Μια σημαντική έκθεση στο Μπενάκη τής Κουμπάρη
Η σειρά φωτογραφιών «A Greek Portfolio» έκανε το 1972 διάσημο σε όλο τον κόσμο τον Κωνσταντίνο Μάνο. Οι εικόνες μιας παλιάς, αλλά όχι ξεχασμένης Ελλάδας, που την έλεγε με αγάπη «χωριό», μέσα από τη ματιά ενός Ελληνα γεννημένου στη Νότια Καλιφόρνια», ανήκουν από χθες στο αρχείο του Μουσείου Μπενάκη
Της Παρής Σπίνου
«H καλή φωτογραφία είναι σαν το καλό κρασί. Οταν παλιώνει, παίρνει μια πατίνα, γίνεται ντοκουμέντο…». Ο διεθνούς φήμης Ελληνας φωτογράφος της Διασποράς Κωνσταντίνος Μάνος, μέλος του γνωστού πρακτορείου Magnum Photos, συνεργάτης των περιοδικών Esquire, Life, Look και των εκδόσεων Time-Life, βρέθηκε στην Αθήνα με την ευκαιρία της έκθεσής του «A Greek Portfolio. 50 χρόνια μετά», που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη (κεντρικό κτίριο).
Προσιτός, ευδιάθετος, αλλά και εμφανώς συγκινημένος ξενάγησε χθες το μεσημέρι τους δημοσιογράφους σ' αυτό το ξεχωριστό αφιέρωμα και μοιράστηκε μαζί τους ξεχωριστές εμπειρίες από τις αρχές της δεκαετίας του ’60, τότε που νεαρός φωτογράφος ταξίδεψε απ' άκρη σ' άκρη στην Ελλάδα, στα πιο απομακρυσμένα χωριά και νησιά, καταγράφοντας με ματιά ανθρωπιστική αυθεντικές στιγμές. Ανθρώπους φτωχούς και αγέρωχους, μέσα σε ένα σκηνικό αγροτικής απλότητας και γαλήνης, να δίνουν με αξιοπρέπεια τον αγώνα τους για επιβίωση, προσηλωμένοι στην παράδοση. Καθημερινές, εφήμερες στιγμές αποκρυσταλλώνονται στα πλάνα του, με την επιβλητικότητα του μαύρου-άσπρου, με λιτό και αυστηρό ύφος, αλλά και με τρυφερότητα, χωρίς ρητορικά σχήματα.
Ενας μικρός βοσκός παρέα με το κατσικάκι του. Μια ηλικιωμένη ψήνει ψωμί στον φούρνο της αυλής. Ενας άντρας εξομολογείται σκυφτός μπροστά στον παπά. Μαθήτριες με τσεμπέρια διαβάζουν. Χαροκαμένες γυναίκες μοιρολογούν, ανάβουν τα καντήλια στα μνήματα. Κι αλλού οι λυράρηδες παίζουν με μεράκι και ο χορός αρχίζει σε γάμους και γιορτές… Εικόνες μιας Ελλάδας που χάνεται ανεπιστρεπτί, εικόνες διαχρονικές που αποτυπώνουν τη μοναδικότητα του τοπίου και των κατοίκων του, προσφέροντάς μας έτσι «ένα κομμάτι της ταυτότητάς μας».
«Ελπίζω να γίνει μια τέτοια έκθεση στο χωριό», είπε ο Κωνσταντίνος Μάνος, ο οποίος χθες, ημέρα της γιορτής του, έκανε ένα δώρο στο Μουσείο Μπενάκη. Αποφάσισε να χαρίσει όλο το αρχείο τού «Α Greek Portfolio» στο μουσείο, «γιατί θα το εκτιμήσει και θα το προσέξει». Είπε χαρακτηριστικά, αφού έπλεξε το εγκώμιο του δραστήριου διευθυντή Αγγελου Δεληβορριά: «Το Μπενάκη δεν είναι μόνο μουσείο, είναι πνεύμα, ζωή, ελληνικότητα».
Γεννημένος στην πόλη Κολούμπια της Νότιας Καλιφόρνιας, από μικρός ο Κωνσταντίνος Μάνος άκουγε τους γονείς του να μιλούν για «το χωριό». Το 1961, έχοντας μόλις κυκλοφορήσει ένα λεύκωμα για τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστόνης, αποφάσισε να πάει στην Ελλάδα για να δει «το χωριό». «Μάζεψα λίγα χρήματα, έβαλα το εργαστήριό μου σε ένα μπαούλο και με ένα Φολκσβάγκεν ήρθα στην Αθήνα. Εστησα ένα μικρό εργαστήρι στην οδό Αναγνωστοπούλου, έτρωγα γιαούρτι στη “Λυκόβρυση”, γνώρισα τον Τσαρούχη και κάθε τόσο πήγαινα στα χωριά, όπου έμενα για 2-3 εβδομάδες», εκμυστηρεύτηκε.
«Τελικά, στα πιο απομονωμένα χωριά βρήκα αυτό που έψαχνα. Ο κανόνας μου ήταν να φωτογραφίζω τα μέρη που δεν είχαν ρεύμα. Γύρισα όλη την Ελλάδα, οι άνθρωποι ήταν τόσο γνήσιοι, φιλόξενοι, ευγενείς… Τώρα βλέπω την κάθε φωτογραφία και ξαναζώ την κάθε εμπειρία…».
Επιστρέφοντας στην Αμερική, τρία χρόνια μετά, με εκατοντάδες λήψεις στις βαλίτσες, ο Κωνσταντίνος Μάνος δίστασε αρχικά να δείξει τις φωτογραφίες του. Ωστόσο, οι εκδότες που προσέγγισε σε Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Παρίσι, Ελβετία αμέσως ενθουσιάστηκαν και κυκλοφόρησαν το 1972 το «A Greek Portfolio», που βραβεύτηκε στα Φεστιβάλ της Aρλ και της Λειψίας, ενώ εικόνες της σειράς παρουσιάστηκαν στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγου, στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού κ.α.
Το πρώτο μέρος της έκθεσης στο Μπενάκη, που επιμελείται ο γνωστός φωτογράφος Γιάννης Δήμου, περιλαμβάνει ένα σύνολο πρωτότυπων εκτυπώσεων από τις φωτογραφίες του ομότιτλου λευκώματος, ενώ στο δεύτερο μέρος σταχυολογήθηκαν θέματα από 219 πρωτότυπα τυπώματα.
INFO: «Κωνσταντίνος Μάνος. Α Greek Portfolio. 50 χρόνια μετά», Μουσείο Μπενάκη, κεντρικό κτίριο (Κουμπάρη 1, τηλ. 210-3671000), μέχρι 25 Αυγούστου. Σήμερα (17.30) ο φωτογράφος θα παρουσιάσει σε slide-show το σύνολο του έργου του, στο αμφιθέατρο του Μπενάκη (Πειραιώς 138). Θα ξεναγήσει το κοινό στην έκθεση στις 24/5 (12.00) και 30/5 (18.00).
