Ενα εθνικιστικό με αριστερές καταβολές και ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα διεκδικούν την ψήφο 30.000 εκλογέων, εκ των οποίων το 80% είναι Εσκιμώοι, με φόντο την ανεξαρτησία από τη Δανία αλλά και τα οικονομικά προβλήματα
Του Νικόλα Ζηργάνου
Οι 30.000 ψηφοφόροι στη Γριλανδία αψήφισαν χθες το χιόνι και έσπευσαν στις κάλπες για να αναδείξουν το νέο Κοινοβούλιο και τη νέα κυβέρνηση. Στην πρωτεύουσα Νούουκ, στο μοναδικό εκλογικό τμήμα, ψήφισε ο απερχόμενος πρωθυπουργός, Κούουπικ Κλάιστ, ο οποίος ηγείτο τρικομματικού συνασπισμού. Το κόμμα του, «Κοινότητα των Ινουίτ», χαρακτηρίζεται ως εθνικιστικό (με αριστερές καταβολές) και ο λαός των Ινουίτ αποτελεί το 80% του τοπικού πληθυσμού. Ο Κλάιστ έσπασε πρώτη φορά την πολιτική ηγεμονία του κόμματος «Εμπρος» (που επίσης είναι Ινουίτ) το 2009 και από τότε προσπάθησε να προωθήσει τον στόχο του για πλήρη ανεξαρτησία από τη Δανία. Ο 54χρονος πρώην καθηγητής δημοσιογραφίας, γιος ενός Δανού τηλεγραφητή και μιας Ινουίτ, είδε ως τελευταίο εμπόδιο για την ανεξαρτησία της Γριλανδίας την οικονομική της εξάρτηση από την επιχορήγηση του μισού δισ. ευρώ που λαμβάνει το Νούουκ από τον προϋπολογισμό της Δανίας.
Με τις εξαγωγές ψαριών να αποτελούν το 90% των εσόδων της Γριλανδίας και με τα αλιεύματα να μειώνονται συνεχώς, η ανεξαρτησία κινδυνεύει να μείνει ανεπίδοτο γράμμα. Ο Κλάιστ κατάλαβε τον όλο και μεγαλύτερο γεωστρατηγικό ρόλο που παίζει η πάλαι ποτέ απομονωμένη χώρα του και έσπευσε στο εξωτερικό για να βρει πόρους. Το λιώσιμο των πάγων άνοιξε νέους εμπορικούς δρόμους για τα πλοία, ενώ στο υπέδαφος της χώρας ανακαλύφθηκαν φυσικό αέριο, πετρέλαιο, μεταλλεύματα σιδήρου, αλλά και σπάνιες γαίες, ένα μετάλλευμα που είναι απαραίτητο για να κατασκευαστούν τα κινητά τηλέφωνα, οι υπολογιστές, ακόμη και οι ανεμογεννήτριες. Η Κίνα ελέγχει σήμερα το 90% της παγκόσμιας παραγωγής σπάνιων γαιών και τόσο η Ευρώπη όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν αγωνιωδώς να εξασφαλίσουν για τις βιομηχανίες τους ένα κομμάτι της πίτας, ώστε να μειωθεί η εξάρτησή τους από τον Κόκκινο Δράκο.
Ο Κλάιστ έβγαλε στην αγορά πάνω από 100 άδειες για εξόρυξη φυσικών πόρων, όμως το νέο Κοινοβούλιο θα είναι αυτό που θα αποφασίσει σε ποιους και με ποιους όρους θα υπογράψει τις τελικές συμφωνίες για την εκμετάλλευση. Σε εκκρεμότητα είναι και ένα άλλο αμφιλεγόμενο σχέδιο που υποστηρίζει ο Κλάιστ. Εχει εγκρίνει την κατασκευή γιγάντιου ορυχείου βρετανικών συμφερόντων και αξίας 2,3 δισ. ευρώ, το οποίο θα προμηθεύει με σιδηρομετάλλευμα την Κίνα. Κινεζική εταιρεία θα κατασκευάσει και θα θέσει σε λειτουργία το ορυχείο, εισάγοντας 2.000 Κινέζους εργάτες (με κινεζικά δικαιώματα και μισθούς). Σε μια χώρα που μαστίζεται από την ανεργία και σε μια περιοχή τόσο αραιοκατοικημένη και με τόσο μικρό πληθυσμό, η κινεζική επέλαση μοιάζει να απειλεί την τοπική κοινωνία και ίσως να αποτελεί και έναν στρατηγικό λάθος. Το μοντέλο εισαγωγής ξένων φτηνών εργατών το γενίκευσε ο Κλάιστ και θέλει να επεκταθεί και στον κατασκευαστικό τομέα.
Ομως, δεν είναι το μόνο αμφιλεγόμενο σχέδιο που προκαλεί τριβές στο εσωτερικό. Οι άδειες για εξαγωγή σπάνιων γαιών έχουν μεν προκηρυχθεί, αλλά πρακτικά έχουν δοθεί στην Ευρώπη, καθώς ο Κλάιστ υπέγραψε με τις Βρυξέλλες ειδικό πρωτόκολλο για προνομιακή μεταχείριση που θα αποφέρει στη χώρα έσοδα 220 εκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα έξι χρόνια. Το δυστύχημα για τη Γριλανδία είναι ότι η φλέβα των σπάνιων γαιών συνυπάρχει με μετάλλευμα ουρανίου και στη νομοθεσία της χώρας απαγορεύεται η εξόρυξη ραδιενεργών υλικών, για να προστατευτεί το σπάνιο και ευαίσθητο οικοσύστημα της χώρας. Ο Κλάιστ και το κόμμα του έχουν ταχθεί υπέρ της άρσης των περιορισμών.
Απέναντί του έχει την αντιπολίτευση του «Εμπρός» (Σοσιαλδημοκράτες, μέλη της Σοσιαλιστικής Διεθνούς), που τάσσεται επίσης υπέρ της ανεξαρτησίας της χώρας, με ταυτόχρονη όμως διατήρηση του παραδοσιακού τρόπου ζωής και της προστασίας του περιβάλλοντος. Η αρχηγός του κόμματος, η Ινουίτ Αλέκα Χάμοντ, πρώην υπουργός σε πολλές κυβερνήσεις, εκφράζει φόβους ότι οι ξένες εταιρείες γίνονται πανίσχυρες μέσα σε ένα μικρό και ανίσχυρο κράτος, αντιτίθεται στα σχέδια της εισαγωγής μισθωτών σκλάβων από την Κίνα και προωθεί σχέδια για μεγαλύτερη φορολόγηση των ξένων εταιρειών, ιδίως αυτών που εμπλέκονται στην αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας.
Η Χάμοντ υπερασπίζεται επίσης με πάθος το περιβάλλον και δεν θέλει να αποτρέψει την πιθανότητα να συμβεί κάποιο σοβαρό περιβαλλοντικό ατύχημα που θα καταστρέψει για πάντα τη ζωή των ιθαγενών κατοίκων. Στην πράξη, οι δύο βασικοί αντίπαλοι για την πρωθυπουργία και την πλειοψηφία στο 31 εδρών Κοινοβούλιο, διαφωνούν για το μοντέλο ανάπτυξης που θα ακολουθήσει η χώρα και θα την καθορίσει τουλάχιστον για το υπόλοιπο του 21ου αιώνα.
Ο Κλάιστ, που μεγάλωσε σε χωριό μεταλλωρύχων, δίνει γη και ύδωρ σε ξένους επενδυτές και η Χάμοντ, ο πατέρας της οποίας ήταν φαλαινοθήρας, ζητάει να προστατευτεί η ταυτότητα των Ινουίτ και να αναπτυχθεί η χώρα με μέτρο και προσοχή. Το αποτέλεσμα της εκλογής αναμένονταν σήμερα τις πρώτες πρωινές ώρες και όλα τα μάτια, από τις Βρυξέλλες μέχρι το Πεκίνο και από την Κοπεγχάγη μέχρι την Ουάσινγκτον, είναι στραμμένα στο μικρό ψαροχώρι του Νούουκ, με τους δύο φωτεινούς σηματοδότες, τους 15.000 κατοίκους και ένα σούσι μπαρ.
