ΤΟΥΡΚΙΑ «Ξένα κέντρα» πίσω από τους διαδηλωτές βλέπει ο Ερντογάν, που πήγε στο Μαρόκο για να μην ακούει τα συνθήματα των διαδηλωτών στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης και στις άλλες πολεις

Tης Ελλης Πάνου

Με τις πιο οργισμένες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις των τελευταίων ετών στην Τουρκία να βρίσκονται σε εξέλιξη για τέταρτη ημέρα, τις πρώτες πρωινές ώρες χθες οι συγκρούσεις με την αστυνομία εξαπλώθηκαν από τη σχετικά ήρεμη πλέον πλατεία Ταξίμ, στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης, στο Σαριγκαζί, στη γέφυρα του Βοσπόρου προς την Μπεσίκτας και στους δρόμους στην ευρωπαϊκή όχθη του.

Αγριες συμπλοκές 

Οχυρωμένοι πίσω από αυτοσχέδια οδοφράγματα με τη συμπαράσταση κατοίκων, χιλιάδες διαδηλωτές συνεπλάκησαν επί ώρες με τις δυνάμεις ασφαλείας, που προσπάθησαν να τους διαλύσουν πάλι με βροχή από δακρυγόνα, έχοντας «σφραγίσει» τους δρόμους που οδηγούν στο τοπικό πολιτικό γραφείο του Ταγίπ Ερντογάν. Σφοδρές οδομαχίες αναφέρθηκαν στην κεντρική παραλιακή λεωφόρο, αλλά και κοντά στο ιστορικό στάδιο Ινονού. Καταστήματα, τεμένη και ένα πανεπιστήμιο μετετράπησαν μέσα στη νύχτα σε αυτοσχέδιες κλινικές για την παροχή πρώτων βοηθειών σε τραυματίες, ενώ ο Ιατρικός Σύλλογος ανέφερε χθες τον πρώτο «επίσημο» νεκρό των επεισοδίων.

Το θύμα, ο 20χρονος Μεχμέτ Αϊβαλιτάς, σκοτώθηκε όταν οδηγός ταξί έπεσε με το αυτοκίνητό του πάνω σε πλήθος διαδηλωτών, αγνοώντας τα σήματα να σταματήσει. Η ομάδα χάκερ RedHack, υποστηρίζοντας ότι ο Αϊβαλιτάς ήταν μέλος τους, άφησε να εννοηθεί ότι ο θάνατος του νεαρού «ήταν σκόπιμη ενέργεια ενός φασίστα», ενώ το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα τον χαρακτήρισε «μάρτυρα». Οι γιατροί κατηγόρησαν στην ανακοίνωσή τους την κυβέρνηση για «προκλητικές ενέργειες» και ζήτησαν να αποσυρθούν όλες οι αστυνομικές δυνάμεις και να αφεθούν ελεύθεροι οι συλληφθέντες.

Βίαιη ήταν η καταστολή της αστυνομίας κατά τη διάρκεια της νύχτας στη Σμύρνη -όπου οι διαδηλωτές έβαλαν φωτιά στα γραφεία του κυβερνώντος κόμματος- στα Αδανα και στην Αγκυρα. Οι αστυνομικοί εισέβαλαν σε εμπορικό κέντρο της πρωτεύουσας πιστεύοντας ότι εκεί κρύβονται διαδηλωτές και συνέλαβαν αρκετές εκατοντάδες άτομα, ενώ σήμερα το πρωί χρησιμοποίησαν πάλι δακρυγόνα για να διαλύσουν άλλη πορεία στο κέντρο της πόλης, με βασικό σύνθημα «Ταγίπ, παραιτήσου!».

Ο «Ταγίπ», βεβαίως, μόνο αυτό δεν έχει στο μυαλό του. Μιλώντας για τρίτη φορά μέσα σε τρεις ημέρες -λίγο πριν φύγει για τετραήμερο ταξίδι στη Βόρεια Αφρική- ο Ερντογάν απάντησε πάλι με οργή στην οργή των διαδηλωτών, φανερά θυμωμένος με τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων: «Οι διαδηλώσεις οργανώθηκαν από εξτρεμιστικά στοιχεία», είπε, «οι υπηρεσίες πληροφοριών ήδη αναζητούν πιθανές σχέσεις με ξένα κέντρα [...] δεν θα παραχωρήσουμε τίποτε σε αυτούς που βαδίζουν χέρι χέρι με την τρομοκρατία [...] όσοι στα ξένα μέσα ενημέρωσης γράφουν για την “τουρκική άνοιξη”, έχω να τους πω ότι ήδη ζούμε την “τουρκική άνοιξη” και αυτοί που θέλουν να την μετατρέψουν σε “χειμώνα” δεν θα τα καταφέρουν».

Αδιάλλακτος

Αρκετά εκνευρισμένος ο Ερντογάν υποστήριξε ότι χθες τραυματίστηκαν 160 αστυνομικοί και μόνο 60 πολίτες (πράγμα που γι' αυτόν είναι απόδειξη ότι ενεργεί με σύνεση) κατηγόρησε το πρακτορείο Reuters για παραπληροφόρηση και μιλώντας σαν να είναι πρωθυπουργός της μισής χώρας, απείλησε ανοιχτά τον κόσμο στις πλατείες: «Υπάρχει το 50% των πολιτών [που ψήφισαν το κυβερνών κόμμα] και μετά βίας τους συγκρατούμε στα σπίτια τους [για να μην κατέβουν σε αντι-διαδηλώσεις]. Τους ζητήσαμε να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους. Εάν χρειαστεί, όμως, θα ξεκαθαρίσουμε τους λογαριασμούς μας μαζί τους. Είμαστε αποφασισμένοι…»

Σε πλήρη αντίθεση με την επιθετική ρητορική του πρωθυπουργού, ο πρόεδρος της χώρας Αμπντουλάχ Γκιούλ, υπερασπίστηκε χθες το δικαίωμα του κόσμου να διαδηλώνει. «Δημοκρατία δεν είναι μόνο η εκλογική διαδικασία», είπε, «δεν υπάρχει τίποτε πιο φυσικό από την έκφραση διαφορετικών απόψεων, θέσεων και αντιρρήσεων με διάφορους τρόπους, εκτός από τις εκλογές». Ο Γκιουλ -που από την αρχή της κρίσης διαφοροποίησε τη θέση του από τον Ερντογάν- δέχθηκε να συναντήσει χθες εκτάκτως τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που του ζήτησε να παρέμβει ζητώντας ή την έκτακτη σύγκλιση της Βουλής ή του Υπουργικού Συμβουλίου, όπως προβλέπει το Σύνταγμα. «Του είπα», δήλωσε μετά ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, «ότι η φρασεολογία του πρωθυπουργού ρίχνει λάδι στη φωτιά αντί να ηρεμεί τα πνεύματα, ότι οι διαδηλώσεις στην Ταξίμ και το βασικό αίτημά τους για ελευθερία είναι φυσιολογικό για ένα κράτος δημοκρατικό» και του επεσήμανε ότι «το καθήκον του πρόεδρου είναι πολύ σημαντικό» σε τέτοιες περιπτώσεις.

Οι εργαζόμενοι στον χορό

Εν αναμονή των εξελίξεων και με τον πρωθυπουργό απόντα πλέον για τέσσερις ημέρες, οι μεν διαδηλωτές δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν, έχοντας στο πλευρό τους πλέον και τους εργαζόμενους. Την αρχή έκανε χθες το Συνδικάτο των Δημοσίων Υπαλλήλων (KESK) που ανακοίνωσε απεργιακές κινητοποιήσεις από αύριο σε ένδειξη συμπαράστασης, αναφέροντας ότι τα 250.000 μέλη του θα πάνε αύριο στα γραφεία τους -ντυμένοι στα μαύρα και με μαύρα περιβραχιόνια- και θα εργαστούν μέχρι τις 12 το μεσημέρι. Το KESK βρίσκεται σε συνεννόηση για συντονισμό των ενεργειών του με την Ομοσπονδία Εμποροϋπαλλήλων, τον Τουρκικό Ιατρικό Σύλλογο και τις Ενώσεις Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων.

Στον χορό έχουν μπει και τα πανεπιστήμια. Το ένα μετά το άλλο, τα περισσότερα ανώτατα ιδρύματα καταδίκασαν τη βία της αστυνομίας και ανακοίνωσαν την αναβολή των εξετάσεων, προκαλώντας την οργή του Ερντογάν, ο οποίος κατηγόρησε τους πρυτάνεις ότι ενθαρρύνουν έτσι τους φοιτητές να συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις.