Λόγω των υψηλών τιμών στα ακίνητα και στα ενοίκια τα δικαστήρια έχουν δεχτεί χιλιάδες αιτήσεις εξώσεων προκαλώντας μια συμμαχία αριστερών ακτιβιστών, συνταξιούχων, μεταναστών και μεσοαστικών οικογενειών που προσπαθούν να τις αποτρέψουν

 

Της Ελλης Πάνου

 

Συνταξιούχος και ανάπηρη η Ρόζμαρι Φλάις πέθανε σε ένα κέντρο αστέγων του Βερολίνου, στις 11 Απριλίου, δύο ημέρες μετά την αναγκαστική έξωση από το σπίτι της, με την αιτιολογία ότι δεν κατέβαλε το ενοίκιο που ζητούσε ο ιδιοκτήτης του διαμερίσματός της. Ο διαχειριστής του κέντρου αστέγων χαρακτήρισε τον θάνατό της «δολοφονία από την εξουσία του κράτους».

 

Η ιστορία της ενθάρρυνε τη συγκρότηση συμμαχιών πολιτών κατά των εξώσεων και φούντωσε τη διαμάχη, εν μέσω προεκλογικής περιόδου στη Γερμανία. Ηδη επί μήνες οργισμένοι κάτοικοι οργάνωναν διαμαρτυρίες, όταν εμφανίζονταν δικαστικοί κλητήρες και αστυνομία για να πετάξουν έξω από τα σπίτια τούς οφειλέτες-ενοίκους. Η 67χρονη Ρόζμαρι, όμως, έγινε η συμβολική φιγούρα αυτού του αγώνα, «οπλίζοντας» τους ακτιβιστές με το σύνθημα: «Η έξωση σκοτώνει».

 

Η εκτόξευση των ενοικίων στα ύψη έχει ενώσει τους πολίτες και όχι μόνο στο Βερολίνο. Στο Αμβούργο, το Μόναχο, τη Φρανκφούρτη, οι κάτοικοι διαμαρτύρονται πλέον φωναχτά για τις επιπτώσεις από τη ραγδαία ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων και τα δικαστήρια πνίγονται από τις χιλιάδες υποθέσεις εξώσεων. Η έλλειψη στέγης και το υψηλό κόστος του ενοικίου έχουν αναδειχθεί τώρα σε βασικά θέματα των ομοσπονδιακών εκλογών του Σεπτεμβρίου και παράγοντας οργής και σύγκρουσης στους δρόμους, ενόψει και των διαδηλώσεων της Πρωτομαγιάς.

 

Από τη μια μεριά των «χαρακωμάτων» βρίσκονται επενδυτές στην αγορά ακινήτων και ιδιοκτήτες και από την άλλη αριστεροί ακτιβιστές, συνταξιούχοι, μετανάστες και μεσοαστικές οικογένειες, οι οποίοι έχουν αρχίσει να οργανώνονται: στο Βερολίνο έχουν στη διάθεσή τους πλέον μια λίστα με 400 κινητά τηλέφωνα «άμεσης δράσης», ενημερώνονται μέσω μηνυμάτων και εμφανίζονται ανά ομάδες, εκεί όπου τους χρειάζονται, δηλαδή εκεί όπου πάνε οι κλητήρες.

 

Η εκπρόσωπος αυτής της συμμαχίας, Σάρα Γουόλτερ, αποκαλεί τις κινητοποιήσεις τους «πολιτική ανυπακοή», ενώ για τον εκπρόσωπο της άλλης πλευράς, οι ενοικιαστές «καλά να πάθουν». «Στις περισσότερες περιπτώσεις φταίνε οι ίδιοι» είπε ο Στέφεν Χάσε, αφού αγνοούν τις προειδοποιήσεις που φτάνουν μέσω ταχυδρομείου για την επικείμενη έξωση, αλλά «έτσι κι αλλιώς κανείς δεν καταλήγει άστεγος»!

 

Τον περασμένο Φεβρουάριο, μια άλλη περίπτωση είχε πάρει μεγάλη δημοσιότητα: αυτή του ελαιοχρωματιστή τουρκικής καταγωγής, Αλί Γκιουλμπόλ. Το δικαστήριο δικαίωσε τον ιδιοκτήτη και ζήτησε από τον Αλί να καταβάλει 3.700 ευρώ, που ήταν η διαφορά από την αύξηση του ενοικίου. Στις 14 Φεβρουαρίου αυτός, η σύζυγός του και τα τρία παιδιά τους υποχρεώθηκαν να αδειάσουν το διαμέρισμά τους, που είχε περικυκλωθεί από 1.000 ακτιβιστές, 831 αστυνομικούς -οι οποίοι χρησιμοποίησαν 32 κάμερες για να «φακελώσουν» το πλήθος- κι ένα ελικόπτερο που επέβλεπε από ψηλά τη δραστηριότητα, επί τρεις ώρες. Ο δικαστικός κλητήρας έπρεπε να μεταμφιεστεί σε αστυνομικό για να φθάσει από την πίσω πόρτα στο διαμέρισμα του Αλί. «Ενιωσα σαν να ήμουν καταζητούμενος, επικίνδυνος εγκληματίας» είπε ο Αλί, ο οποίος, κατόπιν όλων αυτών, έγινε κι ο ίδιος ακτιβιστής και βρέθηκε σε κάποια συγκέντρωση έξω από το σπίτι της Ρόζμαρι. «Τα παλιά χρόνια», του είπε τότε η ηλικιωμένη γυναίκα, «θυμάμαι ότι φυλάκιζαν τους ανεπιθύμητους μέσα στα γκέτο. Τώρα τα γκέτο είναι οι ίδιοι οι δρόμοι μας».

 

Οι αγοραστές-επενδυτές ακινήτων φθάνουν πολλές φορές ομαδικώς, από διάφορες χώρες της Ευρώπης, ακόμα και τον «φτωχό» Νότο, και η ζήτηση είναι μεγάλη. Το πρόγραμμά τους συνήθως είναι «σφικτό» και, αφού δουν τα βασικά αξιοθέατα, γίνεται η ξενάγηση στα… προς πώληση ακίνητα, λέει ο μεσίτης Τζάκοπο Μινγκατσίνι, που μόνο πέρσι διέθεσε 1.200 διαμερίσματα -150 από αυτά σε Ιταλούς, οι οποίοι ήθελαν να τοποθετήσουν τις οικονομίες τους σε σίγουρη επένδυση που θα τους αποδίδει, αφού με κάθε νέο συμβόλαιο έχουν τη δυνατότητα να αυξάνουν το ενοίκιο. Η μέθοδος αυτή, που χρησιμοποιούν μικροεπενδυτές όλων των κατηγοριών για να προστατευτούν από την κρίση του ευρώ, προκαλεί αναταραχή στη Γερμανία.

 

Από το 2007, για παράδειγμα, στις δυτικές συνοικίες του Βερολίνου, τα ενοίκια κατά μέσο όρο έχουν αυξηθεί τουλάχιστον 20% και η τάση έχει επεκταθεί και στις άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας. Ακόμα και διαμερίσματα σε «δεύτερης κατηγορίας» αστικά κέντρα είναι ακριβά για ένα μέσο οικογενειακό εισόδημα. Ενώ όσοι αναζητούν πλέον κατοικία στο Μόναχο, το Ντίσελντορφ ή την Κολονία πρέπει να υπολογίζουν τιμές τουλάχιστον κατά 25% ακριβότερες από αυτές που πλήρωναν μέχρι τώρα για τα ίδια τετραγωνικά σε παρόμοιες συνοικίες.

 

Η μάχη του «φθηνού ενοικίου» κυριαρχεί στην προεκλογική ατζέντα. Κανένα κόμμα δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοήσει το πρόβλημα, αφού περίπου οι μισοί Γερμανοί ψηφοφόροι είναι ενοικιαστές κι από τους υπόλοιπους μισούς, αρκετοί έχουν συγγενείς ή μέλη της οικογένειας που νοικιάζουν σπίτια. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση καταθέτουν τώρα «λύσεις», «εθνικά σχέδια δράσης» για την «αναβίωση της χαμηλού κόστους οικοδομής» ή νομοσχέδια για να μπει πλαφόν στα ενοίκια και προτάσεις για τα φοιτητικά ενοίκια.

 

Αυτό που επιδιώκουν οι πολιτικοί είναι να στείλουν το μήνυμα ότι «νοιάζονται», γράφει το «Spiegel», αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για καθαρή υποκρισία, αφού οι ίδιοι δημιούργησαν το πρόβλημα και επέτρεψαν να γιγαντωθεί. Εκτός από τη γραφειοκρατία και την πολιτική που ακολουθούν οι δήμοι βάζοντας φρένο στην οικοδομική δραστηριότητα, αναφέρει το γερμανικό περιοδικό, η κυβέρνηση Μέρκελ έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης, λόγω της ενεργειακής πολιτικής της, που έχει αλυσιδωτές συνέπειες. Για παράδειγμα, προκειμένου να απεξαρτηθεί η χώρα από την πυρηνική ενέργεια, το κράτος επιδοτεί την εγκατάσταση μόνωσης κι άλλων συστημάτων πράσινης ενέργειας στα κτίρια.

 

Το κόστος, όμως, σύμφωνα με τον νόμο, δεν επιβαρύνει τον ιδιοκτήτη, αλλά τον ενοικιαστή. Εάν, για παράδειγμα, ο ιδιοκτήτης ξοδέψει 20.000 για αυτή την ανακαίνιση, έχει το δικαίωμα να υποχρεώσει τον ενοικιαστή του να πληρώνει έως 11% από αυτό το κόστος κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα το ενοίκιο να αυξάνεται έως και 60% σε ορισμένες περιπτώσεις, πλήττοντας κυρίως οικογένειες και συνταξιούχους. Η κατάληξη είναι η δραματική αύξηση των εξώσεων, που όπως υποστηρίζει και η οργάνωση «Συμμαχία κατά των Εξώσεων» δεν αποτελεί πλέον ταμπού στη Γερμανία.