήγορα -με συνοπτικές διαδικασίες- γίναμε φίλοι και στο Facebook!

Ο εννιάχρονος Μοάντ είναι από τυχερά παιδιά στη Γάζα. Από καλή οικογένεια στην πόλη της Γάζας που δέχτηκε συγκριτικά λίγα πλήγματα. Η οικογένειά του μπορεί να ξοδεύει για πετρέλαιο ώστε το σπίτι να έχει ρεύμα μέσω γεννήτριας περισσότερες από τις έξι ώρες που έχουν τα νοικοκυριά στην ευρύτερη περιοχή. Ο τρίτος αυτός πόλεμος μέσα σε έξι χρόνια κατέστρεψε ό,τι είχε απομείνει από υποδομές, ανάμεσά τους και το εργοστάσιο ηλεκτρισμού. Οι κυλιόμενες και πολύωρες διακοπές ρεύματος είναι απαραίτητες και όποιος έχει χρήματα για να συμπληρώσει ρεύμα με γεννήτρια είναι τυχερός. Εκτός από το υψηλό κόστος του καυσίμου, ο αποκλεισμός κάνει το πετρέλαιο και δυσεύρετο.

Ο Μοάντ είναι πάρα πολύ χαρούμενος που ήρθαν μουσαφιριά στο σπίτι. Στην πολύ μεγάλη γιορτή του Εϊντ, ανοίγεις το σπίτι σου σε φίλους, γνωστούς και αγνώστους για να κεράσεις καφέ και τσάι. Είναι και αργία για τα σχολεία -που ούτως ή άλλως υπολειτουργούν λόγω των βομβαρδισμών-, οπότε ο μικρός έχει βρει ευκαιρία να είναι με ανθρώπους που ήρθαν από μακριά. Μακριά όσο η Ελλάδα, αλλά αυτό σημαίνει αποκλεισμός: όλοι και όλα είναι μακριά από σένα.

Τελευταία ημέρα που η αποστολή μας επέστρεφε στο Κάιρο, χαράματα, ο Μοάντ ξύπνησε στις έξι για να έρθει να μας δει για τελευταία φορά πριν πάει σχολείο. Του υποσχέθηκα ότι «θα ξανάρθω σύντομα». Ισως με καράβι…

Το ανεξήγητο χαμόγελο

Αυτή η φωτογραφία έρχεται με οδηγίες θέασης. Φαινομενικά, νέοι ψαράδες στη Γάζα ψαρεύουν χαμογελαστοί στον φακό, στην παραλία, μια ωραία ημέρα τώρα που οι εχθροπραξίες τελείωσαν. Δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα…

Αυτό που βλέπετε είναι ο αποκλεισμός των Παλαιστινίων της Γάζας. Οι ψαράδες δεν μπορούν να ανοιχτούν πέρα των τριών ναυτικών μιλίων, καθώς το Ισραήλ τούς έχει αποκλείσει. Πολλοί ψαράδες έχασαν τις βάρκες τους στους βομβαρδισμούς.

Τα παιδιά, λοιπόν, αναγκάζονται να ψαρεύουν από την παραλία, όπου δεν υπάρχει ψάρι. Οσοι συνάδελφοί τους έχουν ακόμη βάρκες ανοίγονται μέχρι το λιμάνι της Γάζας, πάλι με φτωχή ψαριά.

Εάν υπάρχει κάτι ανεξήγητο στη φωτογραφία, είναι αυτό το χαμόγελο. Το έχουν όλοι οι Παλαιστίνιοι και δεν είναι η χαρά τους που βλέπουν ξένους, ούτε ποζάρουν στον φακό. Είναι το χαρακτηριστικό αυτού του ιδιαίτερου λαού, που το Ισραήλ με τόσους βομβαρδισμούς δεν κατάφερε να σβήσει. Εδώ η αντίσταση είναι απλώς καθημερινότητα και μέσα σ' αυτήν, πάρα τις αντιξοότητες, τα παιδιά της Γάζας μπορούν και χαμογελούν.

Ετοιμόρροπα

Στη Σετζάγια δεν έχει μείνει τίποτα όρθιο, κυριολεκτικά. Η περιοχή δέχτηκε ανελέητο βομβαρδισμό από το Ισραήλ και όσοι γλίτωσαν παραμένουν σήμερα, δυο μήνες μετά τον πόλεμο, άστεγοι. Οπου υπάρχουν χαλάσματα που στέκονται ακόμα, σε κάθε μισογκρεμισμένο σπίτι, ακόμη κατοικούν άνθρωποι που δεν έχουν πού να μείνουν. Στα σχολεία-καταφύγια δεν υπάρχει άλλος χώρος, ενώ λόγω του αποκλεισμού δεν έχουν έρθει ούτε κοντέινερ για τους άστεγους.

Η πολυκατοικία στην Μπέιτ Χανούν παραμένει όρθια και κάποιες οικογένειες έχουν στρώσει στα δωμάτια χαλιά και στρώματα. Τα χτυπήματα φαίνεται πως ήταν συνεχόμενα, ενώ δεν υπάρχει τοίχος χωρίς θραύσματα. Αυτό ισχύει για όλα τα βομβαρδισμένα κτίρια στη Γάζα. Βόμβες, που σκοπό έχουν όχι απλώς να ανατινάξουν έναν τοίχο αλλά και να μη μείνει κανείς ζωντανός στον χώρο.

Μπέιτ Χανούν. Και σ' αυτήν την πολυκατοικία μένει ακόμα κόσμος. Το κτίριο είναι εμφανώς ετοιμόρροπο. Τις ημέρες της αποστολής, στο Ντουμπάι συνεδρίαζαν κατασκευαστικοί κολοσσοί που περιμένουν το πράσινο φως για την ανοικοδόμηση της Γάζας. Ακόμη και σ' αυτό το επίπεδο οι διαφωνίες για το ποιος θα χτίσει τι και σε ποιον θα δοθούν τα χρήματα πρυτάνευσαν και δεν ελήφθη καμία απόφαση. Λίγες ημέρες μετά, το διεθνές συνέδριο δωρητών στο Κάιρο υποσχέθηκε 5,4 δισ. δολ για την ανοικοδόμηση, με τη μεγαλύτερη προσφορά (ένα δισ. δολάρια) να έρχεται από το Κατάρ που στηρίζει τη Χαμάς. Πώς πραγματικά θα δοθεί το χρήμα της ανοικοδόμησης όταν η Αίγυπτος και το Ισραήλ επιθυμούν την αποδυνάμωση της Χαμάς, μένει να φανεί…

Βreak-dance μέσω… You Tube

Εδώ υπάρχει μια σπουδαία ιστορία. Ο 22χρονος Αχμεντ, nom de guerre… Shaark, γεννήθηκε στην Σ. Αραβία, όπου δούλευε ο πατέρας του, και ξεκίνησε τη σχολή break-dance της Γάζας το 2004 με στόχο να φέρει στα παιδιά της γειτονιάς έναν άλλο τρόπο έκφρασης. Ο Shaark έμαθε break-dance μέσω… You Tube, αλλά όπως βλέπει κανείς τα καταφέρνει εξαιρετικά καλά και σήμερα η σχολή του έχει δεκάδες παιδιά, αγόρια και κορίτσια, που μαθαίνουν να εκφράζονται με την ένταση του χορού αυτού.

Οι φιγούρες τους, τα ακροβατικά τους μιλούν για τον πόλεμο, τους παράνομους εβραϊκούς οικισμούς, για την ελευθερία.

Δεν ήταν εύκολο στην αρχή, εξηγεί ο Shaark. Ολοι στη Γάζα, όχι μόνο η συντηρητική Χαμάς, επέκριναν το είδος αυτό χορευτικής έκφρασης ως δυτικο-φερμένο, ξένο ως προς τις παραδόσεις και ακατανόητο. Εδώ ο κόσμος έχει άλλα προβλήματα, του έλεγαν.

Δύο μέρες μαζί με τον Shaark και καταλαβαίνεις ότι το παιδί είναι πολύ μπροστά. Με πείσμα και με τα χρόνια, κερδίζοντας όλο και πιο πολλούς πρόθυμους μαθητές, έγινε γνωστός από τα ξένα ΜΜΕ που ανακάλυπταν ότι στην αιματοβαμμένη άμμο της Γάζας κάποια τρελαμένα παιδιά κάνουν break dance.

Ετσι κάπως, και όταν έγινε κατανοητό στους ντόπιους ότι πρόκειται για χορό… αντιστασιακού περιεχομένου, η σχολή του Shaark έγινε αποδεκτή.

«Η αστυνομία της Χαμάς όταν βλέπει αγόρια και κορίτσια μαζί να χορεύουν δεν σε επιπλήττει;» ρωτάμε. «Δεν ασχολούμαι μαζί τους, δεν ασχολούνται μαζί μου» απαντά.

Ο Shaark δεν έχει ανάγκη από δημοσιότητα. Τους έχει κάνει αφιέρωμα και το «TIME». Από επιγονατίδες και περικάρπια έχει ανάγκη στη σχολή λόγω του αποκλεισμού. «Ούτε ένα cd μουσικό δεν μπορεί να έρθει εδώ με ταχυδρομείο» εξηγεί.

Πού χορεύετε, εδώ, στον προσφυγικό καταυλισμό στη Χαν Γιούνες, σε ποιους χώρους; «Χορεύουμε στη Γάζα για τη Γάζα» απαντά. «Θέλουμε να ενωθούμε με τα αδέρφια μας στη Δυτική Οχθη και να πάμε του χρόνου στη Γαλλία ή σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Χρειαζόμαστε μόνο μια πρόσκληση»…

Η σκια…

Ο «Μαχμούτ» είναι κάτω των 25. Δεν τον βλέπετε, γιατί δεν μας αφήνει ούτε τη σκιά του να φωτογραφήσουμε, εξ ου και η «καλλιτεχνική» απεικόνιση. Ο μόνος λόγος που τον συναντήσαμε, ήταν η τύχη. Ηρθε να δει τους συγγενείς του στο Εϊντ και έτυχε να βρισκόμαστε στο σπίτι τους.

Ο Μαχμούτ σ' αυτόν τον πόλεμο ήταν αρχηγός ομάδας αντίστασης. Δεν μας λέει φυσικά σε ποια, αν και το μούσι του προδίδει ότι ήταν σε ισλαμική ομάδα. Για να τον πείσω να μου μιλήσει του λέω ότι είμαι κι εγώ εκπαιδευμένος στα όπλα από τη στρατιωτική μου θητεία. Με ρωτάει για το τουφέκι G-3 και του λέω πόσο ευθυτενή τροχιά έχει η βολή του. Συμφωνεί και μου λέει ότι το Καλάσνικοφ ρίχνει με καμπύλη τροχιά.

«Εσύ τι όπλο χρησιμοποίησες στον πόλεμο;» Γελάει… «Welcome, welcome» μου λέει. Οταν φτάσαμε στο τσάι ήταν πιο χαλαρός. «Μπήκαμε από εδώ, όλο ευθεία, και φτάσαμε στα σύνορα [με το Ισραήλ]. Κατάφερε η ομάδα μου να προωθηθεί 150 μέτρα μέσα στο Ισραήλ» μας λέει με υπερηφάνεια. «Μέσω τούνελ;» ρωτάμε. «Οχι, από εδώ όλο ευθεία, με τα πόδια, το βράδυ».

«Θες να σου πω ένα αστείο; Οταν περάσαμε τα σύνορα ένας από την ομάδα μου, λίγο πιο μικρός, δείλιασε. Μου λέει ότι αποφάσισε να μη μας ακολουθήσει γιατί είναι ερωτευμένος και θέλει να ζήσει για να δει το κορίτσι του. Του λέω ότι αν γυρίσει την πλάτη και φύγει θα τον σκοτώσω εγώ ο ίδιος. Εάν έφευγε, θα διαλύονταν όλη η ομάδα. Τελικά έμεινε μαζί μας. Λίγο μετά, το παιδί στάθηκε ακριβώς δίπλα μου για να δέσει το κορδόνι του. Εκείνη τη στιγμή πέφτει ένας όλμος κοντά μας και τον βλέπω να πέφτει νεκρός. Εγώ γέμισα αίματα γιατί είχε ανοίξει το κεφάλι μου». Μου έδειξε τα ράμματα.

«Και δεν γύρισε ποτέ, ε;» του λέω. «Welcome, welcome!» μου απαντά και μου δείχνει ένα ραγισμένο RPG.

………………………………………….

Μόνο τα απαραίτητα

Ο Ζιντάν δεν είναι φίλος· είναι αδελφός. Μου λέει «σκέφτεσαι πολύ εσύ». «Μην βάλεις και στοίχημα» του απαντώ. «Εσύ τι σκέφτεσαι, πες μου. Τι κάνουμε εδώ;» Είμαστε σε σχολείο του ΟΗΕ που κρίθηκε ακατάλληλο για τους μαθητές λόγω βομβαρδισμού, στην περιοχή Τζόχαρντικ. Το Ισραήλ απέχει μόλις ενάμισι χιλιόμετρο. Μεγάλη καταστροφή. Ο Ζιντάν εργάζεται σήμερα στην Ερυθρά Ημισέληνο της Παλαιστίνης και εδώ μοιράζει ανθρωπιστικό υλικό στους πληγέντες των βομβαρδισμών που έμειναν χωρίς σπίτια.

Στρώματα, ρύζι, λάδι, κουβέρτες – τα απαραίτητα. Πιο δίπλα, η UNICEF στήνει σκηνή για να έρθουν αύριο οι μαθητές για μάθημα.

Ο Ζιντάν είναι ένα γεροδεμένο παιδί, σχεδόν ανέκφραστο, που αποπνέει κάτι το άγριο. Εχει πολύ ταλαιπωρημένο βλέμμα, μια στενοχώρια. «Τι έκανες πριν δουλέψεις στην ανθρωπιστική οργάνωση;» «Ημουν φρουρός στις φυλακές. Οταν όμως έγινε η διάσπαση [Χαμάς στη Γάζα, Φατάχ στη Δ. Οχθη] τους είπα ότι εγώ δεν φυλακίζω Παλαιστίνιους». Από ανθρωποφύλακας σε ανθρωπιστική οργάνωση δηλαδή…

Ο Ζιντάν έχει δύο μικρά παιδιά και ονειρεύεται μια μέρα να έρθει να σπουδάσει στην Κρήτη. «Θα σου αρέσει -του λέω-, έχει και φοίνικες!» «Το ξέρω» μου απαντά. Ο Ζιντάν δεν είναι φίλος· είναι αδελφός.