Διάλεξη του Τούρκου καθηγητή Τσεμάλ Πουλάκ στο Μουσείο Ακρόπολης

Το 1982 βρέθηκε στον βυθό της ανατολικής ακτής του Μεγάλου Ακρωτηρίου, στη νοτιοδυτική Τουρκία, το αρχαιότερο ποντοπόρο πλοίο. Είχε ξεκινήσει το 1305 π.Χ. από την Κύπρο ή τη Συροπαλαιστίνη για τη Ρόδο, αλλά δεν έφτασε ποτέ. Ηταν φορτωμένο με προϊόντα από εννέα διαφορετικούς πολιτισμούς (χρυσό, χαλκό, ελεφαντόδοντο, σκαραβαίους). 

Ενα πλοίο φορτωμένο αγαθά, που ξεκίνησε από το λιμάνι της Κύπρου ή της Συροπαλαιστίνης το 1305 π.Χ. με προορισμό πιθανώς τη Ρόδο, αλλά δεν έφτασε ποτέ, αποκάλυψε αιώνες αργότερα προϊόντα και εμπορεύματα από εννέα διαφορετικούς πολιτισμούς. Από τη Σικελία στα δυτικά μέχρι τη Μεσοποταμία στα ανατολικά. Το γνωστό ως «Ναυάγιο του Ουλουμπουρούν» στην περιοχή της Αντάλιας, στη νοτιο-δυτική Τουρκία, είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά υποβρύχια ευρήματα της Υστερης Εποχής του Χαλκού.

Την Πέμπτη (14/3 στις 19.00) ο Τούρκος καθηγητής Ενάλιας Αρχαιολογίας Τσεμάλ Πουλάκ μιλάει στο Μουσείο της Ακρόπολης με θέμα «Φέρνοντας στο φως το αρχαιότερο ποντοπόρο πλοίο – Ναυάγιο της Υστερης Εποχής του Χαλκού στο Ουλουμπουρούν της Τουρκίας». Πρόκειται για την πρώτη από μια σειρά διαλέξεων που διοργανώνει ο εκδοτικός οίκος «Μέλισσα», στη μνήμη του ιδρυτή του Γιώργου Ραγιά. Τις διαλέξεις θα πραγματοποιούν επιστήμονες διεθνούς κύρους και αφορούν την ελληνική ιστορία, την τέχνη και την αρχιτεκτονική -τομείς που καλύπτει ο εκδοτικός οίκος.

Τα θαλάσσια ταξίδια και το εμπόριο αναπτύχθηκαν από τους προϊστορικούς χρόνους. Τα πλοία της αρχαιότητας που ταξίδευαν στα ανοιχτά και χάθηκαν για πάντα στα βάθη των θαλασσών διέσωσαν μοναδικούς θησαυρούς που έμειναν για χιλιάδες χρόνια στην αγκαλιά του βυθού. Χάρη στην ενάλια αρχαιολογία αριστουργήματα ανασύρθηκαν από τις θάλασσες σε συναρπαστικές και πολύ ακριβές επιχειρήσεις.

Στη διάλεξη της Πέμπτης, ο Τσεμάλ Πουλάκ θα παρουσιάσει τη γοητευτική ιστορία από το «Ναυάγιο του Ουλουμπουρούν». Οπως σε πολλές περιπτώσεις -και στο περίφημο Ναυάγιο των Αντικυθήρων- ένας ψαράς εντόπισε τον θησαυρό. Το καλοκαίρι του 1982 το πλοίο βρέθηκε στον βυθό της ανατολικής ακτής του Ουλουμπουρούν (Μεγάλου Ακρωτηρίου), στην περιοχή της Αντάλιας, στη νοτιο-δυτική Τουρκία. Από το 1984 μέχρι το 1992 πραγματοποιήθηκαν έντεκα αρχαιολογικές επιχειρήσεις και 22.413 καταδύσεις, προκειμένου να έρθει πλήρως στο φως ένα από τα πιο εντυπωσιακά υποβρύχια ευρήματα της Υστερης Εποχής του Χαλκού. Το Ινστιτούτο Ενάλιας Αρχαιολογίας (Institute of Nautical Archaelogy – INA), διεθνής οργανισμός, ιδρύθηκε το 1984 και ξεκίνησε τις έρευνές του τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς υπό την καθοδήγηση του ιδρυτή του, καθηγητή Τζορτζ Μπας. Από το 1985 μέχρι το 1994 διευθυντής των αρχαιολογικών ερευνών στο Ινστιτούτο διετέλεσε ο καθηγητής Τσεμάλ Πουλάκ.

Το φορτίο του ήταν πλουσιότατο, με προϊόντα και εμπορεύματα από εννέα διαφορετικούς πολιτισμούς. Με βάση τα τεκμήρια από το φορτίο του (πολύτιμα αντικείμενα από χρυσό, χαλκό, ελεφαντόδοντο, πηλό, σκαραβαίους και σφραγίδες, κεραμικά και άλλα) εικάζεται ότι το πλοίο του Ουλουμπουρούν είχε αποπλεύσει το 1305 π.Χ. και βυθίστηκε ενώ έπλεε δυτικά της Κύπρου με προορισμό πιθανότατα τη Ρόδο, που αποτελούσε σημαντικό διαμετακομιστικό κέντρο στο Αιγαίο. Με την ολοκλήρωση της αρχαιολογικής έρευνας, το 1994, οι προσπάθειες των ειδικών εστιάζονται στη συντήρηση, τη μελέτη και την ανάλυση δειγμάτων στο εργαστήριο συντήρησης του Μουσείου Υποβρύχιας Αρχαιολογίας της πόλης του Μπόντρουμ, όπου σήμερα φυλάσσονται όλα τα ευρήματα του Ναυαγίου.

Ο Τσεμάλ Πουλάκ είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου στην Κωνσταντινούπολη, διδάκτωρ του Texas A & M University και αναπληρωτής καθηγητής Ενάλιας Αρχαιολογίας στο ίδιο πανεπιστήμιο. Ειδικεύεται στην Εποχή του Χαλκού, ενώ τα τελευταία χρόνια ασχολείται κυρίως με την έρευνα και τη δημοσίευση της πιο πρόσφατης ανασκαφής, του Ναυαγίου της Υστερης Περιόδου του Χαλκού στο Ουλουμπουρούν της νοτιοδυτικής Τουρκίας. Από το 1982 διευθύνει τις ετήσιες έρευνες ναυαγίων που διεξάγονται από το διεθνές Ινστιτούτο Ενάλιας Αρχαιολογίας, ενώ ο ίδιος έχει διεξαγάγει εκτεταμένες έρευνες στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο.

Τον ομιλητή θα προλογίσει ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Χρίστος Ντούμας.

Βασιλική Τζεβελέκου