Του Ματθαίου Τσιμιτάκη

Η διακοπή του Internet στη Συρία πριν από λίγες ημέρες ήρθε να υπενθυμίσει με τον πιο γλαφυρό τρόπο γιατί είναι σημαντικό να διαφυλαχθεί ο ανοιχτός και ελεύθερος χαρακτήρας του.

Οι περισσότεροι χρήστες θεωρούν αυτονόητο το επιχείρημα ότι η λογοκρισία αντιμετωπίζεται από την ίδια την αρχιτεκτονική του Διαδικτύου σαν τεχνικό εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί, όμως στην πραγματικότητα η ελεύθερη φύση τής online επικοινωνίας ήταν ενεργητική επιλογή των χρηστών του και των φορέων που ενεπλάκησαν στην ανάπτυξή του.

Κατά τη δεκαετία του 1980 εταιρείες τηλεπικοινωνιών, όπως η France Τelecom, προσπάθησαν να το ελέγξουν (με την αποτυχημένη τεχνολογία του telnet), ενώ κατά τη δεκαετία του 1990 η Microsoft προσπάθησε με τη σειρά της να κάνει το ίδιο με το ιδιόκτητο δίκτυο MSN (Microsoft Network).

Το κεφάλαιο της ιστορίας που δεν είναι γνωστό, αλλά έρχεται αυτή τη βδομάδα στην επικαιρότητα με αφορμή τη διεξαγωγή ενός συνεδρίου στο Ντουμπάι, είναι πως και η ITU (Διεθνής Ενωση Τηλεπικοινωνιών), από τους παλαιότερους διεθνείς οργανισμούς, έχει προσπαθήσει επανειλημμένα -πλην μάταια- στο παρελθόν να ελέγξει τη διακυβέρνηση του Διαδικτύου, είτε μέσω διεθνών συμβάσεων ή τεχνικά, με την υιοθέτηση από τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους εναλλακτικών πρωτοκόλλων επικοινωνίας.

Καμία απόπειρα δεν ευδοκίμησε, αλλά αντίθετα το Διαδίκτυο πήρε τη μορφή που έχει σήμερα χάρη σε μια σειρά επιλογών βέλτιστων τεχνολογιών. Η τεχνολογία της κατανεμημένης διακίνησης δεδομένων και πληροφοριών (όπως το TCP/IP) που επικρατεί διευκόλυνε την ελεύθερη διακίνηση πληροφοριών και την αποκεντρωμένη λήψη αποφάσεων από ευρύ πλέγμα εταιρειών, διεθνών οργανισμών και μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Από σήμερα και για 15 ημέρες συναντιούνται στο Ντουμπάι περισσότεροι από 2.000 αντιπρόσωποι 193 χωρών προκειμένου να λάβουν μέρος στη διεθνή διάσκεψη της ITU (η οποία σημειωτέον αποτελείται από εθνικές αντιπροσωπείες αλλά και από εκπροσώπους τηλεπικοινωνιακών εταιρειών).

Αντικείμενο της συνάντησης είναι η αναθεώρηση του κανονισμού των διεθνών τηλεπικοινωνιών (ITR) που υπογράφηκε το 1988, πολύ πριν γίνει το Internet Μαζικό Μέσο Επικοινωνίας. Επειτα από πιέσεις σειράς χωρών, όπως η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα, αλλά και του λόμπι των μεγαλύτερων τηλεπικοινωνιακών παρόχων ανά τον κόσμο, η ITU εξετάζει το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε διακρατική συμφωνία η οποία θα υποχρεώσει τις εθνικές κυβερνήσεις να παραδώσουν στον ΟΗΕ και στην ITU την αρμοδιότητα για τη διακυβέρνηση του Διαδικτύου.

Αυτό μπορεί να αφορά την ονοματοδοσία των ιστότοπων σε κάθε χώρα, θέματα ασφαλείας, αλλά και θέματα χρεώσεων που μπορεί να αλλάξουν δραστικά την τεχνολογική υπόσταση του Διαδικτύου.

Σύνδεσμοι εταιρειών τηλεπικοινωνιών, όπως ο ευρωπαϊκός ETNO, προτείνουν την υιοθέτηση του μοντέλου πληρωμών που ισχύει για την τηλεφωνία (ο καλών χρεώνεται) για κάθε μορφή τηλεπικοινωνίας συμπεριλαμβανομένου του Διαδικτύου.

Στις επιχειρούμενες αλλαγές στο καθεστώς που διέπει το Διαδίκτυο αντιδρά έντονα ο κλάδος των εταιρειών Διαδικτύου, όπως η Google και το Facebook, προσωπικότητες όπως ο Βίντον Σερφ, δημιουργός του πρωτοκόλλου του Internet, TCP/IP, αλλά και περισσότερες από 1.000 ΜΚΟ που ασχολούνται με τα ψηφιακά δικαιώματα, όπως το EFF (Electronic Frontier Foundation) και οι ρεπόρτερ χωρίς σύνορα.

Το επιχείρημά τους είναι πως αυτές οι αλλαγές θα αλλοίωναν ουσιωδώς τη λειτουργία του, θα οδηγούσαν μεγάλες μερίδες του παγκόσμιου πληθυσμού στον αποκλεισμό και θα άνοιγαν την πόρτα σε καταπιεστικά καθεστώτα για την επιβολή λογοκρισίας.

Η Google μάλιστα έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό μεγάλη καμπάνια χρησιμοποιώντας το hashtag #freeandopen, η οποία περιλαμβάνει τη συλλογή υπογραφών αλλά και ένα infographic το οποίο αθροίζει τα οφέλη της παρούσας μορφής του Διαδικτύου.

Μεταξύ άλλων σημειώνει πως περισσότερα από 2 δισ. άνθρωποι χρησιμοποιούν το Internet, πράγμα που μεταφράζεται σε ετήσια συμβολή στην παγκόσμια οικονομία ύψους 1,67 τρισ. δολαρίων. -89 δισ. επαγγελματικά emails διακινούνται κάθε μέρα, ενώ το 25% όλων των διεθνών κλήσεων γίνεται πλέον μέσω του skype.

Ακόμη κάθε λεπτό ανεβαίνουν στο youtube 72 ώρες βίντεο, στα κοινωνικά δίκτυα υπάρχουν περισσότεροι από 3 δισ. λογαριασμοί, ενώ κάθε μέρα ανεβαίνουν 325 εκατομμύρια φωτογραφίες.

Χάρη στην παρούσα αρχιτεκτονική του Διαδικτύου υπάρχουν σήμερα περισσότερες από 1 τρισ. ιστοσελίδες και 23 εκατομμύρια άρθρα σε 280 γλώσσες στη wikipedia. Αν αλλάξει η δομή και η διακυβέρνησή του, θα συνεχιστεί αυτή η ανάπτυξη;

Το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα την περασμένη εβδομάδα με το οποίο συντάσσεται με τις ΗΠΑ ενάντια στην επιχειρούμενη αλλαγή του υφιστάμενου καθεστώτος. Η ITU από την πλευρά της δηλώνει σε όλους τους τόνους πως μια διακρατική συμφωνία δεν θα άλλαζε τον ανοιχτό και ελεύθερο χαρακτήρα του Διαδικτύου, αλλά θα τον ενίσχυε.

«Χάρη στην ITU πολίτες σε πολλές χώρες ήρθαν σε επαφή με το Internet καταρχήν και το broadband στη συνέχεια» διαμηνύει σε σχετική ανακοίνωση υπενθυμίζοντας τις πρωτοβουλίες της Ενωσης για την παροχή Ιντερνετ στον αναπτυσσόμενο κόσμο αλλά και τα adsl modem που χρησιμοποιήθηκαν από τους τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούς με σκοπό να ξεκινήσει η μαζική πρόσβαση κατά τη δεκαετία του 2000.

Ο γενικός γραμματέας της ITU, Χαμαντούν Τουρέ, δήλωσε χθες πως δύσκολα θα παρθεί απόφαση χωρίς ομοφωνία, κάτι που θεωρείται απίθανο, όμως μετά τις επανειλημμένες απόπειρες να ελεγχθεί το Διαδίκτυο τα προηγούμενα χρόνια μέσα από αδιαφανείς διακρατικές συμφωνίες (ACTA, SOPA, PIPA κ.ο.κ.) η ατζέντα έχει τεθεί.

Στην κόντρα αυτή ανακλάται ένα από τα μείζονα πολιτικά προβλήματα της εποχής μας. Είναι ένας αντιπροσωπευτικός θεσμός με τα προβλήματά του, ή η αγορά ή η κοινωνία των πολιτών είναι που θα ρυθμίσουν το πλαίσιο των επικοινωνιών μας σε παγκόσμια κλίμακα;