Η Κεντροαριστερά πλήρωσε τα 4 χρόνια λιτότητας και την ευρω-προοπτική της και έτσι επιστρέφουν στην εξουσία τα δύο κόμματα που δημιούργησαν το πρόβλημα με τις τράπεζες, ακριβώς επειδή είχαν αντιευρωπαϊκή ρητορική
Του Νικόλα Ζηργάνου
Ο δολοφόνος γύρισε στον τόπο του εγκλήματος, στο Ρέικιαβικ, και τα δύο πολιτικά κόμματα που έφεραν την ευθύνη για τη φούσκα των Βίκινγκς, επέστρεψαν στην εξουσία με συντριπτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία που χαρακτηρίζεται από ευρω-φοβία, λαϊκισμό και απομονωτισμό.
Οι Ανεξάρτητοι και οι Προοδευτικοί, που κυβέρνησαν μαζί από το 1995 έως την κατάρρευση του 2008, αυτοί που ιδιωτικοποίησαν τις κρατικές τράπεζες και δημιούργησαν μια λογιστική τρύπα δέκα φορές μεγαλύτερη από το ΑΕΠ της χώρας, αυτοί που έστησαν το πάρτι και πτώχευσαν την Ισλανδία, έκαναν τη μεγάλη επιστροφή μετά από ένα διάλειμμα σχεδόν τεσσάρων χρόνων κεντροαριστερής διακυβέρνησης.
Κυβερνητική φθορά
Και μπορεί η Κεντροαριστερά να παρέλαβε χάος το 2009, να βελτίωσε τους δείκτες ανεργίας, να σταθεροποίησε τις κρατικές πλέον τράπεζες, να βελτίωσε το ισοζύγιο πληρωμών και να μείωσε το έλλειμμα, όμως η εφαρμογή του μνημονιακού προγράμματος, έστω και με κάποιο προστατευτικό δίχτυ για τους πιο αδύναμους, έφερε συντριπτική φθορά στην πρώτη προοδευτική κυβέρνηση στην ιστορία της χώρας.
Ομως, αυτό που κυρίως πλήρωσαν οι Σοσιαλδημοκράτες ήταν η εμμονή τους στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της χώρας και η συνέχιση του διαλόγου με τις Βρυξέλλες για την ενταξιακή διαδικασία, την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ενωση βυθιζόταν στην κρίση. Μαζί τους παρασύρθηκαν στον βυθό και οι «κοκκινοπράσινοι», που διχάστηκαν και έβαλαν νερό στο κρασί τους, αλλάζοντας τη θέση τους από αρνητική σε ουδέτερη, παραπέμποντας την απόφαση για την ευρωπαϊκή ένταξη να λυθεί με δημοψήφισμα στο μέλλον.
Η πορεία προς τις Βρυξέλλες μιας χώρας, που αντιμετώπισε την πτώχευση με όπλο την υποτίμηση του εθνικού της νομίσματος, αποδείχτηκε καταστροφική επιλογή για την Κεντροαριστερά.
Κουρασμένοι από τη λιτότητα, οι πληγωμένοι και απομονωμένοι γεωγραφικά Ισλανδοί, έδωσαν συγχωροχάρτι σε αυτούς που άνοιξαν την κερκόπορτα του καπιταλισμού-καζίνου και ψήφισαν αμυντικά, με εσωστρέφεια, απορρίπτοντας τον ευρωπαϊκό δρόμο που οδηγεί στο άγνωστο.
Οι δεξιοί Ανεξάρτητοι, το παραδοσιακό συντηρητικό κόμμα που ιδρύθηκε το 1929 και κυριαρχεί στην κυβέρνηση από το 1944, όταν η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Δανία, κέρδισαν τις χθεσινές εκλογές για το «Αλθινγκ», το ισλανδικό Κοινοβούλιο, με 26,7% και άνοδο 3%. Σε απόσταση αναπνοής, οι -κάθε άλλο παρά- Προοδευτικοί, όπως ονομάζεται το κόμμα των αγροτών και των ψαράδων, οι οποίοι είναι παραδοσιακοί κυβερνητικοί εταίροι των Ανεξαρτήτων, με 24,4% και άνοδο σχεδόν 10 μονάδων.
Στην εκλογική τους νίκη συνέβαλε πολύ η λαϊκίστικη προεκλογική τους ρητορική για μειώσεις φόρων και ευνοϊκές ρυθμίσεις κόκκινων στεγαστικών δανείων, υποσχέσεις τις οποίες κατήγγειλε η Κεντροαριστερά ως μη ρεαλιστικές και ανεύθυνες.
Οι Προοδευτικοί πιστώθηκαν επίσης την απόλυτη αντίθεσή τους στην κυβερνητική πρόταση (που τελικά δεν υλοποιήθηκε) να πληρωθούν με χρήματα των Ισλανδών φορολογουμένων απαιτήσεις που είχαν ξένες τράπεζες, κυρίως βρετανικές και ολλανδικές. Η πίεση που άσκησαν οι κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Ολλανδίας, αλλά και οι Βρυξέλλες υπέρ των ξένων τραπεζών, αύξησε τον βαθμό της λαϊκής δυσφορίας απέναντι στους ξένους και την Ευρώπη, την οποία οι Ισλανδοί θεωρούν μια οντότητα πολύ μεγάλη για να λαμβάνει υπόψη της και τα συμφέροντα της μικρής Ισλανδίας των 300.000 κατοίκων.
Με όλα αυτά, ήταν απολύτως φυσικό να βγουν από τις κάλπες με μεγάλες απώλειες τόσο οι Σοσιαλδημοκράτες (-16,9) όσο και οι «κόκκινοι πράσινοι» (-10,8%), με πολλά στελέχη τους να αποχωρούν από το προσκήνιο και την πρώην πρωθυπουργό, Γιοχάνα Σίγκουνταντοτίρ, να περνάει στην ιστορία ως η πρώτη πρωθυπουργός παγκοσμίως που είχε διακηρύξει ευθαρσώς και με έμφαση τη διαφορετική σεξουαλική της επιλογή.
Νέα κόμματα
Οι χθεσινές εκλογές έφεραν στο προσκήνιο και δύο νέα κόμματα, το Λαμπρό Μέλλον (8,2%) και τους Πειρατές (5,1%), που μπήκαν για πρώτη φορά στο Κοινοβούλιο. Οι Πειρατές είναι το γνωστό αντισυμβατικό κίνημα για τα δικαιώματα στο Διαδίκτυο που ιδρύθηκε στη Σουηδία και ήδη καταγράφει παρουσία στο Ευρωκοινοβούλιο, αλλά και στη Γερμανία, με προπύργιό τους το Βερολίνο.
Το Λαμπρό Μέλλον είναι ένα «μετα-πολιτικό» υβρίδιο που γεννήθηκε μέσα από τις ηφαιστειακές στάχτες της ισλανδικής κρίσης. Αρχικά εμφανίστηκε ως κίνημα διαμαρτυρίας με τον τίτλο Best Party, με ηγέτη τον δημοφιλή από την τηλεόραση γνωστό κωμικό Γιον Γκναρ, που κατέβηκε με την υποστήριξη της διάσημης τραγουδίστριας Μπγιορκ, ως υποψήφιος δήμαρχος Ρέικιαβικ. Ο Γκναρ, ο οποίος διακωμωδώντας το πολιτικό σύστημα κατέβηκε με προεκλογικό πρόγραμμα την ελεύθερη δωρεάν πρόσβαση των κατοίκων της πρωτεύουσας στις πισίνες και την αναζήτηση συντρόφου (βλέπε ταίρι) μιας μοναχικής λευκής αρκούδας στον ζωολογικό κήπο του Ρέικιαβικ, κέρδισε κόντρα σε όλα τα προγνωστικά τη δημαρχία στις δημοτικές εκλογές το 2010, μεσούσης της κρίσης. Στη συνέχεια, το Best Party διασπάστηκε, με το ένα κομμάτι του να προσχωρεί στους Πειρατές και το άλλο, υπό τον Γκναρ, να ιδρύει το 2012, μαζί με δύο αποχωρήσαντες βουλευτές από τους Προοδευτικούς και τους Σοσιαλδημοκράτες, το Λαμπρό Μέλλον. Το κόμμα είναι καθαρά φιλελεύθερο και φιλοευρωπαϊκό και έχει κηρύξει πόλεμο στη διαφθορά, την αναξιοκρατία αλλά και την κρατική γραφειοκρατία.
Η επόμενη ημέρα βρίσκει την Ισλανδία να γυρίζει σελίδα και οι δύο νικητές του κεντροδεξιού χώρου αναμένεται να σχηματίσουν κυβέρνηση συνεργασίας, με τον 43χρονο νέο ηγέτη των Ανεξάρτητων, Μπιάρνι Μπενεντίκσον, και τον 38χρονο αρχηγό των Προοδευτικών, εκατομμυριούχο επιχειρηματία, Σίμγκουντορ Ντέιβιντ Γκιούνλαγκσον, να διαπραγματεύονται όχι μόνο τα υπουργεία αλλά και την πρωθυπουργία.
