ΜΠΑΝΓΚΛΑΝΤΕΣ Πώς στήθηκε η εξαγωγική υπερδύναμη του έτοιμου ενδύματος πατώντας στα πάμφθηνα εργατικά χέρια, στην έλλειψη κανόνων και στα χρυσά συμβόλαια με τις πλέον γνωστές δυτικές φίρμες

 

Της Ελλης Πάνου

 

Ο Βαζλούς Αντνάν κατάλαβε γρήγορα τις δυνατότητες που είχε η χώρα του για να γίνει η κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας λιανικής ρούχων και υφασμάτων. «Μυρίζομαι χρήματα…», έλεγε συχνά στους φίλους του και το 2006, πάνω στην ώρα που οι γίγαντες του παγκόσμιου εμπορίου έφταναν στο Μπανγκλαντές για να «ψωνίσουν» φτηνά εργατικά χέρια, έστησε την πρώτη του βιοτεχνία σε μια παραγκογειτονιά έξω από την πρωτεύουσα Ντάκα, με την ονομασία New Wave Style. Μέσα σε λίγα χρόνια, «πατώντας» πάνω στους φτηνούς εργάτες της, η μικρή βιοτεχνία έκλεισε συμβόλαια με μεγάλες φίρμες, όπως την ιταλική Benetton Group, έγινε μεγάλο εργοστάσιο και μετεγκαταστάθηκε στον έκτο όροφο του κτιρίου Rana Plaza, ενός από τα μυριάδες που ξεπετάχτηκαν στη βιομηχανική ζώνη της πρωτεύουσας, εν μέσω οικονομικής άνθησης του κλάδου.

 

Kόστος 700 ζωές

 

Σήμερα ο κ. Αντνάν είναι στη φυλακή και τουλάχιστον 700 άνθρωποι πλήρωσαν με τη ζωή τους την απληστία -τη δική του και των άλλων «επιχειρηματιών» του κλάδου του- όταν κατέρρευσε το πολυώροφο Rana Plaza, στις 24 Απριλίου.

 

Η Benetton -γράφει η Wall Street Journal- φαίνεται ότι ήταν ένας από τους τελευταίους πελάτες της New Wave Style και η «συνεργασία» αποδεικνύει τα περίπλοκα, αδιαφανή μονοπάτια που ακολουθούν οι πολυεθνικές του λιανεμπόριου, επιδιώκοντας μέσω ενός μεγάλου δικτύου εργολάβων και μεσαζόντων να παράξουν τα φτηνά προϊόντα τους, διατηρώντας παράλληλα το πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών τους.

 

Τέτοιου είδους δίκτυα δυσκολεύουν την απονομή ευθυνών όταν κάτι πάει στραβά, όπως στην περίπτωση του Rana Plaza.

 

Την τελευταία δεκαετία, όσο οι ξένες φίρμες συνωστίζονταν για φτηνά συμβόλαια με τις υφαντουργίες στις βιομηχανικές ζώνες του Μπανγκλαντές, οι ντόπιοι εργοστασιάρχες, διαπιστώνοντας ότι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στη ζήτηση, προσέφεραν υπεργολαβίες σε μικρότερες βιοτεχνίες, όπως αυτή του Αντνάν -που πλούτισαν ξαφνικά εις βάρος των εργατών και της ασφάλειάς τους- που φύτρωσαν ανεξέλεγκτες, σαν μανιτάρια.

 

Ετσι λίγο πριν από το 2006, η παραγωγή απογειώθηκε και το 2009 ο Αντνάν -και δεκάδες άλλοι «επιχειρηματίες» σαν κι αυτόν- είδε την τύχη του να αλλάζει. Η εταιρεία του New Wave Style κέρδισε μια καλή υπεργολαβία από μεγάλη υφαντουργία του Μπανγκλαντές και το 2010 η εταιρεία επεκτάθηκε σε έναν νέο χώρο 3.700 τ.μ., στο πολυώροφο Rana Plaza, μια οικοδομή που είχε χτιστεί πάνω σε ένα βουνό από παρανομίες. Εκείνη η χρονιά ήταν καλή για τις τοπικές υφαντουργίες, η επόμενη όμως όχι, λόγω και των μεγάλων απεργιών που είχαν κηρύξει τα εργατικά συνδικάτα. Μαζί με όλους υπέφερε και η New Wave Style: άρχισε να χάνει τις προθεσμίες των παραγγελιών και καθυστερούσε την αποπληρωμή των δανείων της, που είχαν τσουχτερό επιτόκιο 18%. Τότε ήρθε η συμφωνία για τα ρούχα της Benetton, μέσω ενός «εργολάβου» στην Ινδία. Κανείς, βέβαια, δεν έλεγξε το ιστορικό της New Wave Style και του Αντνάν που ήταν ήδη γεμάτο παραβάσεις. Και τον περασμένο Σεπτέμβριο η Benetton -που πάλευε και η ίδια να σταθεί απέναντι σε φτηνότερους ανταγωνιστές της- έστειλε την πρώτη της παραγγελία απευθείας στη New Wave για 145.000 τεμάχια και τρεις μήνες αργότερα, μια δεύτερη, η οποία παραδόθηκε στα τέλη Μαρτίου, μερικές ημέρες πριν από την κατάρρευση του κτιρίου.

 

Ρώσικη ρουλέτα

 

Εναν όροφο πιο κάτω από τον Αντνάν, στεγαζόταν μια άλλη παρόμοια επιχείρηση, η Ethel Textiles, που απασχολούσε 400 εργαζομένους, μεταξύ αυτών η 25χρονη Πακχί Μπέγκουμ. Γι' αυτήν όπως και για τους περισσότερους από τους 3.000.000 εργάτες στο Μπανγκλαντές η πρόσληψη στις υφαντουργίες ήταν σαν να υπογράφουν ένα «πανάκριβο» συμβόλαιο με τον διάβολο: έναν υποτυπώδη μισθό κι άθλιες συνθήκες δουλειάς, με αντάλλαγμα μια ρώσικη ρουλέτα διαρκείας με τη ζωή τους.

 

Για 705 εργάτες στο κτίριο Rana Plaza που κατέρρευσε, το συμβόλαιο αυτό έληξε απότομα στις 24 Απριλίου. Για την Πακχί, που βρέθηκε ζωντανή – θαμμένη στα ερείπια, η τραγωδία στο εξής σημαίνει μια ζωή χωρίς πόδια. Παρακαλούσε, λέει, τους διασώστες να την ακρωτηριάσουν για να σωθεί και κατηγορεί τον εργοδότη της ότι την υποχρέωσε να εμφανιστεί στη δουλειά παρά τον κίνδυνο, απειλώντας τη με στέρηση ενός ολόκληρου μηνιάτικου. Ηταν θέμα επιβίωσης γι' αυτήν και την οικογένειά της. Από το νοσοκομείο περιγράφει έως 14 βασανιστικές ώρες εργασίας πάνω από τις μηχανές, απειλές, λεκτική βία και προσβολές από τους προϊσταμένους, απλήρωτες υπερωρίες, βρομιά σε όλους τους χώρους.

 

Την περασμένη Παρασκευή, όταν η κυβέρνηση του Μπανγκλαντές, μπροστά στην κατακραυγή, συμφώνησε με τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας κανόνες για την προστασία και τα δικαιώματα των εργαζομένων, η Πακχί προσπαθούσε να συμβιβαστεί με τον πόνο και με τη σκέψη ότι θα πρέπει να βρει τώρα τρόπο να επιζήσει, χωρίς πόδια, πίσω στο χωριό της.

 

…………………………………………………………………………

 

Οι ισλαμιστές πήραν φόρα

 

Από κλιμάκωση των συγκρούσεων και… ταλιμπανοποίηση κινδυνεύει το κοσμικό Μπανγκλαντές μετά τις μαζικές και βίαιες διαδηλώσεις επί 2 ημέρες

 

Επί δύο ημέρες το Μπανγκλαντές συγκλονιζόταν από βίαιες διαδηλώσεις, που ξεκίνησαν από την πρωτεύουσα Ντάκα κι επεκτάθηκαν και σε άλλες πόλεις της χώρας, με συνολικό απολογισμό 20 νεκρούς και μεγάλες υλικές ζημιές. Οι συγκρούσεις με τις δυνάμεις ασφαλείας άρχισαν την Κυριακή στην πορεία 200.000 ισλαμιστών και συνεχίστηκαν τη Δευτέρα, μετά την απόρριψη από την κυβέρνηση μιας σειράς αιτημάτων για ριζικές θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις, όπως πιο αυστηρό νόμο για τη βλασφημία, αποκατάσταση του όρκου στον Αλλάχ στο Σύνταγμα της χώρας, απαγόρευση στις γυναίκες να συναναστρέφονται δημόσια με άνδρες και καθιέρωση της ισλαμικής εκπαίδευσης στα σχολεία.

 

Οι επικριτές τους υποστηρίζουν ότι τέτοιες απαιτήσεις θα οδηγήσουν στην «ταλιμπανοποίηση» του Μπανγκλαντές, μιας χώρα που παρότι είναι κατά 90% μουσουλμανική, έχει ενσωματώσει από την ίδρυσή της στο Σύνταγμα τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους ως μία από τις τέσσερις βασικές αρχές, μαζί με τη Δημοκρατία, τον Εθνικισμό και τον Σοσιαλισμό.

Η σύγκρουση -προειδοποιούν αναλυτές- μπορεί να βυθίσει τη χώρα σε έναν νέο κύκλο βίας, καθώς τα δύο μεγάλα βασικά κόμματα εκμεταλλεύονται τις εντάσεις μεταξύ κοσμικών και ισλαμιστών για ίδιον όφελος, εν όψει και των εκλογών του επόμενου Ιανουαρίου.

 

Τα πρόσφατα επεισόδια έχουν ρίξει σκιά στις οικονομικές προοπτικές του Μπανγκλαντές, μια πολύ δύσκολη περίοδο μετά τα πολύνεκρα εργατικά δυστυχήματα στις υφαντουργίες της χώρας, που έχουν θέσει ερωτήματα για τις επενδύσεις και την αγορά φτηνών προϊόντων από το Μπανγκλαντές.