Του Γιώργου Τσιάρα
Ο Μπεν Μπράντλι στο θρυλικό γραφείο του στην Washington Post, στα μέσα της δεκαετίας του ’70
Πέθανε χθες σε ηλικία 93 χρόνων ένας από τους διασημότερους δημοσιογράφους όλων των εποχών, ο Μπεν Μπράντλι – ο θρυλικός διευθυντής σύνταξης της Washington Post, την εποχή που η αμερικανική εφημερίδα «ξετίναξε» το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ και στην ουσία έριξε μόνη της την κυβέρνηση του Ρίτσαρντ Νίξον.
Η ζωή του, ένα μυθιστόρημα με πολλές χρυσές σελίδες, αλλά και «γκρίζες», σκοτεινές πλευρές: γεννημένος σε μια πλούσια οικογένεια, πέρασε τα πρώτα του χρόνια πολυτελώς, αλλά ο πατέρας του έχασε όλη του την περιουσία στο κραχ του 1929. Παρ’ όλα αυτά ο νεαρός Μπεν κατάφερε να πάρει πτυχίο κλασικών σπουδών από το Χάρβαρντ. Οταν ξέσπασε ο πόλεμος, κατατάχθηκε στο ναυτικό και πήρε μέρος σε όλες τις μεγάλες ναυμαχίες και αποβάσεις στον Ειρηνικό, ώς το 1945. Κατόπιν έπιασε δουλειά ως ρεπόρτερ σε μια εφημερίδα του Νιου Χαμσάιρ και σύντομα πήρε «μεταγραφή» για την Washington Post, όπου γνωρίστηκε με τον εκδότη Φίλιπ Γκρέιχαμ.
Ο καλά «δικτυωμένος» Γκρέιχαμ του εξασφάλισε το 1951 το πόστο του ακόλουθου Τύπου στην αμερικανική πρεσβεία στο Παρίσι. Τότε φέρεται να απέκτησε ο Μπράντλι τις πρώτες προσβάσεις στις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, ως εργαζόμενος στην υπηρεσία προπαγάνδας USIE, ένα «παρακλάδι» της CIA στο οποίο εργάζονταν πολλοί δημοσιογράφοι «κατασκευάζοντας» ψυχροπολεμικές ειδήσεις για τα διεθνή ΜΜΕ. Μάλιστα στο Παρίσι συνεργάστηκε στενά με τον διαβόητο αρχικατάσκοπο Τζέιμς Τζίζους Αγκλετον.
Σύμφωνα με επίσημα έγγραφα, ο Μπράντλι ξεχώρισε συντονίζοντας την προπαγάνδα στα ευρωπαϊκά μίντια για την πολύκροτη δίκη και την εκτέλεση του ζεύγους Ρόζενμπεργκ, το 1952-53. Στη συνέχεια προσλήφθηκε από το Newsweek, όπου κάλυψε για χρόνια «ευαίσθητα» πολιτικά θέματα, συχνά σε «συντονισμό» με διάφορες «μαύρες» επιχειρήσεις της CIA. Μάλιστα το 1957 η γαλλική κυβέρνηση τον απέλασε από τη χώρα, ύστερα από ένα «περίεργο» ρεπορτάζ για τη δράση του αντάρτικου FLN στην Αλγερία.
Αναλαμβάνοντας υπεύθυνος του πολιτικού ρεπορτάζ του Newsweek, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο Μπράντλι έγινε στενός φίλος με τον τότε γερουσιαστή –και μετέπειτα δολοφονηθέντα πρόεδρο των ΗΠΑ- Τζον Κένεντι. Παρέμεινε στο περιοδικό ώς το 1965, οπότε μεταπήδησε ως αρχισυντάκτης στην Post, για να γίνει διευθυντής σύνταξης το 1968: εκεί παρέμεινε ώς τη συνταξιοδότησή του, το 1991. Η μεγάλη σύγκρουση της Post με την κυβέρνηση Νίξον ξεκινά το 1971 με τη δημοσίευση (σε συνεργασία με τους N.Y. Times) των περίφημων «Pentagon Papers», που αποκάλυψαν –μεταξύ άλλων- για πρώτη φορά τους μυστικούς βομβαρδισμούς σε Λάος και Καμπότζη.
Εναν χρόνο αργότερα, δύο νεαροί ρεπόρτερ, ο Μπομπ Γούντγουορντ και ο Καρλ Μπερνστάιν, άρχισαν να ξετυλίγουν δειλά το κουβάρι του σκανδάλου με τη διάρρηξη στην έδρα των Δημοκρατικών στο μέγαρο Γουότεργκεϊτ από «κλιμάκιο» παρακρατικών πρακτόρων, με εντολή και χρήματα του Λευκού Οίκου. Ο Νίξον έκανε τα πάντα για να σταματήσει την έρευνα της Post, η οποία όμως διέθετε ένα κρυφό χαρτί – τον περίφημο πληροφοριοδότη «Βαθύ Λαρύγγι», που δεκαετίες αργότερα αποκαλύφθηκε πως ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος του FBI.
Ηταν το ρεπορτάζ του αιώνα και μία από τις –δυστυχώς όλο και πιο «αραιές» έκτοτε, στις ΗΠΑ και όχι μόνον- αποδείξεις τού τι μπορεί να κάνει η «τετάρτη εξουσία», όταν λειτουργεί ανεξάρτητα από τις άλλες τρεις. Πιέσεις, απειλές, μηνύσεις, εκβιασμοί – τίποτε δεν έκαμψε την αποφασιστικότητα του Μπράντλι και της ομάδας του. Και δικαιώθηκαν: δύο χρόνια μετά, ο Νίξον αναγκάστηκε να παραιτηθεί ατιμασμένος, ενώ αρκετοί στενοί συνεργάτες του κατέληξαν στη φυλακή. Η αποκάλυψη του σκανδάλου χάρισε στην εφημερίδα το βραβείο Πούλιτζερ – και στον Μπράντλι, έναν άνθρωπο που όπως προείδαμε είχε αρκετές «σκοτεινές» διασυνδέσεις, μια θέση στο πάνθεον της αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας.
