Του απεσταλμένου μας στην Κωνσταντινούπολη Νικόλα Ζηργάνου
Η εξέγερση στη Συρία ξέσπασε ξαφνικά, τον Μάρτιο του 2011, στον απόηχο της αραβικής άνοιξης και από την πρώτη στιγμή καταπνίγηκε στο αίμα από το καθεστώς Ασαντ. Η συριακή αντιπολίτευση είναι για τη Δύση ένα αίνιγμα, μια πανσπερμία οργανώσεων και προσώπων για τα οποία έχει μικρή αντίληψη και κατανόηση.
Η «Εφ.Συν.» είχε την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά, την επαύριο της συνόδου της Ντόχα, τα κυριότερα ρεύματα και τους εξόριστους ηγέτες που έχουν την έδρα τους στην Κωνσταντινούπολη.
Η Εθνική Συμμαχία για τη Συριακή Επανάσταση αποτελεί τον βασικό πολιτικό κορμό-ομπρέλα της αντιπολίτευσης, όπως διαμορφώθηκε μετά τη συνδιάσκεψη στην Ντόχα του Κατάρ, στα μέσα Νοέμβρη.
Στη Συμμαχία συμμετέχουν το Εθνικό Συμβούλιο της Συρίας, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός, ανεξάρτητες προσωπικότητες και εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης που δρα στο εσωτερικό, ένας για κάθε μία από τις 14 διοικητές ενότητες της χώρας.
Ηγέτης της Συμμαχίας εξελέγη ο μετριοπαθής ανεξάρτητος σουνίτης Μοάζ αλ Κατίμπ, πρώην ιμάμης στο μεγάλο τζαμί Ουμαγιάντ της Δαμασκού. Ο 52χρονος Κατίμπ διέφυγε στις αρχές του 2012 στο εξωτερικό και χαίρει εκτίμησης στον αραβικό κόσμο.
Το σχήμα έχει τρεις αντιπροέδρους, τον φιλοδυτικό Ριάντ Σεΐφ, τη συνεργαζόμενη με το Εθνικό Συμβούλιο της Συρίας, Σουχάιρ αλ Ατάσι, ενώ μια θέση αντιπροέδρου παραμένει κενή για να την καταλάβει αντιπρόσωπος των Κούρδων.
Η Δύση και τα κράτη του Κόλπου πίεσαν την αντιπολίτευση που κυριαρχείται από τους Αραβες σουνίτες και να συμπεριλάβουν στη Συμμαχία και εκπροσώπους από τις μειονότητες, τις γυναίκες και την κοινωνία των πολιτών. Η έδρα της Συμμαχίας θα βρίσκεται στο Κάιρο.
Η συριακή αντιπολίτευση -που στερείται ενός αναμφισβήτητου χαρισματικού ηγέτη- είναι κατακερματισμένη και η δημιουργία της Συμμαχίας αποσκοπεί στον καλύτερο συντονισμό –ίσως και το πολιτικό «μάντρωμα»- αυτής της χαοτικής πανσπερμίας που επιτείνεται από την αντίθεση μεταξύ αυτών που παραμένουν στο εσωτερικό και των στελεχών του εξωτερικού. Μια αντίθεση που οι Ελληνες μπορούν να καταλάβουν καλά λόγω και της δικής μας εμπειρίας από την εποχή της δικτατορίας.
Η Δύση και ο αραβικός κόσμος αναμένεται να αναγνωρίσουν τη Συμμαχία ως μόνο εκπρόσωπο της αντιπολίτευσης και σύντομα αναμένεται να δημιουργηθεί εξόριστη κυβέρνηση τεχνοκρατών.
Οι κυριότερες οργανώσεις που συμμετέχουν στη Συμμαχία είναι:
Το Εθνικό Συμβούλιο της Συρίας (SNC)
Μετωπικό σχήμα που δημιουργήθηκε στην αρχή της συριακής εξέγερσης και επηρεάζεται από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Είναι η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα της αντιπολίτευσης, έχει μετριοπαθή προσανατολισμό και στην Ντόχα εξέλεξε νέο ηγέτη, τον χριστιανό Ζορζ Σάμπρα, με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Μετά την Ντόχα, τo SNC κατέχει 22 έδρες από τις 60 του συντονιστικού οργάνου της Συμμαχίας.
Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι της Συρίας
Είναι ο παλαιότερος πολιτικός σχηματισμός της χώρας. Ιδρύθηκαν το 1930 από την ίδια ιδεολογική μήτρα με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους της Αιγύπτου και το κόμμα βρέθηκε στην παρανομία ήδη από την άνοδο του Χάφεζ Αλ Ασαντ στην εξουσία.
Οι Αδελφοί διώχθηκαν, βασανίστηκαν και εξολοθρεύτηκαν από το καθεστώς, ιδίως μετά την εξέγερση στη Χάμα το 1982, με 20.000 αμάχους θύματα του συριακού στρατού. Τα περισσότερα στελέχη της οργάνωσης διέφυγαν στο εξωτερικό, κυρίως στη Γερμανία. Ηγέτης των Αδελφών Μουσουλμάνων είναι ο Μοχάμεντ Ριάντ αλ Σάφεκ και αντιπρόεδρος ο Μοχάμεντ Φαρούκ Ταϊφούρ.
Ελεύθερος Συριακός Στρατός (FSA)
Αποτελεί τον στρατιωτικό βραχίονα της Συμμαχίας και στελεχώνεται κυρίως από αξιωματικούς και στρατιώτες που αυτομόλησαν στην αντιπολίτευση. Δρα στο εσωτερικό της χώρας και μέχρι πρόσφατα οι διάσπαρτες μονάδες του επιχειρούσαν χωρίς ενιαίο σχέδιο και επιμελητεία.
Η Τουρκία επηρεάζει πολύ τους τοπικούς διοικητές καθώς περνούν μέσα από το έδαφός της τα όπλα και τα πυρομαχικά που προορίζονται για τους αντάρτες. Σε τουρκικό έδαφος βρίσκονται και στρατόπεδα εκπαίδευσης, ενώ ρόλο παίζουν και το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία, Γάλλοι, Αμερικανοί και Βρετανοί, που προσπαθούν να ελέγξουν μέσω της βοήθειας σε χρήματα και όπλα τους ανερχόμενους οπλαρχηγούς και τις πολιτοφυλακές τους.
Οι Κούρδοι
Τα δύο βασικά ρεύματα που κυριαρχούν πολιτικά και στρατιωτικά στη μειονότητα των Κούρδων είναι το Δημοκρατικό Κόμμα Ενότητας, PYD, που πρόσκειται στο PKK και τον ηγέτη των Κούρδων της Τουρκίας, Αμπντουλάχ Οτζαλάν, και το Εθνικό Κουρδικό Συμβούλιο, KNG, το οποίο στηρίζεται στο γειτονικό ιρακινό Κουρδιστάν και τον ηγέτη του, Μασούντ Μπαρτζανί.
Οι δύο πλευρές ήρθαν πρόσφατα σε συνεννόηση και ελέγχουν στρατιωτικά τις κουρδικές περιοχές της Συρίας. Οι Κούρδοι βρίσκονται στην αντιπολίτευση, επιθυμούν την αυτοδιάθεσή τους και την ίδρυση αυτόνομου συριακού Κουρδιστάν, προοπτική που τους φέρνει σε αντιπαράθεση με τη σουνιτική αραβική αντιπολίτευση, που επιζητεί να παραμείνει ενωμένη η χώρα.
Η άλλη αντιπολίτευση, πέραν της Συμμαχίας
Η Διακήρυξη της Δαμασκού
Ομάδα αντιφρονούντων και πέντε μικρών σχηματισμών (αριστεροί διανοούμενοι, Κούρδοι, κοινωνία των πολιτών, δημοκράτες ακτιβιστές), που συσπειρώθηκε γύρω από την ομώνυμη πολιτική πλατφόρμα. Εμφανίστηκαν με δημόσια διακήρυξη το 2005 με 250 επώνυμες υπογραφές και ζητούσαν από τον Μπασάρ αλ Ασαντ να προχωρήσει σε σταδιακή ειρηνική μεταρρύθμιση με στόχο ελεύθερες και δημοκρατικές εκλογές.
Τα περισσότερα μέλη της διώχθηκαν και φυλακίστηκαν. Αργότερα η κίνηση διασπάστηκε αλλά οι πρωταγωνιστές συνεχίζουν να δρουν στην παρανομία στο εσωτερικό της χώρας. Σημαντικότερες προσωπικότητες είναι ο Μισέλ Κίλο και ο παλαίμαχος κομμουνιστής ηγέτης Ριάντ αλ Τουρκ, οι οποίοι ζητούν να φύγει ο Ασαντ αλλά και να γίνουν σεβαστά από την πλειοψηφία των σουνιτών τα δικαιώματα των μειονοτήτων.
Εθνική Συντονιστική Επιτροπή για τη Δημοκρατική Αλλαγή (NCC)
Συνασπισμός 13 αριστερών κομμάτων, ακτιβιστών, υπέρμαχων του κοσμικού κράτους και πρώην νασεριστών
Οι σαλαφιστές
Αν και περιθωριακοί μέσα στην ανεκτική κοινωνία της Συρίας, οι σαλαφιστές κερδίζουν έδαφος όσο το καθεστώς συνεχίζει να πνίγει στο αίμα την εξέγερση. Σημαντικότερη στρατιωτική και πολιτική οργάνωσή τους είναι το Μέτωπο Αλ Νούρσα, το οποίο κατηγορείται από τη Δαμασκό ότι σχετίζεται με την ισλαμική τρομοκρατία. Στις τάξεις του δρουν πολλοί ξένοι εθελοντές μουτζαχεντίν από το Μαγκρέμπ, το Ιράκ, την Τσετσενία και τα Βαλκάνια.
