Παρά τις πολιτικές της λιτότητας, το χρέος σε όλο τον κόσμο αυξάνεται και μετατρέπεται σε δαμόκλειο σπάθη για την παγκόσμια οικονομία, εκτός κι αν οι κυβερνήσεις αποφασίσουν να κόψουν ζεστό χρήμα
Του Μιχάλη Ψύλου
Το δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας ανήλθε στο 122,5% του ΑΕΠ της χώρας το 2012, ξεπερνώντας το 120% που προέβλεπε η δική της «τρόικα». Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα από την Τράπεζα της Πορτογαλίας, παρά την ένταξη της χώρας σε καθεστώς μνημονίου το 2011, η αναλογία χρέους/ΑΕΠ συνεχίζει να αυξάνεται αφού από το 94% που ήταν το 2010 έφτασε στο 108% το 2001 και στο 122,5% πέρσι. Και αυτό παρά τα σκληρά μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν με το μνημόνιο.
Την ίδια ώρα, τo δημόσιο χρέος της Ελλάδας έφτασε στο 152,6%, της Ιταλίας στο 127,3%, της Ιρλανδίας στο 117% και του Βελγίου στο 101,6%. Κατά μέσο όρο, το δημόσιο χρέος στη ζώνη του ευρώ έχει φτάσει στο 90% του ΑΕΠ ή πάνω από 8,5 τρισεκατομμύρια ευρώ.
Αλλά για να μη μας ζαλίζουν με το χρέος των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, να θυμίσουμε τα χρέη των δύο ισχυρότερων οικονομιών του κόσμου: οι Ηνωμένες Πολιτείες χρωστούν 16,5 τρισεκατομμύρια δολάρια και η Ιαπωνία περισσότερα από 13 τρισεκατομμύρια ή 220% του ΑΕΠ. Δηλαδή, με απλά λόγια, οι δύο αυτές χώρες έχουν πάνω από το μισό χρέος όλου του κόσμου, που φτάνει τα 56 τρισεκατομμύρια δολάρια! Οσο δηλαδή το ΑΕΠ όλου του πλανήτη. Με απλά λόγια, το 2012 το δημόσιο χρέος των βιομηχανικών κρατών της λεγόμενης Δύσης ξεπέρασε το 100%!
Και όμως, πριν από 20 χρόνια, το δημόσιο χρέος των βιομηχανικών κρατών ανερχόταν μόλις στο 60,3% του ΑΕΠ. Γι' αυτό, άλλωστε, και στη συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992 ορίστηκε στο 60% ο σχετικός δείκτης χρέους προς ΑΕΠ.
Περιστερές και ιέρακες
Οπως λέει ο γνωστός Αμερικανός οικονομολόγος Ντιν Μπέικερ, διευθυντής του Κέντρου Οικονομικής και Πολιτικής Ερευνας (CEPR) στην Ουάσινγκτον, σε όλον τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικής, διεξάγεται μια συζήτηση για τη σταθεροποίηση της αναλογίας του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ.
«Οι πολιτικοί-περιστερές λένε ότι ο δείκτης αυτός μπορεί να ανέλθει στο 73% ή και στο 76%. Οι πολιτικοί-ιέρακες της λιτότητας θέλουν να μειωθεί η αναλογία χρέους/ΑΕΠ στο 60% και ακόμη πιο κάτω. Πρόκειται για μια ανόητη συζήτηση γιατί οι πολιτικοί μας δεν έχουν ιδέα για το πώς λειτουργεί η οικονομία. Αλλωστε, οι άνθρωποι αυτοί, που ειδικά στην Αμερική δεν μπόρεσαν να δουν τη φούσκα των ακινήτων ύψους 8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, που κατέρρευσε και κατέστρεψε την οικονομία, δεν έχουν μάθει πολλά οικονομικά τα τελευταία πέντε χρόνια».
Μόνο μέσα στο 2013, τα κράτη όλου του κόσμου πρέπει να πληρώσουν πάνω από 8 τρισεκατομμύρια δολάρια για την αποπληρωμή των χρεών τους. Πού θα βρουν το υπέρογκο αυτό ποσό; Ποιος θα τους δανείσει αν δεν τυπώσουν χρήμα οι κεντρικές τράπεζες; Ειδικά στην ευρωζώνη, πέρυσι δόθηκαν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στις υπερχρεωμένες ιδιωτικές τράπεζες πάνω από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ για να σωθούν. Μόνο που οι τράπεζες δεν έριξαν ουσιαστικά ούτε ένα ευρώ στην πραγματική οικονομία, αλλά απλώς αναχρηματοδότησαν παλιότερα δάνειά τους. Γι' αυτό λοιπόν οι κυβερνήσεις, που υπηρετούν τις τράπεζες, καταφεύγουν στη λεηλασία μισθών και συντάξεων για να βρουν χρήματα.
Απέτυχε η διπλή στρατηγική των καπιταλιστών πολιτικών
Ο Αμερικανός οικονομολόγος Τζακ Ρέισμους τονίζει ότι σε μια περίοδο που «η Ευρωπαϊκή Ενωση, στο σύνολό της σχεδόν, είναι βυθισμένη στην ύφεση, η Ιαπωνία έχει εισέλθει στην τρίτη ύφεση από το 2008, στην Κίνα, την Ινδία, τη Βραζιλία, οι ρυθμοί ανάπτυξης έχουν μειωθεί κατά το ήμισυ και στις ΗΠΑ έχουμε σχεδόν μηδενική ανάπτυξη, η διπλή στρατηγική των καπιταλιστών πολιτικών σε όλο τον κόσμο, δηλαδή χορήγηση χρημάτων στις τράπεζες και λιτότητα στον λαό, έχει αποτύχει και θα συνεχίσει να αποτυγχάνει με όλο και πιο εμφανή τρόπο».
Ο οικονομολόγος Ρίτσαρντ Γουλφ αποκαλύπτει μάλιστα ποιοι κατέχουν το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ σε ομόλογα: μεγάλες τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, μεγάλες επιχειρήσεις, πλούσιοι ιδιώτες και οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο. Η λιτότητα στην πραγματικότητα εξυπηρετεί τους πιστωτές των ΗΠΑ πρώτα απ' όλα».
Στο πρόβλημα του δημόσιου χρέους παγκοσμίως μόνο πολιτική λύση μπορεί να υπάρξει. Στενά οικονομική λύση δεν υπάρχει. Ειδικά στην ευρωζώνη, το ερώτημα είναι θα αποφασίσει η Γερμανία, μετά τις εκλογές του προσεχούς Σεπτεμβρίου, να αλλάξει πολιτική; Αν ναι, τότε θα υπάρχει ελπίδα για την Ευρώπη.
