ΑΦΙΕΡΩΜΑ: 21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1967

Του Θανάση Αθανασίου*

Με την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας καταλύεται κάθε έννοια νομιμότητας και κυριαρχεί η ωμή βία και η απόλυτη αυθαιρεσία. Θεσμοί, πολιτικές οργανώσεις, κόμματα, συνδικάτα, σπουδαστικοί σύλλογοι, πολιτιστικές λέσχες, κάθε μορφής συλλογική έκφραση καταργούνται, ενώ πραγματοποιούνται μαζικές συλλήψεις στελεχών και μελών των πολιτικών οργανώσεων της νεολαίας, κυρίως της Αριστεράς, δηλαδή, της ΔΝΛ και της ΕΔΑ.

Μέσα στη σύγχυση, τον ζόφο και το σκοτάδι ξεκινούν οι οδυνηρές προσωπικές διαδρομές των αγωνιστών για την αναζήτηση του «άλλου» συντρόφου που πιθανώς δεν έχει συλληφθεί, για την ψηλάφηση της διαθεσιμότητάς του για αγώνα, για συγκρότηση των πρώτων πυρήνων συλλογικότητας και ακολούθως τη συγκρότηση αντιστασιακών οργανώσεων. Στόχος, στην πρώτη περίοδο, ήταν να συντηρηθεί η μικρή φλόγα της αντίστασης, να μην παραδοθεί ηθικά και ιδεολογικά η νεολαία και να τεθούν οι βάσεις για ποικιλόμορφη και πιο οργανωμένη δράση αργότερα.

Τα περιστατικά είναι πολλά και ανεξίτηλα, άλλα τραγικά, άλλα κωμικοτραγικά και άλλα απλώς… απίθανα. Τα γεγονότα, σημαντικά και ασήμαντα, είναι γνωστά. Σημασία έχει ό,τι «κατακάθισε» μέσα μας ως εμπειρία ζωής, ως ανεξίτηλο αποτύπωμα ψυχής.

Το πρώτο συστατικό της εμπειρίας μας που ρητά ή άρρητα αποτέλεσε το «φόντο» των σκέψεων και αισθημάτων μας ήταν, φυσικά, το συντριπτικό αίσθημα της ήττας, της απογοήτευσης και της οργής σε συνάφεια με την ανικανότητα και τη χρεοκοπία του πολιτικού συστήματος, της Αριστεράς συμπεριλαμβανομένης. Ευεξήγητο γιατί ο ελληνικός λαός δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην επιβολή της δικτατορίας.

Ωστόσο -με εξαίρεση τους «συνεργάτες»- ουδέποτε συναίνεσε. Αυτό υπήρξε, επίσης, στοιχείο της εμπειρίας μας, γεγονός που, χωρίς να αντισταθμίζει την απουσία αντίστασης, αποτέλεσε θετική παρακαταθήκη για αργότερα. Ετσι, τις κρίσιμες εκείνες πρώτες ημέρες πολλοί απλοί πολίτες προσέφεραν φιλοξενία σε παρανόμους, μια προσφορά συγκινητική και σημαντική που δεν μπορεί να οριοθετηθεί ούτε ιδεολογικά ούτε ταξικά. Αριστεροί, κεντρώοι, δεξιοί, αστοί, εργάτες, απλοί άνθρωποι, διακινδυνεύοντας πολλά, έδωσαν «άσυλο» στους διωκόμενους .

Το σημαντικότερο όμως στοιχείο της εμπειρίας μας δεν ήταν άλλο από το συναίσθημα ότι στον αγώνα εκείνο –που τα πρώτα χρόνια μπορεί να μην ήταν αγώνας άμεσα «αποτελεσματικός» παρά, κυρίως, αγώνας εσωτερικής ελευθερίας, ευθύνης, ιδεολογικής συνέπειας, πολιτισμικής ταυτότητας– υπερβαίναμε τα όρια της εγωιστικής ατομικότητάς μας, γινόμασταν κρίκοι μιας κοινωνικοποιημένης αγωνιζόμενης αλυσίδας, ήμασταν παρόντες στο κάλεσμα της Ιστορίας χωρίς ιδιοτέλεια, με μοναδική προσδοκία «ανταμοιβής» τη σύλληψη, τον βασανισμό και τη φυλάκιση. Μέσα σε μια τέτοια ατμόσφαιρα εξανθρωπίζεσαι και βιώνεις συμπυκνωμένα το βαθύτερο νόημα των εννοιών «άνθρωπος», «ιδανικά», «αξίες». Ηταν πραγματικά συγκινητικό το γεγονός ότι τα μέλη και τα στελέχη της σπουδαστικής οργάνωσης της ΔΝΛ που δεν είχαν συλληφθεί προσφέρθηκαν –στη μεγάλη πλειοψηφία τους– να θυσιαστούν στον ατελέσφορο αγώνα των πρώτων σκοτεινότερων χρόνων της δικτατορίας επιβεβαιώνοντας και δικαιώνοντας τον αντιστασιακό χαρακτήρα και την υψηλή πολιτιστική συνείδηση της τότε νεολαίας. Τότε, η λέξη «σύντροφος» είχε νόημα, τότε σφυρηλατήθηκαν φιλίες μοναδικές, αξεπέραστες και άφθαρτες στον χρόνο. Από την άποψη αυτήν υπήρξαμε τυχεροί! Τα χρόνια εκείνα ακόμη λειτουργούν μέσα μας σαν βάλσαμο για το οδυνηρό σήμερα…

………………………………………………………..

* Γραμματέας της Πανελλαδικής Αντιδικτατορικής Οργάνωσης Σπουδαστών «ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ»