66ο Φεστιβάλ Κανών 

Καμιά φορά χρειάζεται μια «απ’ έξω» ματιά για να σου δείξει την αλήθεια. Αυτό κάνει το ντοκιμαντέρ του Ιρανοελβετού Καβέ Μπακτιαρί «L' Escale»» ή «Μεταβατικός σταθμός». «Η Ελλάδα δεν δίνει δεκάρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα», λέει ένας μετανάστης

ΑΠΟΣΤΟΛΗ-ΚΑΝΕΣ Της Λήδας Γαλανού

Παρά το κόκκινο χαλί και τις λαμπερές παρουσίες, που φωτίζονται από τα φλας, ήταν τρία ντοκιμαντέρ, που χαρακτήρισαν αυτήν την ημέρα στο 66ο Φεστιβάλ Κανών. Προτεραιότητα για μας το «L’ Escale» στο Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών, ή «Μεταβατικός σταθμός», το ντοκιμαντέρ του Ιρανοελβετού Καβέ Μπακτιαρί, που δίνει μια εικόνα για την Ελλάδα που με δυσκολία κοιτάζουμε κατάματα στην οθόνη.

Ο σκηνοθέτης, με την κάμερά του στο χέρι, αποφασίζει να επισκεφτεί την Αθήνα όπου ζει ο ξάδελφός του, μετανάστης από το Ιράν, παράνομος, περιμένοντας τρία χρόνια σ’ ένα σπίτι γεμάτο συμπατριώτες του, να αφήσει τη χώρα, να προχωρήσει γι’ αλλού. Ο Μπακτιαρί μένει μαζί τους, παρακολουθεί την καθημερινή τους ζωή, τις αγωνίες και τους κινδύνους σε μια όμορφη χώρα, που γίνεται γι’ αυτούς κελί φυλακής, καθώς τα όνειρα, το μέλλον ή και η απλή τους επιβίωση καθορίζονται από το «λάθος» διαβατήριο που κρατούν στα χέρια. Αποδραματοποιημένη, σκληρή, μετρημένη αλλά οδυνηρή στην ουσία της, η ταινία του Μπακτιαρί χτυπά ευαίσθητες χορδές στο διεθνές κοινό, πόσο μάλλον στο ελληνικό: «Θέλω να φύγω από αυτή τη χώρα για την Ισπανία», λέει ο ένας από τους ήρωες του ντοκιμαντέρ, «όπου τουλάχιστον θα μπορώ να υπερασπιστώ τα βασικά μου δικαιώματα. Η Ελλάδα δεν δίνει δεκάρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα».

*Ενα ολοκάθαρα πολιτικό ντοκιμαντέρ, με μεγάλο όμως εικαστικό ενδιαφέρον, παρουσιάζει ο Ρίτι Παν, ο σπουδαίος σκηνοθέτης από την Καμπότζη, που μεγάλωσε στη διάρκεια της επιβολής του καθεστώτος των Ερυθρών Χμερ στη χώρα του. Τις αναμνήσεις του από αυτή τη σκληρή περίοδο εξιστορεί, αφηγούμενος τα δικά του βιώματα, παρουσιάζοντάς τα όμως μ’ ένα υπέροχο animation με πλαστελίνες.

Στο «The Missing Image» ζωντανεύει με ακρίβεια και συγκρατημένο συναίσθημα η καθημερινότητα στα στρατόπεδα εργασίας, η εξαθλίωση ενός ολόκληρου λαού, η υποταγή σ’ ένα όραμα που αποδείχτηκε ψεύτικο και καταστροφικό. Οι βιωματικές, προσωπικές εξομολογήσεις, εικονογραφημένες με τις «παιδικές» φιγούρες που επιλέγει ο Ρίτι Παν, κάνουν την ιστορία, παραδόξως, ακόμα πιο πραγματική και επιδραστική.

*Σε πιο χαρούμενο και «κινηματογραφικό», αυτοαναφορικό για την ακρίβεια, κλίμα, έρχεται το «Seduced and Abandoned», το πρωτότυπο ντοκιμαντέρ του Τζέιμς Τόμπακ και του Αλεκ Μπόλντουιν, οι οποίοι κατέγραψαν με την κάμερα την περσινή τους επίσκεψη στο Φεστιβάλ Κανών για ν’ αναζητήσουν χρήματα για την επόμενη ταινία τους. Σ’ αυτό το διασκεδαστικό, κατά στιγμές συγκινητικό, σινε-ημερολόγιο από τη διάρκεια του 10ημέρου, ήρθαν σε επαφή με όλων των ειδών τους «εργάτες» του σινεμά, από πλούσιους χρηματοδότες μέχρι νέα αστέρια σαν την Τζέσικα Τσαστέιν και τον Ράιαν Γκόσλινγκ και ιερά τέρατα, σαν τον Μπερτολούτσι, τον Πολάνσκι, τον Σκορσέζε και τον Κόπολα. Μίλησαν μαζί τους για το πώς η τέχνη του κινηματογράφου μπορεί να συνδυάζει το όραμα της δημιουργίας με το σκληρό εμπόριο.

Με περιγραφές που εκτείνονται από το πώς ο Ρόμπερτ Ολτμαν τράβηξε τα μαλλιά της Πολίν Καέλ (τότε μέλος της κριτικής επιτροπής) επειδή δεν κέρδισε βραβείο για τις «Τρεις Γυναίκες», μέχρι το πώς ο Πολάνσκι συνέβαλε στην πυροδότηση του Μάη του ’68, το «Seduced and Abandoned» μάς παρέσυρε (μέχρι δακρύων) σ’ ένα απολαυστικό ταξίδι με συνεπιβάτες τους ανθρώπους που ζουν, όχι απαραίτητα από το σινεμά, αλλά οπωσδήποτε για το σινεμά.