Το σημείο–κλειδί είναι η εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος, εφόσον υπάρχει σαφής αντίληψη γι’ αυτό
Των Μαρίνας Τζόκα, Ανδρέα Παπαευτυχίου
Αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα στην terra virtualis του Διαδικτύου η εκτενής και συστηματική χρήση της ανωνυμίας–ψευδωνυμίας. Αλλωστε, η ελεύθερη ιδεολογία που χαρακτηρίζει αυτό το διεθνές «σουπερμάρκετ» ιδεών και πληροφοριών (σ.σ. forum σημαίνει παζάρι, αγορά), το οποίο λειτουργεί χωρίς αυστηρό διεθνές νομικό πλαίσιο, εξαπλώνεται πιο ευέλικτα και φθηνότερα μέσα σε ένα μείγμα δικαιωμάτων που έχουν οι δημιουργοί–παραγωγοί-καταναλωτές του. Μεγάλο μέρος των διακινούμενων μέσω Δικτύου πληροφοριών και ιδεών είναι «αγνώστου πατρός».
Η ανωνυμία και η ψευδής ταυτότητα προσδίδουν στους παραγωγούς των κειμένων μεγαλύτερη ελευθερία. Ωστόσο, η επωνυμία τούς προσθέτει αξιοπιστία. Αποτέλεσμα αυτού του διλήμματος: Η ενημέρωση του κοινού ταλαντεύεται μεταξύ αξιολογικών κρίσεων και πραγματικών περιστατικών, μεταξύ σχολιασμού και είδησης.
Τα ανώνυμα και τα υπογράφοντα με ψευδώνυμο κείμενα, αλλά και σχόλια, προσφέρουν τη φιμωμένη και αποκρυπτόμενη αλήθεια προς δημοσίευση, διατείνεται η ομάδα των χρηστών στις διάφορες ιστοσελίδες–blogs, που επιλέγουν να κρατούν την ταυτότητά τους μυστική. «Η πλειονότητα των ανώνυμων άρθρων προάγει την ελεύθερη σκέψη. Δεν αποσκοπούμε στο να γίνουμε εμείς γνωστοί, αλλά να μαθευτεί επιτέλους η αλήθεια στον κόσμο», υποστηρίζει ένας ανώνυμος blogger.
Παράλληλα, η ανωνυμία και η ψευδωνυμία αποτρέπουν ενδεχόμενες κυρώσεις προς τους παραγωγούς, οι οποίοι προβαίνουν σε ανακαλύψεις που προάγουν το δημόσιο συμφέρον, έστω κι αν κατηγορούνται ότι παραβιάζουν νομοθετικές διατάξεις. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση Wikileaks.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο-ακαδημαϊκό Mark Deuze, «η πηγή της πραγματικής κατασκευής ειδήσεων ενισχύεται με την ανωνυμία–ψευδωνυμία». Αυτή αφήνει απεριόριστο πεδίο δράσης για δυσφήμηση, διαστρέβλωση, παραπληροφόρηση, κουτσομπολιό, εκφυλισμό της ελευθερίας έκφρασης. Η ελευθερία μετατρέπεται σε ασυδοσία.
Ο δημοσιογράφος-διευθυντής της εφημερίδας «6 μέρες» Σεραφείμ Φυντανίδης σημειώνει: «Υπάρχουν τα επώνυμα sites και τα ανώνυμα blogs. Στην πρώτη περίπτωση, υπάρχει η ευθύνη αυτού που γράφει κάτι. Στη δεύτερη, καμία. Ο καθένας γράφει και μεταδίδει ό,τι θέλει, κρυπτόμενος πίσω από την ανωνυμία του. Γι’ αυτό στερείται κάτι πολύ σημαντικό. Την αξιοπιστία».
Υπό αυτές τις συνθήκες οι χρήστες του Διαδικτύου γίνονται δέκτες «τοξικών πληροφοριών», κατά την έκφραση του συρμού. «Χρησιμοποιούνται οι χρήστες; Ναι. Τους πειράζει; Οχι ακόμη», επισημαίνουν οι P. Hartzog και Tr. Scholz. Σύμφωνα με μια έρευνα για τη χρήση του Διαδικτύου το 2012, που δημοσίευσε η εταιρεία Royal Pingdom (16.1.2013), οι χρήστες του Διαδικτύου παγκοσμίως ανέρχονται σε 2,4 δισ., ενώ 634 εκατ. ιστοσελίδες καταγράφηκαν παγκοσμίως, εκ των οποίων 51 εκατ. προστέθηκαν το 2012.
Ανωνυμία ή επωνυμία, λοιπόν, στη «δημοσίως ιδιωτική και στην ιδιωτικώς δημόσια περιοχή» του Διαδικτύου; Το σημείο-κλειδί για την απάντηση σε αυτό το ερώτημα, σύμφωνα με τους ακαδημαϊκούς και συγγραφείς J. Curran και M. Gurevitch, είναι η σαφής αντίληψη για το τι σημαίνει «δημόσιο συμφέρον» σε κάθε δεδομένη περίπτωση.
………………………………………………………………………………….
Οι φοιτητές του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών (ΜΠΣ) Επικοινωνία και Δημοσιογραφία του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΑΠΚΥ) συμμετέχουν στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας για την Ελευθερία του Τύπου, που γίνεται από την UNESCO.
Με κείμενα, βίντεο, ρεπορτάζ, φωτογραφίες και γραφικά, ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά σποτ, που διατίθενται σε εφημερίδες και μέσα ενημέρωσης στην Κύπρο και την Ελλάδα, καθώς και από το blog τους http://commediama.blogspot.gr και το youtube του ΑΠΚΥ (ouc_edm), οι φοιτητές στέλνουν το δικό τους μήνυμα για την 3η Μαΐου: «Η ελευθερία του λόγου δεν είναι υποχρέωση, είναι καθήκον».
*Σε αυτό το πλαίσιο η «Εφ.Συν.» δημοσιεύει σήμερα κείμενο φοιτητών του συγκεκριμένου Μεταπτυχιακού Προγράμματος.
