Υποσημειώσεις
Του Γιώργου Σταματόπουλου
Αν βρεθείς απροσδόκητα σε μια μικρή πόλη της Περιφέρειας μια καθημερινή μέρα, ανατριχιάζεις απροσδιόριστα` εάν τυχαίνει αυτή η πόλη να είναι παραθαλάσσια, οι στιγμές γίνονται εξουθενωτικά μαγικές. Ισως να «ευθύνεται» γι' αυτό η καλή παρέα, η καλή συζήτηση, ο καλός καφές (διότι ο οισοφάγος έχει απαγορευτικό απόπλου για κάθε σταγόνα αλκοόλ…), η καλή ώρα (απομεσήμερο, σούρουπο, βράδιασμα).
Ενδοξη στιγμή για το απροσδόκητο, για το απρόσμενο, το νοσταλγικό, τη δύναμη του χρόνου. Ενταση εσωτερική σε γαλήνη εξωτερική.
Αγέρωχοι και μοναχικοί πελάτες στους πεζόδρομους και στις πλατείες. Πού πήγαν όλοι; Πού κρύβονται; Από τη μια η σιωπή, μόνο οι παφλασμοί των κυμάτων συνθέτουν μουσική` από την άλλη η θλίψη και η πίκρα για την απουσία των ανθρώπων. «Μην παραμυθιάζεσαι -μου λέει ο φίλος απέναντι- ότι εδώ, στην Περιφέρεια, έχουμε ποιότητα ζωής, βραδείς ρυθμούς, καθαρή ατμόσφαιρα, μαγαζιά νοσταλγίας και κουραφέξαλα. Μας δέρνει η μοναξιά. Αλύπητα. Η αγορά, που εσύ ψάχνεις, έχει κλείσει εδώ και πολύ καιρό». Σκληρά λόγια, εαυτογνωστικά, ρεαλιστικά, αψιμύθιαστα. Διότι οι πολλοί υπερηφανεύονται που ζουν στην Περιφέρεια. Ε, και άμα πλήξουν, πετάγονται στην πρωτεύουσα να δουν όποια θεατρική παράσταση ή όποια συναυλία ή όποια πολιτιστική εκδήλωση είναι της μόδας. Αρα, διάγουν ιδανικώς.
Μπράβο. Αλλά το πρόβλημα αυτό έχει διαστρεβλωθεί τόσο (πρόβλημα-δίλημμα: επαρχία ή πρωτεύουσα) ώστε χάνει στο τέλος την ιδιοσυστασία του. Διότι αυτοί που το θέτουν έχουν ήδη αποφασίσει: Αυτοί είναι που ζουν καλά.
Πώς να φανταστούν… μάλλον μια μικρή παρένθεση είναι απαραίτητη: (Ολοι αυτοί δηλώνουν ότι έχουν ζήσει ως φοιτητές ή στα μετέπειτα χρόνια τους στην πρωτεύουσα, άρα μπορούν να κάνουν, κυρίως αυτοί, τη σύγκριση). Πού να φανταστούν, λοιπόν, το εκρηκτικό υπόστρωμα μιας οποιασδήποτε μέρας στην Αθήνα; Δεν είναι σπουδαίο να πας στη Λυρική τόσο όσο να κάνεις μια βόλτα σε οποιονδήποτε δρόμο της Αθήνας, όπου συμβαίνουν απίστευτα πράγματα, παρελαύνουν αναρίθμητες εικόνες, που στην Περιφέρεια δεν θα δεις ποτέ. Εκατοντάδες, χιλιάδες πρόσωπα, περίπλοκη ενδυμασία, προκλητική ή όχι, ποικιλία «φυλών», δεκάδες διαφορετικά είδη χαμόγελου, συνοφρυώματος ή βαδίσματος, εκκεντρική ή όχι συμπεριφορά από πολλούς, τάγματα αστυνομίας να περιπολούν γενναία, δεκάδες άστεγοι, ζητιάνοι, εξαρτημένοι από ουσίες – χαμένοι στον κόσμο τους. Ολα τούτα δεν έχουν μέσα τους θάλασσα, γαλήνη, βραδύτητα, ναι, έχουν όμως την ώση του νοήματος της ανθρωπότητας προς το νέο, το άγνωστο (ίσως και προς το μνήμα). Επιθυμίες και πάθη, νοσταλγία και χαρά παντού ευδοκιμούν` το ρίγος, όμως, λίγους καταλαμβάνει. Ο Σωκράτης δεν έβγαινε έξω από την Αθήνα. Εκεί ήταν όλος ο κόσμος, το νόημα. Ούτε στην Κόρινθο πήγαινε να μπανιαριστεί ούτε καν στο Φάληρο, αλλά στα καινούργια πρόσωπα που συναντούσε στην αγορά κάθε μέρα.
