ΙΤΑΛΙΑ Σε παραγκουπόλεις γύρω από τη Ρώμη ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες Ρομά και μετανάστες, σε μια χώρα που συστηματικά θέλει να μην έρθουν σε επαφή με την κοινωνία και όπου για την υπηκοότητα ισχύει το δίκαιο του αίματος
Της Μαργαρίτας Βεργολιά
Σκηνή 1η: Δίπλα στις παράγκες από ξύλο και ελενίτ ρέουν τα βρόμικα, καφέ νερά του ποταμού Ανιένε, συμπαρασύροντας σωρούς από σκουπίδια. Τριγύρω υπάρχει μόνο λάσπη. Στον αέρα αναδύεται μια απαίσια μυρωδιά από καμένα λάστιχα. Στις αυλές, μικρά παρτέρια προσπαθούν αραιά και πού να ξεγελάσουν την ασχήμια. Σειρές από σκουριασμένες αλυσίδες χρησιμεύουν ως πρόχειρη περίφραξη και πύλη…
Θυμίζει μία από τις παραγκουπόλεις στη Μανίλα, όμως βρίσκεται μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά από την καρδιά της Ρώμης. Κατ' ευφημισμόν, γράφει η La Stampa, την αποκαλούν «πόλη της χαράς». Εδώ και 20 ολόκληρα χρόνια είναι το καταφύγιο μεταναστών από τις Φιλιππίνες, που συνήθως βρίσκουν δουλειά στα πλουσιόσπιτα της κοντινής συνοικίας Παριόλι, στα βόρεια της ιταλικής πρωτεύουσας.
Σήμερα, στις ετοιμόρροπες παράγκες -που τον χειμώνα πλημμυρίζουν και το καλοκαίρι βράζουν από τον ήλιο- ζουν 19 οικογένειες Φιλιππινέζων, Περουβιανοί, Κολομβιανοί, Ρομά και ορισμένοι Ιταλοί, που έτυχε να κληρονομήσουν ένα κομμάτι γης σε αυτή την άσχημη πλευρά της Ρώμης. Δίκτυο ύδρευσης φυσικά και δεν υπάρχει, ενώ τα καταλύματα μοιράζονται το ηλεκτρικό, καθώς δεν φτάνει για όλους. Υπάρχουν όμως μπόλικες δορυφορικές κεραίες και ασύρματο δίκτυο Ιντερνετ!
Χρόνια τώρα, η παράνομη «πόλη της χαράς» αναπτύσσεται μακριά από την κοινή θέα και κάτω από τη μύτη των αρχών. Τα παιδιά των μεταναστών πηγαίνουν στα ίδια σχολεία με τα Ιταλόπουλα, τα ονόματα των οικογενειών τους αναγράφονται φαρδιά-πλατιά στους τηλεφωνικούς καταλόγους και κάθε δύο μήνες στις παράγκες φτάνει με κάθε επισημότητα ο λογαριασμός από την εταιρεία αποκομιδής των σκουπιδιών!
Σκηνή 2η: Στα 15 της, η Πάμελα Σαλκανόβιτς, κόρη μεταναστών από την πρώην Γιουγκοσλαβία, ονειρεύεται την ώρα και τη στιγμή που θα ανοίξει το δικό της κομμωτήριο. Επί του παρόντος, κάνει αγόγγυστα κάθε πρωί μια διαδρομή δύο ωρών με τρένο και λεωφορείο μέχρι να φτάσει από το φτωχόσπιτό της στη σχολή. Μένει σε έναν καταυλισμό Ρομά, που οι αρχές της Ρώμης αποκαλούν «πρότυπο οικισμό», αλλά οι 1.200 κάτοικοί του περιγράφουν ως στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Μια «θάλασσα» από τροχόσπιτα, κοντέινερ και καλύβες περιβάλλεται από ψηλά τείχη. Παρακολουθείται νυχθημερόν από κάμερες ασφαλείας. Και παρ' όλα αυτά -γράφουν οι Financial Times- έχει υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας και πορνείας ανηλίκων.
Πάλαι ποτέ παράνομος, ο καταυλισμός Σαλόνε βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της Ρώμης, χιλιόμετρα μακριά από την πλησιέστερη «πολιτισμένη» συνοικία. Σήμερα, προβάλλεται μετ' επαίνων από τις ιταλικές αρχές ως πρότυπο στην κυβερνητική προσπάθεια ενσωμάτωσης των περίπου 40.000 άστεγων Ρομά στην ιταλική κοινωνία και οικονομία.
Παραδίπλα, βρίσκεται ο επίσης νόμιμος καταυλισμός Τσεσαρίνα, χτισμένος πάνω σε μια έκταση που οι ρωμαϊκές δημοτικές αρχές νοικιάζουν από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Εδώ φιλοξενούνται κυρίως Ρομά από τη Βοσνία και τη Ρουμανία. Προσφάτως, πληροφορήθηκαν ότι τους κόβεται η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και τρεχούμενου νερού…
«Η Ιταλία είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που προωθεί ένα συστηματικό, οργανωμένο από το Δημόσιο και χρηματοδοτούμενο από το κράτος δίκτυο γκέτο, με στόχο να εμποδίσει τους Ρομά από την πλήρη συμμετοχή ή ακόμη και την επαφή κι αλληλεπίδραση με την κοινωνία», καταγγέλλει τώρα η ανθρωπιστική οργάνωση European Roma Rights Center, που έχει έδρα τη Βουδαπέστη.
Ομως, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα, υποστηρίζει ο Κάρλο Στασόλα, επικεφαλής της οργάνωσης Associazione 21 Lugio, η οποία μάχεται κατά των διακρίσεων και την περασμένη εβδομάδα κατάφερε να οργανώσει την πρώτη στα χρονικά επίσκεψη δημοσιογράφων στον καταυλισμό Τσεσαρίνα.
Δεν φτάνει που το επονομαζόμενο σχέδιο για τους νομάδες έχει μέχρι στιγμής κοστίσει στους φορολογουμένους 62 εκατομμύρια ευρώ -αναφέρει στους F.T.-, πολύ περισσότερο απ' όσα θα κόστιζε ένα πρόγραμμα κοινωνικής στέγασης των Ρομά κατοίκων. Στην Τσεσαρίνα, λέει, έχει στηθεί ένα όργιο κατασπατάλησης δημόσιου χρήματος και διαφθοράς, μέσα από επίσημα και ανεπίσημα συμβόλαια με εταιρείες ιδιωτικής ασφάλειας, προμηθευτές, μάνατζερ και την τοπική μαφία!
Νόμος και τάξη
Εναν χρόνο μετά την υποβολή από τους «27» των εθνικών σχεδιασμών για την ενσωμάτωση των μεταναστών στον κοινωνικό ιστό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι έτοιμη να αρχίσει να μοιράζει «κόκκινες» κάρτες. Τουλάχιστον 15 χώρες-μέλη, μεταξύ αυτών και η Ιταλία, δεν έχουν προσδιορίσει κονδύλια για την υλοποίηση της πολιτικής, για την οποία προβλέπεται συγχρηματοδότηση από τις Βρυξέλλες. Στο τραπέζι, ανέφερε τις προάλλες ο εκπρόσωπος της αντιπροέδρου της Επιτροπής Βίβιαν Ρέντινγκ, υπάρχουν ακόμη και σχέδια για την επιβολή κυρώσεων, σε περίπτωση που διαπιστωθούν συστηματικές διακρίσεις…
Ομως, στη Ρώμη -που αύριο θα ζει στον ρυθμό των δημοτικών εκλογών για την εκλογή δημάρχου- ο απερχόμενος κι εκ νέου υποψήφιος δήμαρχος της Κεντροδεξιάς, Τζιάνι Αλεμάνο, ούτε που θέλει να κάνει την οποιαδήποτε κουβέντα. Με ανάλογες μικροπολιτικές διαθέσεις, το δεξί χέρι του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, νυν αντιπρόεδρος της τρικομματικής κυβέρνησης συνασπισμού, Αντζελίνο Αλφάνο, απέρριψε χωρίς πολλά πολλά την πρόταση της (κονγκολέζικης καταγωγής) νέας υπουργού Κοινωνικής Ενσωμάτωσης, Σεσίλ Κιέντζε, για αλλαγή του νόμου περί χορήγησης ιθαγένειας σε μετανάστες.
Την ίδια ακριβώς στάση με την παράταξη του (υπόδικου) καβαλιέρε έχουν η ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά και ο κατά τα λοιπά αντισυστημικός ηγέτης του Κινήματος των 5 Αστέρων, Μπέπε Γκρίλο! Κατά την άποψή τους, θα πρέπει να παραμείνει αναλλοίωτος ο νόμος του 1992, που βασίζει την παροχή ιταλικής υπηκοότητας στο inus sanguini (δικαίωμα του αίματος). Τουτέστιν, μόνο σε όσων τη φλέβα ρέει ατόφιο ιταλικό αίμα.
Οι υπόλοιποι, ακόμη και εάν έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ιταλία, μπορούν να υποβάλουν σχετική αίτηση μόνον αφού πατήσουν τα 18. Κι αυτό υπό πολλούς περιορισμούς και αυστηρές προϋποθέσεις. Πράγμα οξύμωρο, εάν αναλογιστεί κανείς ότι η Ιταλία είναι μια χώρα που αφ' ενός στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα «πλημμύρισε» την Αμερική και την Ευρώπη με τους δικούς της εμιγκρέδες, αφ' ετέρου στήριξε σε μεγάλο βαθμό τη μετέπειτα οικονομική της ανάπτυξη στις πλάτες των -παράνομων και μη- ξένων μεταναστών της.
