Toυ Φώτη Παπούλια

Τα σύμβολα διαδραμάτισαν τον δικό τους πρωτεύοντα ρόλο στην ιστορία του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Η πρόσφατη «αποκαθήλωση» του σφυροδρέπανου από το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα επαναφέρει στην επικαιρότητα την ιστορία των συμβόλων, ειδικά εκείνων που στο όνομά τους χτίστηκαν ιδεολογίες, γράφτηκαν λαμπρές αλλά και μαύρες σελίδες της Ιστορίας και συνεπήραν στο όνομα του ονείρου επαναστάσεις και «επαναστάσεις».

Το «σφυροδρέπανο», το σφυρί σύμβολο της εργατικής τάξης και το δρεπάνι σύμβολο των αγροτών, μαζί με το αστέρι που συμβόλιζε την καθοδηγητική δύναμη του κόμματος αλλά και τη γροθιά του εργάτη κόσμησαν τη σημαία της ΕΣΣΔ από το 1922 μέχρι το 1991.

Ομως η Ιστορία προχωρά ανεξάρτητα από συναισθηματισμούς και ηρωισμούς και τα σύμβολα ακολουθούν τη μοίρα όχι εκείνων που τους έδωσαν την ορμή αλλά εκείνων που τα μετέτρεψαν σε «καθεστώς». Πού έχει απομείνει σήμερα το σφυροδρέπανο ως σύμβολο και ποια κόμματα εξακολουθούν να το περιβάλλουν με σεβασμό;

Στη Ρωσία το KKPO ( Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσικής Ομοσπονδίας), το μεγαλύτερο από τα εννέα Κομμουνιστικά Κόμματα, διατηρεί ως έμβλημά του το σφυροδρέπανο, όπως και τα υπόλοιπα οκτώ σε διάφορες παραλλαγές.

Στα καθ' ημάς το ΚΚΕ έχει υποκύψει στη γοητεία του σφυροδρέπανου, του ηρωικού συμβόλου της μεγάλης σοσιαλιστικής επανάστασης, όπως και η ΚΟΕ… εκ των συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ–ΕΚΜ.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας διατηρεί στη σημαία του το σφυροδρέπανο, όπως και το γειτονικό Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα όπου το σφυροδρέπανο απεικονίζεται με τα πορτογαλικά εθνικά χρώματα, το κόκκινο και το πράσινο. Οι γείτονές μας Ιταλοί του PCI, που φέτος γιορτάζουν τα 92χρόνια τους, παρά το ευρωκομμουνιστικό ρεύμα δεν το έχουν αποκαθηλώσει.

Αντίθετα, οι Βρετανοί με το… φλεγματικό χιούμορ που διαθέτουν έχουν δύο σύμβολα: το κλασικό σφυροδρέπανο αλλά και ένα περιστέρι που στο ένα φτερό του «κουβαλάει» το σφυρί. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ηνωμένων Πολιτειών έχει πρωτοτυπήσει: το σφυρί περιβάλλεται από το δρεπάνι και ένα γρανάζι με το αρκτικόλεξο CPUSA στην όψη του σφυριού.

Οι Νορβηγοί Κομμουνιστές, το NKP, διατηρούν το σφυροδρέπανο αν και συγκεντρώνουν αναιμικά ποσοστά, όπως και οι Κομμουνιστές της Δημοκρατίας της Μολδαβίας PCRM, μόνο που μαζί με το σφυροδρέπανο απεικονίζεται και ένα ανοιχτό βιβλίο, πιθανόν το «Κεφάλαιο» του Μαρξ. Η σημαία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιρλανδίας θυμίζει… λίγο από ΠΑΣΟΚ. Μισός ήλιος με εννέα ακτίνες, και εντός του το σφυροδρέπανο σε κόκκινο-κίτρινο χρώμα.

Το πεντάκτινο αστέρι και στη μέση το σφυροδρέπανο είναι το έμβλημα του Κομμουνιστικού Κόμματος Σλοβακίας, ενώ εκείνου του Αγίου Μαρίνου εντός κύκλου σφυροδρέπανο με ένα άστρο. Οι Σουηδοί Κομμουνιστές προτιμούν το γρανάζι με τα αρχικά SKP, ενώ οι γείτονές μας Τούρκοι σύνθεση με μισό γρανάζι, το σφυρί και ένα αστέρι. «Κλασικοί» οι Κομμουνιστές της ΠΓΔΜ, έχουν το πεντάκτινο αστέρι εντός παραλληλόγραμμου πλαισίου, ενώ οι Βέλγοι (της Βαλονίας) «παίζουν» με το σφυροδρέπανο που σχηματίζει το P και δίπλα το C (PC). Πρωτότυπο το έμβλημα του κυπριακού ΑΚΕΛ, το σιδερένιο χέρι του εργάτη που κρατά το σφυρί και περικλείεται από στάχυα με την ημερομηνία ίδρυσης (1926).

Στην Αφρική η Αγκόλα παραλλάσσει το ιστορικό σύμβολο με γρανάζι, αστέρι, χαντζάρα που συνθέτουν τη σημαία της σε φόντο κόκκινο και μαύρο. Το κόκκινο συμβολίζει το αίμα που χύθηκε για την ανεξαρτησία από τους Πορτογάλους το 1957 και το μαύρο την ήπειρο. Παραλλαγή εμφανίζει και η σημαία του κόμματος της Μοζαμβίκης όπου στο αστέρι χιαστί εμπλέκονται ένα οπλοπολυβόλο και μια τσάπα.

Το σφυροδρέπανο «πετάει» ακόμα και σήμερα, αφού η ρωσική αεροπορική εταιρεία «Αεροφλότ» το διατηρεί σε σύνθεση με τα φτερά του Ικαρου. Οι Γάλλοι Κομμουνιστές επέλεξαν το πεντάκτινο αστέρι γιατί «συμβολίζει την ευρωπαϊκή ενοποίηση». Μπορεί όμως να κάνουν λάθος… γιατί το πεντάκτινο αστέρι θα εξακολουθεί να συμβολίζει τη γροθιά του εργάτη…