Τα «αγορίστικα» συμβάλλουν στην προετοιμασία των παιδιών για τη μελλοντική ένταξη στον κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας, καθώς και για υψηλού κύρους επαγγέλματα. Αντίθετα, τα «κοριτσίστικα» έχουν αρνητική επίπτωση στην ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για τις φυσικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά

Ο μεγάλος βαθμός έμφυλων παιχνιδιών που κυκλοφορούν σήμερα είναι αποτέλεσμα των στρατηγικών μάρκετινγκ των σχεδιαστών παιχνιδιών και των εμπόρων, μια και είναι πιο επικερδής η δημιουργία δύο ξεχωριστών αγορών

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Του Νίκου Φωτόπουλου

Τα παιχνίδια δεν είναι τόσο αθώα όσο νομίζουμε! «“Κοριτσίστικα – αγορίστικα” ή “ουδέτερα ως προς το φύλο” παιχνίδια;» είναι το θέμα μιας πολύ ενδιαφέρουσας επιστημονικής ανακοίνωσης, που θα πραγματοποιηθεί αύριο στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο συνεδρίου που συνδιοργανώνουν το Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, σε συνεργασία με την Παιδαγωγική Σχολή και το Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τα δεδομένα που θα παρουσιαστούν στην ανακοίνωση, τα παιχνίδια, ως πολιτισμικά προϊόντα, είναι έμφυλα, δηλαδή εμπεριέχουν και μεταδίδουν ιδεολογικά μηνύματα σχετικά με το φύλο. Συγκεκριμένα, αυτά που προορίζονται κυρίως για τα αγόρια είναι όπλα, οχήματα, φιγούρες δράσης και δίνουν έμφαση στη βία, στην επιθετικότητα και στον ανταγωνισμό.

Τα παιχνίδια που προορίζονται κυρίως για τα κορίτσια επικεντρώνονται στις δεξιότητες ανατροφής, στις οικιακές δραστηριότητες και έχουν σχέση με την ελκυστική εμφάνιση, προωθούν ένα συγκεκριμένο πρότυπο ομορφιάς, ενώ, παράλληλα, διδάσκουν στα κορίτσια πόσο σημαντική είναι η εμφάνιση για την κοινωνική αποδοχή.

Αυτό μπορεί να θεωρηθεί επιζήμιο για τη διαμόρφωση των στόχων της ζωής τους και τις μελλοντικές προοπτικές τους, τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική ζωή, και έχουν αρνητική επίπτωση στην ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για τις φυσικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά, επισημαίνουν οι ειδικοί.

Τα «αγορίστικα» παιχνίδια προετοιμάζουν τα παιδιά για τον «πραγματικό κόσμο» και συμβάλλουν στην προετοιμασία για τη μελλοντική ένταξη στον κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Μέσα από τα παιχνίδια τους, τα αγόρια μαθαίνουν την περιπέτεια και τη φυσική δραστηριότητα έξω από το σπίτι, καθώς και για υψηλού κύρους επαγγέλματα.

Εντυπωσιακό είναι το γεγονός, υποστηρίζει η ανακοίνωση, ότι η έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών που υπάρχει σήμερα στα καταστήματα παιχνιδιών είναι πολύ μεγαλύτερης έκτασης από αυτήν που παρατηρήθηκε κατά τον 20ό αιώνα, γεγονός παράδοξο με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στον τομέα της ισότητας των φύλων.

Μια βόλτα σε καταστήματα παιχνιδιών ή σε τμήματα παιχνιδιών στα πολυκαταστήματα, λένε οι ερευνητές, εκπλήσσει καθώς, πολύ συχνά, τα παιχνίδια παρουσιάζονται ως κατάλληλα «για αγόρια» ή «για κορίτσια» και συνήθως δεν υπάρχουν χώροι για «ουδέτερα ως προς το φύλο» παιχνίδια, πωλούνται σε διαφορετικά τμήματα ή ορόφους, έχουν διαφορετικό περιτύλιγμα και χρώμα, διαφορετικές απεικονίσεις και λεζάντες.

Η συσκευασία του παιχνιδιού, η τοποθέτησή του στα σημεία πώλησης και η διαφήμιση διδάσκουν στα παιδιά τα έμφυλα στερεότυπα. Το ίδιο συμβαίνει και στις διαδικτυακές πύλες για τα παιδικά παιχνίδια.

Αυτό έχει αποτέλεσμα, εκτός από την αναπαραγωγή έμφυλων στερεοτύπων, να μη δίνουν τη δυνατότητα σε όλα τα παιδιά να αποκτήσουν μεγαλύτερο εύρος εμπειριών και δεξιοτήτων, περιορίζοντας τις δυνατότητες ολόπλευρης ανάπτυξής τους, την εκπαιδευτική επιτυχία και τις επαγγελματικές τους επιλογές, αργότερα.

«Το γεγονός ότι δεν παρέχεται, τις περισσότερες φορές, στα αγόρια η ευκαιρία να εξασκηθούν στον ρόλο της φροντίδας αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές επιπτώσεις του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών. Εξ αυτού τίθενται εύλογα ερωτήματα. Πώς περιμένουμε να υπάρχει καταμερισμός των οικιακών ευθυνών και της ανατροφής των παιδιών και να επιτευχθεί στην πράξη η συμφιλίωση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής, αν αυτό δεν αφορά άνδρες και γυναίκες; Πώς θα ενθαρρυνθούν οι άνδρες να συμμετέχουν στην καθημερινότητα της φροντίδας των παιδιών, να κάνουν χρήση των μέτρων εναρμόνισης της οικογενειακής και εργασιακής ζωής -ιδιαίτερα σε μια περίοδο με σημαντικές κοινωνικοπολιτισμικές αλλαγές στον κόσμο και μεταβολές στην οικογένεια, που επιβάλλουν επανεξέταση του νοήματος και του τρόπου παροχής φροντίδας, της μητρότητας και ιδιαίτερα της πατρότητας;» αναφέρει η καθηγήτρια της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ, Δήμητρα Κογκίδου.

Σύμφωνα με την έρευνα, ο μεγάλος βαθμός έμφυλων παιχνιδιών που κυκλοφορούν σήμερα είναι αποτέλεσμα των στρατηγικών μάρκετινγκ των σχεδιαστών παιχνιδιών και των εμπόρων. Είναι πολύ πιο επικερδές για τις εταιρείες παιχνιδιών να δημιουργήσουν χωριστές αγορές, που καθεμία έχει τα δικά της διακριτά προϊόντα, αντί να κάνουν ενιαία προϊόντα που απευθύνονται σε αγόρια και κορίτσια.

Με αυτό τον τρόπο μπορεί να πουλήσει σε μια οικογένεια δύο διαφορετικές εκδοχές ενός παιχνιδιού ή τελείως διαφορετικά παιχνίδια για το αγόρι και το κορίτσι. Το ελπιδοφόρο μήνυμα, πάντως, είναι ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξανόμενη ανησυχία, διεθνώς, για το ζήτημα της πρώιμης διχοτόμησης των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων των παιδιών μέσω και των παιχνιδιών και έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες για την κατάργηση της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών.

Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο η οργάνωση «Let Toys Be Toys» έχει αναλάβει πολλές πρωτοβουλίες για να σταματήσει ο αυστηρός διαχωρισμός ανάμεσα σε «αγορίστικα» και «κοριτσίστικα» παιχνίδια, όπως και στην Αυστραλία η οργάνωση «Play Unlimited».

Στην Ελλάδα, υποστηρίζεται στην ανακοίνωση, υπάρχει αναγκαιότητα για την οργάνωση καμπάνιας για την ανατροπή της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκε, σε πρώτη φάση, σελίδα στο Facebook, με θέμα «Ολα τα Παιχνίδια για Ολα τα Παιδιά».