Μέχρι και σήμερα, η επιλογή υγιών εμβρύων για την ενδομήτρια μεταφορά αποτελεί μείζον πρόβλημα
ΗΡΑΚΛΕΙΟ Του Παναγιώτη Γεωργουδή
Ποιοτικός έλεγχος των εμβρύων στο προεμφυτευτικό στάδιο επιτυγχάνεται πρώτη φορά διεθνώς με την ανάπτυξη νέων τεχνικών -της μη γραμμικής μικροσκοπίας-, εξασφαλίζοντας μεγάλα ποσοστά επιτυχίας στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, ιδιαίτερα στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Με αυτόν τον τρόπο εκτιμάται ότι θα ανακουφιστούν ψυχολογικά και οικονομικά ζευγάρια, ειδικά μέσης ηλικίας, τα οποία ταλαιπωρούνται για να αποκτήσουν παιδί.
Η καθηγήτρια Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ειρήνη Αθανασάκη, ηγήθηκε της ερευνητικής ομάδας που πέτυχε αυτόν τον σημαντικό στόχο, στο πεδίο του οποίου είχε να παρουσιαστεί επιστημονική πρόοδος σοβαρή από το 1978. Οι συνεργαζόμενοι ερευνητές και καθηγητές στην ίδια ομάδα είναι οι Κώστας Φωτάκης από το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του ΙΤΕ, οι Ανθή Ρανέλα, Γ. Φιλιππίδης, Χ. Κυβελίδου από το Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης και ο Γ. Τσερεβελάκης.
Γι’ αυτή τη διεπιστημονική συνεργασία, στο πλαίσιο της οποίας χρησιμοποιήθηκε ακόμα και κβαντική μηχανική φυσική, η Ειρήνη Αθανασάκη μάς είπε: «Εχουμε νέες εφαρμογές της μη γραμμικής μικροσκοπίας στην αξιολόγηση ποιότητας εμβρύων προεμφυτευτικού σταδίου. Η κοινωνικο-οικονομική πίεση της εποχής μας έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην αύξηση του μέσου όρου ηλικίας τεκνοποίησης, με εμφανείς συνέπειες στη γονιμότητα. Ενα σημαντικό πλέον ποσοστό ζευγαριών καταφεύγει στις τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με συχνότερη την εξωσωματική γονιμοποίηση. Παρ' όλο που η τεχνολογία έχει κάνει μεγάλα άλματα στην αύξηση του ποσοστού τής in vitro γονιμοποίησης και της γενετικής διάγνωσης, η επιλογή υγιών εμβρύων για την ενδομήτρια μεταφορά αποτελεί μείζον πρόβλημα από το 1978, όταν για πρώτη φορά εφαρμόστηκε η τεχνική αυτή. Ετσι, η μορφογένεση εμβρύων προεμφυτευτικού σταδίου αποτελεί αντικείμενο έντονου ερευνητικού ενδιαφέροντος. Οι μη επεμβατικές τεχνικές, όπως η κλασική μικροσκοπία, η video-μικροσκοπία, η ανάπτυξη μαθηματικών μοντέλων που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα για να προβλέψουν την ποιότητα των εμβρύων, δεν έχουν βοηθήσει σημαντικά την αύξηση των ποσοστών επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης».
Για την πρωτότυπη ερευνητική εργασία που οδήγησε στο σημαντικό αυτό αποτέλεσμα η ίδια τονίζει: «Χρησιμοποιώντας τεχνικές μη γραμμικής μικροσκοπίας, αναπτύξαμε νέες μεθοδολογίες που επιτρέπουν τη μη παρεμβατική χαρτογράφηση λιποσωμάτων-μιτοχονδρίων, προσφέροντας ποσοτική και ποιοτική πληροφορία για το ενεργειακό προφίλ του αναπτυσσόμενου εμβρύου, καθορίζοντας την πολικότητα του εμβρύου για κυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος, επιτρέποντας την επιλογή των καλύτερων εμβρύων για εμβρυομεταφορά, καθορίζοντας την ισοδυναμία των βλαστομεριδίων για προγενετικό έλεγχο και επιτρέποντας τη διάκριση των νεκρωτικών ωοκυττάρων και εμβρύων προτού αυτά να μπορούν να γίνουν ορατά με κλασική οπτική μικροσκοπία».
Ως προς τα επιστημονικά και κοινωνικά αποτελέσματα των νέων μεθοδολογιών που ανέπτυξε η ερευνητική ομάδα η κ. Αθανασάκη δηλώνει:
«Με τη χρήση τους, κάθε αναπτυξιακό στάδιο χαρακτηρίζεται από ένα συγκεκριμένο ενεργειακό προφίλ το οποίο καταγράφεται και καταχωρίζεται σε τράπεζα δεδομένων, παρέχοντας πληροφορίες για την ευρωστία του εκάστοτε εμβρύου. Μια τέτοια μεθοδολογία πιστεύεται ότι μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπου μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη βελτιστοποίηση των χειρισμών των εμβρύων και την αύξηση των ποσοστών επιτυχίας των κυήσεων, παρέχοντας ψυχολογική, οικονομική και κοινωνική ανακούφιση στα υπογόνιμα ζευγάρια».
