ΒΑΤΙΚΑΝΟ Ο Πάπας Φραγκίσκος δεν αναμίχθηκε ποτέ σε σεξουαλικά ή οικονομικά σκάνδαλα και έχει πλούσιο έργο υπέρ των φτωχών, από πολλούς όμως ελέγχεται για τη στάση του κατά τη διάρκεια της δικτατορίας Βιντέλα στην Αργεντινή
Της Μαργαρίτας Βεργολιά
Αντί για την προσφώνηση «Εξοχότατε», διεμήνυσε ότι προτιμά να τον αποκαλούν «Πατέρα Χόρχε». Λέγεται ότι επέλεξε το παπικό όνομα Φραγκίσκος Α’, προς τιμήν του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, αγίου των φτωχών και προστάτη της Ευρώπης -αν και ορισμένοι παραπέμπουν στον Αγιο Φραγκίσκο Χαβιέρ, συνιδρυτή της Αδελφότητας του Ιησού, της οποίας ο κατά κόσμον Χόρχε Μπεργκόλιο είναι επιφανές μέλος. Πριν ακολουθήσει τον δρόμο του Θεού, είχε εργαστεί ως σεκιουριτάς, υπήρξε αρραβωνιασμένος, του άρεσε ο χορός, παρά το γεγονός ότι στα 21 χρόνια του οι γιατροί αναγκάστηκαν να του αφαιρέσουν το μεγαλύτερο μέρος του δεξιού του πνευμονιού, λόγω πνευμονίας.
Σήμερα, στα 76 του, ξυπνά κάθε πρωί στα άγρια χαράματα, κοντά στις 4:30. Προβάρει πάντα τα κηρύγματά του. Δηλώνει λάτρης του αργεντίνικου τάνγκο και της ποδοσφαιρικής ομάδας Σαν Λορέντζο του Μπουένος Αϊρες, της οποίας έχει και κάρτα μέλους! Πιστός στο ταπεινό κι απλό προφίλ του, την επαύριο της εκλογής του στον παπικό θρόνο ο Φραγκίσκος Α' πήγε άρον άρον χθες στον ξενώνα κληρικών Domus Internationalis Paulus VI της Ρώμης -όπου διέμενε τα τελευταία 24ωρα- για να πληρώσει ο ίδιος τον λογαριασμό, «δίνοντας το καλό παράδειγμα», διευκρίνισε ο εκπρόσωπός του.
Αυτό το «καλό παράδειγμα» συμπληρώνεται με ένα ακόμη μεγάλο προτέρημα: ο πρώτος στα χρονικά Λατινοαμερικανός ποντίφικας δεν ουδέποτε αναμίχθηκε, άμεσα ή έμμεσα, στα σκάνδαλα παιδεραστίας, τις ηγεμονικές ίντριγκες και τα οικονομικά σκάνδαλα, που κλονίζουν συθέμελα τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν αρκετοί που αμφισβητούν το «λευκό» του ιερατικό «μητρώο»…
«Πολιτικά, ο νέος ποντίφικας έχει ισορροπήσει πάνω σε μία λεπτή γραμμή στη χώρα του, την Αργεντινή, που έχει συχνά διχαστεί μεταξύ της άκρας δεξιάς και της άκρας αριστεράς», σχολιάζει χαρακτηριστικά η «Wall Street Journal». «Αν και συχνά επέκρινε το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών στη Λατινική Αμερική, ουδέποτε ακολούθησε τους πλείστους όσους ομοϊδεάτες του Ιησουίτες στην «θεολογία της απελευθέρωσης», στις δεκαετίες του ’60 και του ’70: ένα κίνημα που επεδίωκε τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των φτωχών και συνδέθηκε με τη μαρξιστική ιδεολογία, η οποία ενέπνευσε ένοπλες επαναστάσεις στην ευρύτερη περιοχή, συχνά έναντι δικτατόρων».
Εκείνη τη σκοτεινή περίοδο της στρατιωτικής χούντας (1976-1983) και του «βρόμικου πολέμου» -με τις μαζικές απαγωγές και δολοφονίες αντικαθεστωτικών, συμπεριλαμβανομένων και αρκετών κληρικών- ο Μπεργκόλιο ήταν επικεφαλής των Ιησουιτών της Αργεντινής. Μία θέση ισχύος, από την οποία πολλοί τον καταγγέλλουν ότι επέλεξε να κάνει τα «στραβά μάτια» στις θηριωδίες του δικτάτορα Βιντέλα… Οι πρώτες καταγγελίες άρχισαν να διατυπώνονται δημόσια το 1986. Στο βιβλίο «Εκκλησία και Δικτατορία: ο ρόλος της Εκκλησίας υπό το φως των σχέσεών της με το στρατιωτικό καθεστώς», που εξέδωσε τότε ένα μέλος των CELS (Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης στο Μπουένος Αϊρες, με στόχο την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προώθηση του εκδημοκρατισμού στην Αργεντινή) αναφέρεται ευθέως ότι ο Μπεργκόλιο σχετίζονταν με την υπόθεση του Ιησουίτη ιερέα Ορλάντο Γιόριο, που μαζί με τον «αδελφό» ιερέα Φρανσίσκο Γιάλικς απήχθησαν και βασανίστηκαν από τη χούντα, τον Μάιο του 1976 και για τους επόμενους πέντε μήνες.
Την ίδια κατηγορία κατά του Μπεργκόλιο επαναδιατύπωσε αρκετά χρόνια αργότερα, το 2006, ο Αργεντίνος δημοσιογράφος -και πάλαι ποτέ αντάρτης πόλης- Οράσιο Βερμπίτσκι, στο βιβλίο του «Σιωπή». Βασισμένος στην προσωπική μαρτυρία του ίδιου του Ορλάντο Γιόριο (ο οποίος απεβίωσε από φυσικά αίτια, το 2000) κι άλλων πέντε ιερέων και θεολόγων (ο Γιάλικς αρνήθηκε κάθε συζήτηση, ζώντας σε απομόνωση, σε γερμανικό μοναστήρι), ο Βερμπίτσκι καταγγέλλει ευθέως τον Μπεργκόλιο για συνέργεια στην απαγωγή των Ιησουιτών ιερέων. Τους αφαίρεσε, γράφει, την άδεια για την άσκηση ιεραποστολικού έργου στις παραγκουπόλεις του Μπουένος Αϊρες, δίνοντας έτσι την αφορμή στους χουντικούς να τους συλλάβουν…
Πολύκροτη, η υπόθεση αυτή είχε βρεθεί στο επίκεντρο των δικών για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από την χούντα του Βιντέλα, στις οποίες ο Μπεργκόλιο είχε κληθεί ως μάρτυρας. Επειτα από τρεις δικαστικές κλήσεις, δέχτηκε τελικά να δώσει κατάθεση στο γραφείο του, τον Νοέμβριο του 2010. Εκεί, ισχυρίστηκε ότι είχε συναντηθεί με τον Αργεντίνο δικτάτορα και τον ναύαρχο Εμίλιο Μασέρα για το θέμα των ιερέων, ζητώντας την απελευθέρωσή τους. Αλλά «οι απαντήσεις του ήταν αόριστες», παρατηρεί η δικηγόρος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μίριαμ Μπέργκμαν.
Ουδέποτε στοιχειοθετήθηκε εναντίον του κάποια κατηγορία -ακόμη κι όταν ο Βερμπίτσκι κατέθεσε εναντίον του μήνυση, το 2005. Ενώ στο πλευρό του προσέτρεξαν αρκετές προσωπικότητες, μεταξύ αυτών ο νομπελίστας Ειρήνης Αντόλφο Πέρες Εσκουίβελ. Ωστόσο, στη συνείδηση αρκετών ο Μπεργκόλιο είχε καταδικαστεί. Η Εκκλησία «σιώπησε μπροστά στα εγκλήματα και συμμετείχε ενεργά στα βασανιστήρια των παιδιών μας», ανέφεραν σε παλαιότερη, σκληρή ανακοίνωσή τους οι «Μητέρες της Πλατείας του Μάη» (συγγενών των εξαφανισθέντων στη διάρκεια της δικτατορίας). «Αυτοί που συνεργάστηκαν, που μας είπαν ψέματα, αυτοί που μας γύρισαν την πλάτη ήταν η Εκκλησία του Μπεργκόλιο και η Δεξιά»…
